26 yanvar 2018-ci il № 5-8 (9191)
4
www.seanews.az
“Azərbaycan Xəzər
Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-nin
Azərbaycan Dövlət Dəniz
Akademiyasının Təlim
Tədris Mərkəzində ilk dəfə
olaraq yerli təlimatçı və
müəllimlərlə “Təlimatçılar
üçün hazırlıq”, “Trenajor
təlimatçıları və qiymətləndi-
ricilərin hazırlığı”, “Dəniz-
çilərin bilik və bacarığının
yoxlanmasına və qiymətlən-
dirilməsinə dair hazırlıq”
kursları keçirilib.
Kursun dinləyiciləri arasın-
da Qazaxıstanın Ş.Yesenov adı-
na Texnologiya və Mühəndislik
Xəzər Dövlət Universitetinin
əməkdaşları da olub. Əvvəllər
Təlim Tədris Mərkəzində belə
kursları yalnız xarici ölkələrdən
dəvət olunmuş mütəxəssislər
aparıblar.
Kursları müvəffəqiyyətlə
bitirən dinləyicilərə müvafiq
sertifikatlar təqdim edilib.
Dinləyicilər yüksək key-
fiyyətli təlimə görə Təlim Təd-
ris Mərkəzinin və Azərbaycan
Respublikasının Nəqliyyat, Ra-
bitə və Yüksək Texnologiyalar
Nazirliyi yanında Dövlət Də-
niz Agentliyinin əməkdaşlarına
minnətdarlıqlarını bildiriblər.
kurslar ilk dəfə yerli
mütəxəssislər tərəfindən keçirilib
Türkmənistan Respubli-
kasının Dəniz Ticarət Do-
nanmasına məxsus “Berka-
rar” gəmi-bərəsi “Zığ” Gəmi
Təmiri və Tikinitisi zavodunda
təmirə dayanıb.
Zavodda gəminin sualtı və
suüstü hissələrinin təmizlən-
məsi və üçqat boya ilə rəng-
lənməsi həyata keçirilir. Eyni
zamanda hər iki baş mühərrik,
dizel generatorlar, 6 nasos tə-
mir olunur.
“Berkarar” gəmisinin boru
və elektrik sistemlərində də tə-
mir işləri görülür.
Xatırladaq ki, “Azərbay-
can Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi”
QSC-nin “Zığ” Gəmi Təmiri
və Tikintisi Zavodunun əsas
fəaliyyət istiqaməti “AXDG”
QSC-yə və başqa təşkilatla-
ra məxsus gəmiləri və texniki
avadanlıqları təmir etməkdən
və onlar üçün sifarişlər əsasın-
da müxtəlif növ ehtiyat hissələ-
ri, texniki vasitələr hazırlamaq-
dan ibarətdir.
türkmənistana məxsus Gəmi
bakıda təmir olunur
Azərbaycan Xəzər Də-
niz Gəmiçiliyi gəmilərinin
istismarı və sahil obyektlə-
rinin fəaliyyəti nəticəsində
yaranan neftli şlamların,
işlənmiş yağların, digər
maye və bərk tullantıların
su mənbələrinə, qrunta
və havaya ekoloji mənfi
təsirlərinin minimuma
endirilməsini daim diqqət
mərkəzində saxlayır.
Əməliyyatlar zamanı ətraf
mühitə zərərin vurulmaması
üçün mövcud imkanlar daxilin-
də zəruri qabaqlayıcı tədbirlər
görülür.
2017-ci ildə Cəmiyyətin
həm sahil, həm də dəniz ob-
yektlərində formalaşan 141333
ton çirkab məişət-təsərrü-
fat suyu, 4501,4 ton neftli
döşəməaltı su, 90,474 ton yağlı
əski, 54,111 ton sintetik propi-
len buraz kəndir qalığı, 0,92 ton
istifadə müddəti bitmiş kimyə-
vi tərkibli məmulat bağlanmış
müqavilələr əsasında səriştəli
mütəxəssislərə və texniki re-
surslara malik sertifikasiyalı
qurumlara təhvil verilməklə
ərazilərimizdən kənarlaşdırılıb.
Həmçinin, 126 ədəd ya-
rarsız akkumulyator, 594 ədəd
avtomobil şini, 75,811 ton rezin
tullantısı, 213 ədəd yanacaq,
663 ədəd yağ və 343 ədəd hava
süzgəcləri, 1,083 ton toner-kat-
ric, 344,98 ton keramik qırıntı,
64,99 ton işlənmiş boya qabı
və boya tullantıları, 485,24 ton
taxta tullantı, 60 ton tibbi tul-
lantı, 169,702 ton şüşə qırığı,
226,825 ton sellüloz tullantısı,
223,618 ton tekstil parça qalığı,
335,324 ton polimer əsaslı və
plastmas tullantı, 820,106 ton
qida qalığı aidiyyəti üzrə təhvil
verilib.
Qeyd edilən dövrdə Dəniz-
kənarı Milli Park və Cəmiyyə-
tin sahil fəaliyyət akvatoriyaları
səthindən 0,19 ton neft-su qarı-
şığı, habelə 38,48 ton müxtəlif
ölçülü əşyalar yığılıb təhvil ve-
rilib.
axdG-də ətraf mühitə zərərin
vurulmaması üçün bütün
qabaqlayıcı tədbirlər Görülür
Azərbaycan təbii qazını Avro-
paya daşıyacaq “Trans-Adriatik”
(TAP) qaz boru kəməri layihəsi üzrə
işlərin - mühəndis, təchizat və tikin-
ti işləri də daxil olmaqla ümumilik-
də 65 faizi yekunlaşıb.
Anadolu Agentliyi xəbər verir ki, bu
barədə TAP-ın kommunikasiya rəhbəri
Lisa Givert deyib. O bildirib ki, yanva-
rın ortasına boru kəməri marşrutu üzrə
Yunanıstanda 518 kilometr ərazi təmiz-
lənib, 473 kilometr boru xətt boyunca
düzülüb, 457 kilometr boru qaynaqla-
nıb, 362 kilometr boru torpağa basdırı-
lıb və 265 kilometr sahə əvvəlki vəziy-
yətinə gətirilib.
Albaniyada isə boru kəməri marş-
rutu boyunca 168 kilometr ərazi təmiz-
lənib, 163 kilometr boru xətt boyunca
düzülüb, 157 kilometr borunun qaynağı
tamamlanıb. Həmçinin bu ölkədə 133
kilometr boru torpağa basdırılıb və mar-
şrut üzrə 116 kilometr sahə əvvəlki və-
ziyyətinə gətirilib.
“TAP-ın keçdiyi 3 ölkədə işçilər
61,5 milyon kilometr yol qət edib və
22,5 milyon nəfər-saat iş görülüb”, -
deyə L.Givert əlavə edib.
Qeyd edək ki, TAP Avropa İttifaqı
üçün prioritet enerji layihələrindən olan
“Cənub Qaz Dəhlizi”nin bir seqmentini
təşkil edir. Boru kəmərinin təməli keçən
il mayın 17-də Yunanıstanın Saloniki
şəhərində qoyulub. Layihənin ümumi
dəyəri 4,5 milyard avro olacaq. Buraya
2009-cu ildən bəri davam edən dizayn
və mühəndislik işləri də daxil edilib.
“Şahdəniz” konsorsiumu ilk qaz satışını
2018-ci ilin sonunda Türkiyəyə və Gür-
cüstana həyata keçirəcək. Avropaya ilk
qazın verilməsi isə bundan təxminən 1
il sonra 2020-ci ilin əvvəllərində plan-
laşdırılır.
TAP boru kəmərinin ötürücülük qa-
biliyyəti ildə 10 milyard kubmetr olan
ilkin layihəsi üzrə biri Yunanıstanın
şərqində - Kipoidə, digəri isə Albani-
yanın qərbində - Fierdə olmaqla ümu-
milikdə iki kompressor stansiyasının
tikintisi qrafikə uyğun davam etdirilir.
Kompressor stansiyaları ilə yanaşı,
həmçinin Albaniyanın şərqində Bilisht
regionuna yaxın ərazidə bir ölçmə stan-
siyasının inşası aparılır. Kompressor və
ölçmə stansiyalarının tikintisi təxminən
iki il müddətində başa çatdırılacaq. Bun-
dan sonra isə ilkin istismara hazırlıq və
tam istismara verilmə üzrə yoxlamalar
keçiriləcək. TAP qaz boru kəməri üçün
lazım olan turbo kompressorlar “Sie-
mens” şirkəti tərəfindən istehsal edilib.
Boru kəmərinin dəniz hissəsi isə 2018-
2019-cu illərdə inşa ediləcək.
Xəzər dənizinin Azərbaycan sekto-
rundakı “Şahdəniz-2” yatağından hasil
olunacaq qazı Türkiyəyə və bu ölkədən
də Avropaya daşıyacaq 3 min 500 kilo-
metr uzunluğundakı “Cənub Qaz Dəh-
lizi”nin tərkib hissəsi olan TAP layihə-
si Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin və
TANAP-ın davamı olub, “Şahdəniz-2”-
dən hasil olunacaq qazın Yunanıstan və
Albaniya vasitəsilə, Adriatik dənizindən
keçməklə İtaliyanın cənubuna, oradan
da Qərbi Avropaya nəqlini nəzərdə tutur.
TAP boru kəməri TANAP ilə birləşəcək
və Yunanıstanın Türkiyə ilə sərhəddə
yerləşən Kipoi ərazisindən başlayacaq.
Buradan TAP boru kəməri Yunanıstan
və Albaniya ərazisini qət edərək şərq-
dən qərbə Adriatik dənizi sahillərinə
doğru istiqamətlənəcək və İtaliyanın
Puqlia bölgəsində sahilə çıxacaq. Boru
kəməri burada “Snam Rete Gas” şirkə-
tinin istismar etdiyi İtaliyanın qaz nəq-
liyyatı şəbəkəsinə birləşəcək. Bu layihə
Azərbaycan qazının İtaliya, Almaniya,
Fransa, Böyük Britaniya, İsveçrə və
Avstriya kimi böyük Avropa bazarlarına
çatdırılması üçün böyük imkanlar yara-
dır. TAP-ın ilkin ötürücülük qabiliyyəti
ildə 10 milyard kubmetr olacaq və bu
həcmin gələcəkdə 20 milyard kubmetrə-
dək artırılması nəzərdə tutulub.
Boru kəmərinin uzunluğu 878 kilo-
metr (Yunanıstan–550 kilometr, Alba-
niya–215 kilometr, Adriatik dənizi–105
kilometr, İtaliya–8 kilometr), diametri
isə 48 düymdür (sualtı hissə-37 düym).
Boru kəmərinin ən aşağı hissəsi dəniz
səviyyəsindən təxminən 820 metr dərin-
likdə, ən yüksək hissəsi Albaniya dağla-
rında 1800 metr hündürlükdən keçəcək.
2020-ci ilədək layihə üzrə Azərbaycan
şirkətlərinin xərclərinin 1,2 milyard dol-
lar olması gözlənilir.
TAP-ın səhmdarları belədir: BP (20
faiz), SOCAR (20 faiz), “Snam S.p.A.”
(20 faiz), “Fluxys” (19 faiz), “Enagás”
(16 faiz) və “Axpo” (5 faiz).
Ermənistan prezidenti Serj Sarkis-
yan istər ölkədə, istərsə də beynəlxalq
aləmdə nüfuzunu tamamilə itirdiyini
gördükdən sonra yenidən dövlət baş-
çısı seçilə bilməyəcəyini anladı. Lakin
hakimiyyəti əldən verməmək üçün
yeni plan hazırlayaraq ölkəni parla-
ment tipli respublikaya çevirib özünü
baş nazir elan etmək qərarına gəldi.
Bu halda da ölkəyə prezident lazımdır.
Parlament tipli respublikanın prezi-
dent tipli respublikadan əsas fərqi onda-
dır ki, burada hakimiyyət bölgüsü zama-
nı baş nazirə daha çox səlahiyyət çatır.
Odur ki, Sarkisyan bundan səmərəli
istifadə etməyə çalışır. Ermənistan ic-
timaiyyətinin etirazlarına baxmayaraq
Sarkisyan ələ baxan prezident axtarır.
Ermənistanda cərəyan edən proses-
lərlə bağlı “Armtimes” saytında məqalə
ilə çıxış edən Lilit Avakyan yarızarafat
yarıgerçək yazır ki, Ermənistana, ümu-
miyyətlə, prezident lazım deyil. Prezi-
dentlik institutu onsuz da güc-bəla ilə
doldurulan Ermənistan büdcəsinə əlavə
yükdür. Sarkisyanın prezident olduğu
dövrdə prezidentin lazımsız vəzifə ol-
duğu bütün çılpaqlığı ilə özünü göstərdi.
Müəllif qeyd edir ki, taleyüklü
məsələlərin həlli zamanı prezident ya
ölkədə olmayıb, ya da susub. 2013-cü
ilin iyununda ölkədə nəqliyyat xidmət-
lərinin qiyməti 50 faiz artdı və onsuz da
ağır sosial vəziyyətdə olan əhalinin du-
rumu daha da pisləşdi. Bütün xalq ümi-
dini prezidentə bağladı ki, bəlkə o, nə
isə bir iş görər və qiymətlər 50 yox, heç
olmasa 25 faiz artar. Lakin Sarkisyan
heç nə olmamış kimi istirahətə yollandı.
2015-ci ilin yanvarında Gümrüdə
yerləşən 102 saylı Rusiya hərbi bazası-
nın hərbi qulluqçusu Valeri Permyakov
Avetisovlar ailəsinin bütün üzvlərini
güllələdi. Bütün xalq ayağa qalxdı, po-
lislə əhali arasında qarşıdurma yarandı,
bir çoxları həbs olundu. Xalqın yeganə
tələbi bu idi ki, cani Ermənistanda mü-
hakimə olunsun. Lakin yenə də prezi-
dent S.Sarkisyandan səs çıxmadı. Pre-
zident nəinki başsağlığı vermədi, heç
cinayəti qınamadı da, sanki belə hadisə
baş verməyib. 2016-cı ilin iyun ayında
silahlılar Yerevandakı polis şöbəsinə
hücum edib oranı tutanda da dövlət
başçısından səs çıxmadı. Bütün dünya
Yerevanda baş verən silahli insidentdən
danışdı, amma ölkə prezidenti bir kəlmə
də olsun danışmadı. Həmin vaxt ictima-
iyyəti baş vermiş silahlı hadisədən daha
çox prezidentin susması maraqlandırır-
dı. İnsanlar bir-birilərinə sual verirdilər:
Görəsən prezident niyə susur?
2016-cı ilin aprel ayında da pre-
zident susdu. Həmin vaxt Azərbaycan
ordusu Lələtəpəni və Cocuq Mərcan-
lını azad etdi və erməni hərbçiləri gö-
rünməmiş itkiyə məruz qaldı. Yenə də
bütün dünya cəbhə xəttində baş verən
hadisələrdən danışdı. Lakin prezident
və silahlı qüvvələrin ali baş komandanı
aprel döyüşlərinə münasibət bildirmədi.
Çünki S.Sarkisyanın deməyə sözü yox
idi. Məhz onun apardığı siyasət nəticə-
sində Ermənistan bu günə düşüb.
Müəllif bir çox belə faktları sadala-
yaraq qeyd edir ki, belə prezidentdənsə,
heç olmaması daha yaxşıdır. Prezident
olanda nə edirdisə, baş nazir olanda da
onu edəcək. Bunun xalqa dəxli yoxdur.
Rabil Kətanov
taP layihəsi üzrə işlərin 65 faizi tamamlanıb
Avropa Komissiyası Polşa barə-
sində cərimə prosedurunu müzakirə
edir. Rumıniyada on minlərlə nü-
mayişçi hüquqi dövlət prinsiplərinin
saxtalaşdırılmasına qarşı etiraz edir.
İstər Budapeşt olsun, istərsə Buxarest
və ya Varşava – hər üçündə ümumi
cəhət ondan ibarətdir ki, bu dövlətlə-
rin hökumətləri məhkəmə təsisatları
üzərində nəzarət etməyə və hakimiy-
yət bölgüsü prinsipini pozmağa cəhd
göstərirlər.
Avropa Komissiyasının fikrincə, “də-
mir pərdə” götürüləndən təxminən 30 il
sonra Şərqi Avropa ölkələrində demokra-
tiya prinsipləri “təhlükə qarşısındadır”.
“Alman dalğası” yazır ki, Polşa, Ma-
carıstan və Rumıniya hökumətləri tərəfin-
dən bu ölkələrdə məhkəmə hakimiyyətinə
birbaşa nəzarət etmək cəhdləri qismən
uğurlu olub, lakin məhkəmə təsisatları-
nın müstəqilliyinin pozulması hakimiyyət
bölgüsü prinsipini və dövlətdə qüvvələrin
tarazlığını təhlükə altına alır.
Rumıniyada hakimiyyət orqanları
korrupsiya ilə bağlı işlərin təhqiqatının
qarşısını almaq imkanı əldə etmək üçün
prokurorluğun səlahiyyətlərini məhdud-
laşdırmağa çalışırlar. Polşada məhkəmə
islahatı ədliyyə nazirliyinə öz mülahizə-
sinə əsasən məhkəmələrin sədrlərini və-
zifəyə təyin etmək və vəzifədən azad et-
mək səlahiyyəti verilməsini nəzərdə tutur.
Macarıstanda 2011-ci ildə yeni Konstitu-
siya qəbul ediləndən sonra Konstitusiya
Məhkəməsinin səlahiyyətləri xeyli məh-
dudlaşdırılıb, hakimlərin və prokurorların
pensiya yaşının azaldılması isə “namüna-
sib” dövlət qulluqçularından yaxa qurtar-
mağa imkan verib.
Şərqi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələ-
rində qaçqınlarla bərabər milli azlıqların
nümayəndələrinin də vəziyyəti gərginlə-
şib. Macarıstan hökuməti mütəmadi ola-
raq piar-aksiyalar keçirir, miqrant müsəl-
manların zərəri barədə təbliğat apararaq
ksenofob və islamofob ifadələrin köməyi
ilə öz reytinqini artırmağa çalışır.
Ən iri etnik azlıq olan qaraçılar regi-
onun bütün dövlətlərində ayrı-seçkiliyə
məruz qalırlar. Keçmiş Yuqoslaviyada
müharibənin nəticələrini ən çox hiss edən
bu dövlət parçalanandan sonra onun ye-
rində yaranmış ölkələrdəki etnik azlıq-
ların nümayəndələri olub. Xorvatiyada
və Kosovodakı serblər kimi, Serbiyadakı
albanlar və bosniyalı müsəlmanlar da öz-
lərinə qarşı düşmənçilik münasibəti ilə üz-
ləşirlər. Macarıstan başqa ölkələrdə yaşa-
yan həmvətənlərinin mənafelərini həddən
artıq müdafiə etdiyinə görə Rumıniya və
Slovakiya ilə daim münaqişə vəziyyətin-
dədir.
Almaniyalı ekspert Martin Xok öz
bloqunda yazır: “Bütün Avropa ölkələrin-
də yüksəliş hiss edən populist partiyalar
getdikcə tez-tez hökumətə daxil olurlar -
yaxın vaxtlarda Avstriyada olduğu kimi.
Lakin Şərqi Avropa bloku ölkələrinin əsas
xüsusiyyəti hökumət partiyalarının çox
güclü, dövlət institutlarının isə hədsiz zəif
olmasıdır. İş yerlərinin və rəhbər vəzifələ-
rin bölgüsü çox vaxt ixtisas səviyyəsindən
və təcrübədən deyil, partiya mənsubiyyə-
tindən asılıdır. Demokratik dəyərlərə sa-
diqlik bəzi dövlət liderləri üçün praktiki
olaraq nominal məsələdir: həqiqətdə bu
liderlərin bəziləri az qala bolşeviklər kimi
hakimiyyəti mütləqləşdirməyə can atır-
lar”.
Brüssel isə Budapeşt və Varşava tərə-
findən Aİ prinsiplərinin daim pozulması-
na incidilmiş və qayğılı, lakin işi başdan
aşan məktəb müəllimi kimi baxır. O, gah
hiddətlənmiş şəkildə xəbərdarlıq edir, gah
da cərimə prosedurları tətbiq etməyə baş-
layır, lakin illərlə davam edən bu prose-
durlar çox səmərəsiz olur.
Görünür, Avropada mürəkkəb dövr
başlanır və o hələ ümumi yanaşmalar və
prinsiplər hazırlamalıdır. Lakin Aİ üzvlə-
ri arasında yaranmış fikir ayrılıqlarından
göründüyü kimi, bu məsələ heç də asan
olmayacaq.
Vüqar Seyidov
deyəsən avroPa dağılır
“ermənistana Prezident lazım deyil”