AZƏRTAC xəbər verir ki, Prezident
İlham Əliyev Davosda Dünya İqtisadi
Forumunun “Strateji baxış: Avrasiya”
adlı interaktiv iclasında Azərbaycanın
təşəbbüskarı olduğu beynəlxalq enerji və
nəqliyyat layihələrindən də danışıb.
Enerji layihələrinin Azərbaycan və regi-
on üçün əhəmiyyətini diqqətə çatdıran Pre-
zident İlham Əliyev qeyd edib ki, ölkəmi-
zin təşəbbüskarı olduğu layihələr regionun
enerji xəritəsini dəyişib. “Gürcüstanın Sup-
sa limanına qədər inşa etdiyimiz ilk kəmər
Xəzər dənizini Qara dənizlə birləşdirdi.
Daha sonra inşa etdiyimiz Bakı-Tbilisi-Cey-
han neft kəməri Xəzər dənizini Aralıq dənizi
ilə birləşdirdi. Bundan sonra həmin marşrut
boyu biz qaz kəmərini də inşa etdik. Belə-
liklə, biz karbohidrogen ehtiyatlarımız üçün
şaxələnmiş ixrac marşrutlarına malikik və
geniş mənada tərəfdaşlarımızın, o cümlədən
Avropada olan tərəfdaşlarımızın enerji təh-
lükəsizliyini təmin edirik. Avropa İttifaqının
üzvü olan bəzi dövlətlərin neftə tələbatının
böyük hissəsi Azərbaycan tərəfindən təmin
edilir. İki-üç ildən - “Cənub Qaz Dəhlizi”
layihəmiz uğurla icra olunandan sonra onlar
bizim təbii qaz ehtiyatlarımıza da çıxış əldə
edəcəklər”, - deyə dövlətimizin başçısı vur-
ğulayıb.
Nəqliyyat layihələrindən də bəhs edən
Prezident İlham Əliyev Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu layihəsinin önəmini vurğulaya-
raq deyib: “Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu la-
yihəsi regionun nəqliyyat xəritəsini dəyişdir-
di. Bu gün bu, Çindən Avropaya olan ən qısa
marşrutdur - əvvəllər bu məsafə 30-35 gün
ərzində qət olunurdusa, artıq bu gün iki həftə
ərzində qət edilir. Beləliklə, bu nəqliyyat və
enerji şaxələndirilməsinin yeni xəritəsidir və
düşünürəm ki, açıq okeana çıxışı olmayan
bir ölkə kimi Azərbaycan regional nəqliyyat
dəhlizinə çevrilmişdir. Ancaq əlbəttə ki, hələ
də görüləcək işlərimiz var”.
Dövlətimizin başçısı qeyd edib ki, gələ-
cək neft və qazdan ibarət deyil, onlar bir gün
tükənəcək. Gələcək innovasiya, texnologi-
ya, yaxşı idarəçilik, şəffaflıq və sahibkarlığa
dövlət dəstəyindən ibarət olacaq.
Dünya İqtisadi Forumunun
nüfuzlu indeksi sayılan “İnklüziv
İnkişaf İndeksi 2018”də Azərbay-
can ən yaxşı inkişaf etməkdə olan
ölkələr sırasında üçüncü, MDB
məkanında isə birinci yerdə qə-
rarlaşıb. Dünya İqtisadi Forumu-
nun inklüziv inkişaf hesabatında
Azərbaycan Litva və Macarıstan
istisna olmaqla digər bütün inkişaf
etməkdə olan ölkələri geridə qoyub.
İqtisadi İslahatların Təhlili və
Kommunikasiya Mərkəzinin (İİTKM)
“Bir Pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzi-
nin meneceri Nicat Hacızadə AZƏR-
TAC-a bildirib ki, Azərbaycanın
“İnklüziv İnkişaf İndeksi 2018” hesa-
batında inkişaf etməkdə olan ölkələr üzrə ilk
üçlükdə, MDB-də isə lider olması Prezident
İlham Əliyevin apardığı sürətli, məqsədyön-
lü, inklüziv iqtisadi islahatlara beynəlxalq
qiymətdir.
N.Hacızadə, həmçinin Azərbaycanın
“İnklüziv İnkişaf İndeksi 2018”də irəliləmə-
sinin vacibliyi barədə danışaraq qeyd edib
ki, hesabatın əsas qayəsi insanların maddi
və sosial rifah halının, məşğulluq, sağlam
həyat gözləntilərinin qiymətləndirilməsi və
ölçülməsidir: “Sözügedən indeks üzrə Azər-
baycan ilk üçlükdə qiymətləndirilib ki, bu
Azərbaycanda əhalinin sosial rifah halının
digər ölkələrə nisbətdə daha yaxşı olması,
Prezident İlham Əliyevin ölkədə apardığı
sosial-iqtisadi islahatların tərkib hissəsidir.
Hesabatı tədqiq və təhlil etdikdə, müşahidə
etmək mümkündür ki, müxtəlif indikatorlar
üzrə Azərbaycanın mövqeyi bir sıra Avropa
ölkələrindən və bütün MDB-dən daha yaxşı-
dır”.
“İnklüziv inkişaf indeksi 3 əsas indikator
olmaqla, 12 sub-indikatora əsasən formala-
şır. “Artım və inkişaf”, “İnklüzivlik”, “Nə-
sillərarası bərabərlik və dayanıqlılıq” əsas
indekslər olmaqla inkişaf etmiş və inkişafda
olan ölkələrin reytinqini formalaşdırır. “İnk-
lüziv İnkişaf İndeksi 2018” hesabatı ölkələrin
adam başına düşən ÜDM, əmək məhsuldar-
lığı, sağlam həyat gözləntiləri, məşğulluq,
CİNİ əmsalı+, yoxsulluq dərəcəsi, xalis yı-
ğımların tənzimlənməsi və sair sub-indika-
torlar əsasında qiymətləndirir”, - deyə N.Ha-
cızadə qeyd edib.
O bildirib ki, sözügedən hesabatın ilk in-
dikatoru sayılan “Artım və inkişaf” göstərici-
si əsas makroiqtisadi sub-indikatoru sayılan
və ölkədə yaşayan insanların həyat səviyyə-
sinin əsas göstəricilərindən biri adambaşına
düşən ÜDM üzrə, habelə əhalinin məşğul-
luğu, əmək məhsuldarlığı və tibbi-nöqteyi
cəhətdən sağlam insanların gözləntiləri üzrə
Azərbaycan yüksək qiymətləndirilib. Şübhə-
siz ki, bütün bunlar Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin son illər apardığı dərin iqtisadi
islahatların nəticəsidir. Əhalinin bütün tə-
bəqələrinin maddi və sosial rifah halını daima
diqqətdə saxlayan Prezident İlham Əliyevin
ölkəmizdə apardığı sosial siyasət beynəlxalq
reytinqlər tərəfindən obyektiv və yüksək şə-
kildə qiymətləndirilib.
“Bundan əlavə, ikinci əsas indikator sa-
yılan “İnklüzivlik” indikatoru əhali arasında
təbəqələşmənin səviyyəsi, yoxsulluğu, fiziki
şəxslər və ev təsərrüfatlarının gəlirlərin böl-
güsünü (GİNİ – Xalis gəlirlər) təyin edir. He-
sabata əsasən, sözügedən indikator üzrə ölkə-
mizin əldə etdiyi qiymətləndirmə nəticələri
dünyanın inkişaf etməkdə olan ölkələrindən
daha yaxşıdır. Hesabatın metodologiyasına
əsasən, CİNİ əmsalı sub-indikatoru 0-100 bal
arasında dəyişir ki, 0 bal olduqda əhali ara-
sında bərabərlik ən yüksək səviyyədə olması,
100 bal olduqda isə əhali arasında bərabərsiz-
liyin ən yüksək səviyyədə olması kimi qiy-
mətləndirilir. Sub-indikatorun hesablanması
fiziki şəxslər və ev təsərrüfatlarında çalışan
insanlar arasında gəlirlərin (vergi və köçür-
mədən sonra) bərabər və ədalətli şəkildə bö-
lünməsini özündə ehtiva edir. Azərbaycan
28.6 balla qiymətləndirilib ki, bu sub-indi-
kator üzrə Azərbaycan hətta lider Litvanı da
geridə qoyaraq Macarıstandan sonra ən yax-
şı göstəriciyə malikdir. Digər sub-indikator
olan yoxsulluq üzrə də ölkəmizin mövqeyi
yüksəkdir. Bu indikatorun ölkədə əhalinin
neçə faiz hissəsinin 3 dollardan daha aşağı
gəlir əldə etməsini təyin edir ki, həmin faiz
dərəcələri ilə yoxsulluq göstəriciləri üzrə
ölkələr sıralanır. Azərbaycan hesabatda or-
ta-yüksək gəlirli ölkələr sırasına daxildir ki,
bütün MDB-dən öndədir. Əlavə olaraq qeyd
etmək yerinə düşər ki, MDB-də yoxsulluq
reytinqi üzrə ən aşağı göstərici sırasında Ta-
cikistan, Qırğızıstan və Ermənistanın adı çə-
kilir”, - deyə o bildirib.
N.Hacızadə deyib ki, adıçəkilən inklü-
zivlik göstəricisinin sonuncu sub-indikatoru
median gəliri indikatoru adlanır. Bu indikator
özündə makroiqtisadi parametrləri cəmləşdi-
rir. Belə ki, sub-göstəricisinin hesablanma-
sında əsas məqsəd ölkədə əhalinin alıcılıq qa-
biliyyətinin hesablanması və müvafiq olaraq
qiymətləndirilməsidir. Beynəlxalq hesabatın
göstəricisini metodologiyaya əsasən təhlil
etdikdə, müşahidə edirik ki, dünyada baş
verən bir sıra mənfi tendensiyalara və neft
ixracatçısı ölkəsi hesab edilən Azərbaycanda
milli valyutanın ABŞ dolları qarşısında dəyər
itirməsinə baxmayaraq, ölkədə qiymətlər sa-
bitliyini qoruyub saxlayıb və əhalinin alıcılıq
qabiliyyətinə ciddi təsir edib.
“İnklüziv İnkişaf İndeksi 2018” hesabatı-
nın sonuncu, “Dayanıqlılıq” indikatoru döv-
lət borcunun hesablanması, asılılıq indeksi
sub-indikatorları təşkil edirlər. Dövlət bor-
cunun ÜDM-də payına əsasən Azərbaycan
Qlobal Rəqabətlilik hesabatında olduğu kimi
bu hesabatda da yüksək qiymətləndirilib.
Dövlət borcu indikatorunun metodologiya-
sına əsasən, xalis borcun tərkibinə müxtəlif
öhdəliklər daxildir. Bu öhdəliklərə depozitlər,
istiqrazlar, ödəniləcək kreditlər, sığorta, pen-
siyalar və digər öhdəliklər dövlət borcunun
tərkib hissəsidir. Hesabatın qiymətləndiril-
məsi göstərir ki, Azərbaycan dövlət borcu-
nun ÜDM-də payına görə MDB və regionun
lider dövlətidir. Bundan əlavə, Azərbaycanın
strateji valyuta ehtiyatları beynəlxalq iqtisa-
di qurumlar qarşısında rahat borc götürməyə
imkan yaradır. Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi ilə aparılan beynəlxalq layihələr
rentabelliyinə və gələcək perspektivlərinə
görə aparıcı beynəlxalq iqtisadi təşkilatların,
bankların və fondların hər zaman diqqətində
olub. Bu səbəbdən Azərbaycan dövlət borc-
larının səmərəli icrasına görə hər zaman nü-
fuzlu beynəlxalq indekslər tərəfindən müsbət
qiymətləndirilib”, - deyə N.Hacızadə əlavə
edib.
“Bir Pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzinin
meneceri bildirib ki, sonuncu sub-indikator
asılılıq göstəricisi isə iqtisadi cəhətdən fəal
əhali ilə fəal olmayan əhalinin iqtisadiyyat-
da yeri, iqtisadi cəhətdən fəal əhalinin iqti-
sadiyyata töhfəsini hesablayır: “Azərbaycan
iqtisadi fəal əhali (işçi qüvvəsi) – məşğul və
işsiz əhalinin ümumi sayını əhatə edir. 15 və
yuxarı yaşda məşğul olmayan və müəyyən
dövr ərzində iş axtarmayan şəxslər iqtisadi
qeyri-fəal əhaliyə aid edilir. Beynəlxalq in-
deksin metodologiyasına əsasən, 15-64 ya-
şarası iqtisadi fəal əhali sayı və 100 nəfərə
düşən hesaba əsasən qiymətləndirmə aparılır.
Habelə, beynəlxalq iqtisadi ədəbiyyatlar ası-
lılıq indeksi deyərkən əhalinin neçə faizinin
işlək olduğu və gəlir götürmək qabiliyyətinə
malik olduğunu ölçür. Sözügedən əmsalın
çox olması əhali arasında iqtisadi cəhətdən
fəal olmayan əhalinin çox olması deməkdir
ki, bu sosial təminat, sosial müdafiə və sə-
hiyyə xərclərinin daha çox olması anlamına
gəlir ki, bu iqtisadiyyatda əlavə dəyər ya-
ratma qabiliyyətinə mənfi yöndən təsir edir.
Azərbaycan bu sub-indikator üzrə 40,9 faiz
səviyyəsində qiymətləndirilib ki, bu da əksər
inkişaf etmiş və inkişafda olan ölkələrin faiz
dərəcələrindən daha azdır. Başqa sözlə ölkə-
mizdə olan fəal iqtisadi əhalinin sayı iqtisa-
diyyatda daha çox üstünlük təşkil edir”.
Əlavə edək ki, Azərbaycan Litva və Ma-
carıstandan cüzi faizlərlə geri qalıb ki, bu da
müvafiq olaraq 0,17 və 0,05 faiz təşkil edib.
Reytinqdə Azərbaycan Latviya, Polşa, Xor-
vatiya, Rumıniya, Bolqarıstan, Makedoniya
kimi ölkələri 0,2–0,5 faiz dərəcələri ilə, qon-
şu Rusiyanı 0,49 faiz, Türkiyəni 0,43 faiz,
Gürcüstanı 0,7 faiz, İran İslam Respublika-
sını 0,61 faiz, Ermənistanı 1,03 faiz qabaq-
layıb.
azərbaycanın “inklüziv inkişaf indeksi 2018” hesabatında
irəliləməsi uğurlu islahatların nəticəsidir
azərbaycan açıq okeana çıxışı olmayan bir ölkə
kimi reGional nəqliyyat dəhlizinə çevrilib
www.seanews.az
26 yanvar 2018-ci il № 5-8 (9191)
3
Dəniz nəqliyyatı ilə 2017-ci ilin yanvar-dekabr
ayında daşınmış yüklərin həcmi 8344,6 min ton
təşkil edib və əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən
43,7 faiz artıb. Yüklərin 48,7 faizini neft yükləri
təşkil edib.
Dövlət Statistika Komitəsinin mətbuat xidmətin-
dən bildirilib ki, dəniz limanlarında 10769,2 min ton
həcmində yükləmə-boşaltma işləri həyata keçirilib.
Yüklərin 10141,1 min tonunu və ya 94,2 faizini tranzit
yüklər təşkil edib. 2018-ci il yanvar ayının 1-i vəziyyə-
tinə limanlarda göndərilmək üçün 244,7 min ton idxal
yükləri olub.
Dövr ərzində bu nəqliyyat növü ilə daşınmış sər-
nişinlərin sayı əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən
12,8 faiz azalaraq 17,1 min nəfər olub.
dəniz nəqliyyatı ilə daşınan
yüklərin həcmi 43,7 faiz artıb
Türkmənistan Aşqabadda və ya “Avaz” milli
turizm zonasında Dayanıqlı nəqliyyat üzrə qlobal
konfrans keçirməyi planlaşdırır.
Bunu Türkmənistanın Azərbaycandakı səfiri Me-
kan İşanquliyev yanvarın 24-də səfirlikdə keçirilən
mətbuat konfransında bildirib. Mətbuat konfransı
BMT Baş Məclisinin 72-ci sessiyasının 74-cü iclasında
Türkmənistanın təşəbbüsü ilə “Dayanıqlı inkişaf sahə-
sində məqsədlərin əldə edilməsi üçün bütün nəqliyyat
növləri arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsi” qət-
naməsinin qəbul edilməsinə həsr olunub.
Nəqliyyat və logistika sahəsində böyük potensialı
olan Türkmənistan bir sıra iri beynəlxalq və regional
layihələrin təşəbbüskarıdır. Bu layihələrin həyata keçi-
rilməsi Mərkəzin Asiya ölkələri ilə qonşu regionlar ara-
sında iqtisadi və ticari əməkdaşlığı müasir səviyyəyə
yüksəltməyə, perspektivdə regionlararası əlaqələrə
güclü təkan verməyə, Mərkəzi Asiya, Xəzər dənizi,
Qara dəniz və Baltik dənizi regionlarını, Orta və Yaxın
Şərqi, Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanı birləşdirən yeni
geoiqtisadi məkanın arxitekturasının təməlini qoymağa
imkan verəcək.
Türkmənistanla Azərbaycan arasında nəqliyyat
sahəsində əməkdaşlığın böyük perspektivləri olduğunu
bildirən diplomatın fikrincə, bu il Ələtdə yeni Bakı Li-
manının açılması sayəsində yükdaşımaların həcmi və
coğrafiyası dəfələrlə genişlənəcək.
türkmənistan dayanıqlı
nəqliyyat üzrə qlobal konfrans
keçirmək niyyətindədir
“Azərbaycan Xəzər Dəniz
Gəmiçiliyi” QSC-nin “Zığ” Gəmi
Təmiri və Tikintisi Zavodunda
əsaslı təmirə dayanan “Dağıstan”
gəmi-bərəsi dəniz sınağından uğur-
la çıxıb.
Sınaq zamanı 16 uzel sürətlə hərəkət
edən gəmidə heç bir çatışmazlıq aşkar-
lanmayıb.
Qeyd edək ki, “Dağıstan” bərəsi-
nin istifadəetmə müddəti bitmiş iki
köməkçi mühərriki “Hyundai” markalı
mühərriklərlə əvəzlənib. Yeni quraşdı-
rılan 1000 kilovat gücündə mühərriklər
əvvəlkilərlə müqayisədə daha qənaətcil
və effektivdir. Bu mühərriklər avadan-
lığa göstəriləcək xidməti asanlaşdırmaq
baxımından da sərfəlidir.
Köməkçi mühərriklərlə yanaşı, gə-
minin əsas hərəkətverici mühərrik və
qurğuları yeni layihə əsasında dəyişdi-
rilib. Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçi-
liyi təzə baş mühərrikləri Finlandiyadan
sifariş edib. “Wartsila” markalı W32 baş
mühərriki dünya gəmiqayırma sahəsin-
də lider brendlərdən hesab olunur. Bir
sözlə, həddindən artıq ağır çəkiyə malik
köhnə mühərriklərdən fərqli olaraq ye-
niləri öz funksionallığı ilə seçilir.
Eyni zamanda “Dağıstan” gə-
mi-bərəsinin bütün idarəetmə sistemlə-
ri dəyişdirilərək daha müasirləri ilə əvəz
edilir. Bundan başqa, pərlərə nəzarət
sistemi, köməkçi burun sükanı, radiona-
viqasiya və elektrik avadanlıqları, gene-
ratorları da təzələri ilə əvəzlənib. Bərə-
nin bütün köməkçi – yağ, su, ballast
sistemləri və sair əsaslı təmir olunub.
Buxar qazanı yanacaq yandırma sis-
temləri əvəzlənməklə müasirləşdirilib.
Gəmi-bərənin gövdə və sualtı his-
sələri də təmir olunaraq rənglənib. Yaşa-
yış və xidmət sahələri müasir standartla-
ra uyğun təmir edilib.
Məlumat üçün bildirək ki, “Dağıs-
tan” bərəsinin yükgötürmə qabiliyyə-
ti 2425 tondur. Bərənin avtomobil və
vaqon daşımaq üçün 2 göyərtəsi var.
Alt göyərtə avtomobil, üst göyərtə isə
vaqon daşımaq üçün nəzərdə tutulub.
modernləşdirilmiş
“dağıstan” Gəmi-bərəsi dəniz
sınağından uğurla çıxıb