“Coca-Cola” və AFFA futbol
üzrə dünya çempionatının kuboku-
nu Azərbaycana gətirir.
AFFA xəbər verir ki, “Coca-Co-
la” şirkəti dünya çempionatının ku-
bokunu dördüncü dəfə dünya turuna
götürür və futbol dünyasının ən ali
mükafatını Azərbaycan azarkeşlərinə
göstərmək üçün fevralın 9-da kuboku
Bakıya gətirəcək. Kubokun Azərbay-
cana səfəri “Coca-Cola” şirkətinin bu
ölkədə uzunmüddətli tərəfdaşı olan
AFFA ilə birgə əməkdaşlığı çərçivə-
sində təşkil olunur.
“Coca-Cola” tərəfindən təşkil
olunan “FIFA dünya çempionatı ku-
bokunun turu” milyonlarla azarkeşə
dünyanın ən böyük idman hadisə-
si olan futbol üzrə 2018-ci il dünya
çempionatının bir hissəsi olmaq və
bu andan zövq almaq imkanı verir.
Bu möhtəşəm beynəlxalq turu təşkil
etməklə “Coca-Cola” və FIFA bütün
futbolsevərləri dünya kubokunun qa-
libinə təqdim edilən mükafatın canlı
şahidi olmağa dəvət edirlər. Bu hadisə
futbolun ən möhtəşəm simvolunu
görmək və bunun sevincini yaşamaq
üçün minlərlə azarkeşlərin həyatında
yeganə fürsət olacaq.
“Coca-Cola” dünyada milyon-
larla insanın ən sevilən idman nö-
vünə - futbola sevgisini dəstəkləyir
və paylaşır. Futbol üzrə dünya çempi-
onatlarının tərəfdaşı olmaqla yanaşı,
“Coca-Cola” milli futbol federasiya-
ları, o cümlədən AFFA ilə əməkdaşlıq
edərək, Azərbaycanda da minlərlə ye-
niyetmənin futbol arzularının reallaş-
masına töhfə verir.
“Coca-Cola” şirkətinin Qafqaz və
Mərkəzi Asiya regionu üzrə ictimaiy-
yətlə əlaqələr və kommunikasiya me-
neceri Aleksandra Akkirman deyib:
“Biz dünya kubokunu fevralın 9-da
Azərbaycana gətirməyi planlaşdırırıq.
Bu kubok adi mükafat deyil, bu, həm
də idman aləminin ən məşhur kuboku
və insanları birləşdirən bir rəmzdir”.
“İdman dünyasında FIFA dünya
kubokundan daha çox istənilən və
əlamətdar bir mükafat yoxdur. Bu
Kubok insanları birləşdirən bir qüv-
vədir və bunun əhəmiyyətini hər kəs
dəyərləndirir. Kuboku dünya futbol
azarkeşlərinə təqdim etmək üçün
“Coca-Cola” ilə yenidən əməkdaşlıq
etməyə çox şadıq”, - deyə FIFA-nın
prezidenti Canni İnfantino qeyd edib.
FIFA dünya kuboku fevralın
9-da Heydər Əliyev Beynəlxalq Ae-
roportuna gətiriləcək. Yerli KİV nü-
mayəndələri hava limanında mətbuat
konfransında iştirak etmək üçün dəvət
olunacaq və onlara mükafatı canlı
görmək imkanı veriləcək. Sonra mü-
kafat “Gənclik Mall” ticarət mərkə-
zinə gətiriləcək ki, burada şəhərin
sakinləri və qonaqları dünya çempio-
natının əsas mükafatı ilə şəkil çəkdirə
biləcəklər.
Tur barədə məlumat verən
AFFA-nın baş katibi Elxan Məmmə-
dov bildirib: “Dünya kubokunu yaxın-
dan görmək istənilən futbol azarke-
şinin ən böyük arzularından biridir.
“Coca-Cola” şirkəti və FIFA kubokun
dünya turunu təşkil etməklə dünya-
nın müxtəlif ölkələrindəki çoxsaylı
azarkeşlərə böyük sevinc bəxş edir.
Tədbirin Azərbaycanda da keçirilmə-
si futbolun təbliğı və azarkeş marağı
baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Çox şadıq ki, “Coca-Cola” şirkəti ilə
AFFA arasında uzunmüddətli və çox-
şaxəli əməkdaşlıq mövcuddur. İna-
nırıq ki, birgə həyata keçirəcəyimiz
layihələr hər zaman uğur qazanacaq”.
Ötən ilin sentyabrında Rusiyada
start götürən tur altı qitədən 50-dən
çox ölkəni əhatə edəcək və doqquz
ay ərzində 126 min kilometr məsafə
qət edən kubok səyahətini futbol üzrə
2018-ci il dünya çempionatında başa
vuracaq.
“Coca-Cola” şirkəti 1974-cü il-
dən FIFA-nın korporativ tərəfdaşıdır
və 1978-ci ildən dünya çempionatı-
nın rəsmi sponsorudur. “Coca-Cola”
1950-ci ildən etibarən futbol üzrə hər
bir dünya çempionatının stadionların-
da reklam yerləşdirir və bütün səviy-
yələrdə futbolu dəstəkləyir. “Trophy
Tour” artıq dördüncü dəfədir FIFA və
“Coca-Cola” şirkətinin birgə səyi ilə
keçirilir.
Qeyd edək ki, dünya kubokunun
əsli mundialın qalibi olan komanda-
ya təqdim olunsa da FIFA-nın sərən-
camında qalır. Qızıldan hazırlanmış
6,142 kiloqram ağırlığında olan ku-
bokun kompozisiyası Yer Kürəsini
əlləri üzərində saxlayan iki insan fiqu-
rundan ibarətdir. Kubokun orijinal di-
zaynı 1974-cü ildə yaradılıb. Kubok
dünyada ən məşhur və bahalı idman
rəmzlərindən biridir. Ona yalnız mü-
kafatın keçmiş qalibləri və dövlət
başçıları olmaqla məhdud sayda in-
san toxuna bilər. Qaydalara əsasən,
mükafat FIFA-nın sərəncamında qalır
və dünya kubokunun qalib komanda-
sı mükafatın əslini müvəqqəti olaraq
saxlayır, sonra isə onun replikasını
alır. Həmən replika dünya kubokunun
qaliblərinin mükafatı adlanır. Qızıl
suyuna salınan mükafatın üzərində
turnirin adı, çempionatı qəbul edən və
qalib ölkələr haqqında məlumat həkk
olunur.
ədalətli oyun PrinsiPlərinə
sadiq idmançılar
mükafatlandırılıb
Milli Olimpiya Komitəsinin Ədalətli
Oyunlar Komissiyası 2007-ci ildən etibarən
hər il ənənəvi olaraq idman ictimaiyyətinin
diqqətini bu sahəyə cəlb etmək, ədalət-
li oyun prinsiplərini təbliğ etmək və bu
prinsiplərə sadiq insanları həvəsləndirmək
məqsədilə müxtəlif nominasiyalar üzrə
mükafatlandırma mərasimləri keçirir.
Fərqlənənlər “Ədalətli oyun prinsiplə-
rinə sadiq bədən tərbiyəsi və idman xadimi”,
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq təbliğatçı”,
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq hakim”,
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq məşqçi”,
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq idmançı”
nominasiyaları üzrə mükafatlandırılırlar.
Bakıda keçirilən və 20 Yanvar şəhidi
Müşfiq İsayevin xatirəsinə həsr olunan sər-
bəst və yunan-Roma güləşi üzrə yeniyetmələr
arasında XXI açıq Respublika turnirində bir
qrup idman mütəxəssisi Milli Olimpiya Ko-
mitəsinin Ədalətli Oyunlar Komissiyası tərə-
findən təltif olunublar.
Mükafatlar dörd nominasiya üzrə qalib-
lərə təqdim edilib. “Ədalətli oyun prinsiplə-
rinə sadiq bədən tərbiyəsi və idman xadimi”
nominasiyasında Azərbaycan Güləş Fede-
rasiyasının birinci vitse-prezidenti Firdovsi
Umudov layiq görülüb.
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq ha-
kim” nominasiya üzrə Sədi Quliyev (Azər-
baycan) və Vahid Temirov (Özbəkistan),
“Ədalətli oyun prinsiplərinə sadiq məşqçi”
adına Ruslan Şəmilov (Azərbaycan) və Vaşa
Kraveişvili (Gürcüstan), “Ədalətli oyun prin-
siplərinə sadiq idmançı” moninasiyasında
isə Vahid Əlizadə (Azərbaycan) və Andrey
Yegerov (Qazaxıstan) mükafatlara layiq gö-
rülüblər.
26 yanvar 2018-ci il № 5-8 (9191)
baş redaktor
rasif iman oğlu
tahirov
ünvanımız:
az1029, bakı şəhəri,
heydər əliyev prospekti, 152
telefonlarımız:
baş redaktor
(050) 670-33-76;
30-67 (daxili)
qəzetin təsisçisi:
“azərbaycan xəzər dəniz
Gəmiçiliyi”
qapalı səhmdar
cəmiyyəti
qəzet “dəniz” qəzetinin
kompyuter mərkəzində
yığılmış, səhifələnmiş və
“azərbaycan” nəşriyyatında
çap olunmuşdur
şəhadətnamə: 275
tiraj: 2000
sifariş: 240
8
www.seanews.az
Cəmiyyətdə ağır fəsadlar-
la nəticələnən dəm qazın-
dan zəhərlənmə hallarına
mütəmadi olaraq rast gəlinir.
Əfsuslar olsun ki, bəzən bu
hadisələr bütöv ailənin ölü-
mü ilə də nəticələnir. Səhiyyə
və Fövqəladə Hallar nazirlik-
lərinin, eləcə də digər aidiy-
yəti qurumların profilaktik və
maarifləndirmə tədbirlərinin
keçirilməsinə baxmayaraq,
vəziyyət öz ciddiliyini qoru-
yur.
Dəm qazından zəhərlənmə halların-
dan özünüqoruma, intoksikasiya baş ver-
dikdə onun əlamətləri və təxirəsalınmaz
ilkin yardım haqqında Azərbaycan Tibb
Universitetinin (ATU) dosenti, həkim-tok-
sikoloq İsmayıl Əfəndiyev universitetin
mətbuat xidmətinə məlumat verib.
Həkim deyib: “Son illər Azərbaycan-
da dəm qazı və yanacaq məhsullarından
zəhərlənmə hallarında ötən illərə nisbətən
artma müşahidə olunur. Bu vəziyyəti yal-
nız Azərbaycana şamil etmək düzgün de-
yil. Belə ki, ABŞ-da hər il dəm qazından
10 mindən çox zəhərlənmə hadisəsi qeydə
alınır. Avropa ölkələrində isə bu, alkoqol-
lu içkilərdən zəhərlənmələrdən sonra ikin-
ci yeri tutur.
Dəm qazından zəhərlənmə yüngül,
orta və ağır dərəcələrdə olur.
Yüngül dərəcədə qanda karboksihe-
moqlobinin səviyyəsi 15-30 faiz təşkil
edir. Bu zaman ümumi toksiki simptom
olaraq başağrısı, qulaqlarda səs, başgicəl-
lənmə, ürəkbulanma, təngnəfəslik, boğaz-
da acışma, quru öskürək, ürək nahiyəsin-
də xoşagəlməz hisslər meydana çıxır. Bu
zaman adətən huşun itirilməsi müşahidə
olunmur.
Qanda karboksihemoqlobinin səviy-
yəsi 30-40 faiz olduqda artıq orta dərə-
cəli zəhərlənmə hesab edilir. Bu zaman
yorğunluq, xüsusilə aşağı ətraflarda artan
zəiflik, görmə və eşitmədə pozuntular,
şüur dolaşıqlığı, ürək ritminin pozulması,
döş nahiyəsində ağrılar, qıcolmalar mey-
dana çıxır. Dəm qazından orta dərəcəli
intoksikasiyanın fərqləndirici cəhəti qısa
müddətlik huşun itirilməsidir. Dərslik-
lərdə təsvir olunan və qanda karboksihe-
moqlobinin olması ilə bağlı yaranan dəri
və dodaqların albalı-qırmızı rəngə boyan-
masına nadir hallarda təsadüf edilir.
Ağır dərəcəli intoksikasiya zamanı
qanda karboksihemoqlobinin səviyyəsi
40-50 faizədək yüksəlir. Bu zaman in-
san koma vəziyyətinə belə düşə bilər.
Ağciyərlərdə toksiki pozuntular səbəbin-
dən rabdomioliz sindromunun yaranması
mümkündür.
İntoksikasiyanın fəsadlarına gəldik-
də isə yüngül dərəcəli zəhərlənmədə belə
baş ağrıları və digər simptomlar bir qədər
sonra yeni qüvvə ilə təkrar olunur. Bəzi
xəstələrdə isə müalicəyə baxmayaraq,
təxminən iki həftə sonra gecikmiş nev-
roloji fəsadlar yarana bilər. Bu, düşüncə
qabiliyyətinin və yaddaşın zəifləməsi,
baş ağrıları, əzələlərdə zəiflik və əsmə ilə
özünü büruzə verən, induksiyalanmış və
təxirə salınmış neyropsixi sindromdur.
Bəziləri düşünür ki, dəm qazının spe-
sifik iyi var. Lakin, bu belə deyil, dəm qa-
zının heç bir iyi və rəngi yoxdur.
Zəhərlənmə hallarında zaman çox
böyük rol oynayır. Adətən zəhərlənənlər
qazın onları “tutduğunu” hiss etdiklərini
deyirlər. Lakin, yadda saxlamaq lazımdır
ki, zəhərlənmənin birinci simptomlarının
hiss edildiyi andan huşun itirilməsinə qə-
dər olan dövr çox qısadır. Bəzən bu, bir
dəqiqədən də az ola bilər. Bu səbəbdən də,
simptomlar hiss edildikdə həmin yeri dər-
hal tərk etmək lazımdır.
Zəhərlənmə zamanı ilkin yardım kimi
xəstəni dəm qazının çox yığıldığı yerdən
təmiz havaya çıxartmaq və ağız boşluğu-
nu təmizləyərək tənəffüs yollarının keçi-
riciliyini bərpa etmək vacibdir. Komatoz
vəziyyət zamanı isə ağız boşluğuna hava
ötürən boru yerləşdirilir.
Dəm qazı zəhərlənmələri zamanı an-
tidot kimi, üzə kip bağlanılmış maska va-
sitəsilə 100 faizli oksigen tətbiq olunur.
Huşu itmiş xəstələrdə intubasiya aparıl-
malı və 100 faizli oksigenlə ağciyərlər
süni ventilyasiya edilməlidir.
Əlavə müalicə üsulları kimi infuzion,
vitamin, kəhrəba turşusu və simptomatik
terapiya tətbiq edilir. Bundan başqa, hə-
kim arterial hipotenziyanın və ürək ritmi-
nin dəyişmələrinin korreksiyasına, qıcol-
maların aradan qaldırılmasına yönəlmiş
terapiyanın aparılmasına hazır olmalıdır.
Bir çox xəstələrə isə həkim nevropato-
loqun məsləhəti tələb olunur.
Zəhərlənmələrə qarşı ilk profilaktik
tədbir işlədilən qaz cihazlarının təyinatı
üzrə istismar qaydalarının nəzərə alınma-
sıdır. Binaları isitmək üçün təhlükəsizlik
standartlarına cavab verməyən sobalar və
plitələrdən istifadə olunmamalıdır. Daşına
bilən qaz plitələri yalnız küçə şəraitin-
də istifadə oluna bilər. Yanacaqla işləyən
elektrik generatorlarından qapalı məkan-
larda istifadə etmək olmaz.
Qaz cihazları olan otaqlarda dəm qa-
zının səviyyəsini müəyyən edən analiza-
torların quraşdırılması çox yaxşı olardı.
Bu, qiyməti çox baha olmayan və etibarlı
cihazlar dəm qazının təhlükəli konsentra-
siyasını aşkar etdikdə uca səs siqnalı verir.
Ümumiyyətlə, təhlükəsizlik texnika-
sının çox da mürəkkəb olmayan qaydaları-
na riayət etməklə özünüzü və yaxınlarınızı
bu ağır, bəzən də ölümcül zəhərlənmədən
qoruya bilərsiniz”.
zəhərlənmə hallarında zaman çox böyük rol oynayır
Prezident İlham Əliyev 2018
Formula 1 Azərbaycan Qran Pri
yarışının təşkili və keçirilməsi ilə
bağlı Azərbaycan Respublikasına
gələcək əcnəbilər və vətəndaş-
lığı olmayan şəxslər üçün viza
prosedurlarının sadələşdirilməsi
haqqında Sərəncam imzalayıb.
Sərəncama əsasən Azərbay-
canda keçiriləcək 2018 Formula
1 Azərbaycan Qran Pri yarışı ilə
əlaqədar ölkəmizə gələn və bu
Sərəncamda göstərilən sənədlər-
dən hər hansı birini təqdim edən
əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan
şəxslər 2018-ci il mar-
tın 15-dən mayın 15-dək
Azərbaycan Respublika-
sı Xarici İşlər Nazirliyi-
nin Konsulluq İdarəsinin
Azərbaycan Respublika-
sının beynəlxalq hava li-
manlarında yerləşən struk-
tur bölmələrində viza ala
bilərlər.
Aşağıdakı sənədlər-
dən biri viza verilməsi üçün əsas
hesab edilir: Formula 1 yarışlarının
beynəlxalq təşkilatçıları olan “For-
mula One Management Limited”
şirkətinin və Beynəlxalq Avtomo-
bil Federasiyasının müvafiq qay-
dalarına uyğun olaraq akkreditasi-
yadan keçməni təsdiq edən kart və
ya digər sənəd, Bakı Şəhər Halqası
Əməliyyat Şirkətində akkredita-
siyadan keçməni təsdiq edən kart,
2018 Formula 1 Azərbaycan Qran
Pri yarışına bilet və ya biletin əldə
olunmasını təsdiq edən sənəd.
Latviyada atletika üzrə
“Kuldiga Catherines Cup”
beynəlxalq turniri keçirilib.
Səkkizinci dəfə təşkil olu-
nan yarışda ölkəmizi 60 metr
məsafəyə sədlərlə qaçış ya-
rışlarında Rahib Məmmədov
təmsil edib.
Məşqçi Elvin Əliyevin
rəhbərliyi altında mübarizə
aparan atletimiz 8 saniyə nə-
ticə ilə turnirin qızıl medalına
sahib olub.
İlk üçlüyü litvalı idmançılar
Saulius Rapolas və Vrasinskas
Martinas tamamlayıblar.
Qeyd edək ki, turnirdə 17 ölkə-
dən 200-dən artıq atlet qalib adı
uğrunda yarışıb.
Elə adi proseslər var ki,
həkim və ya tibb işçisi olmayan-
lar da onu yerinə yetirməli olur.
Məsələn, təzyiqin və ya qanda
şəkərin ölçülməsi. İlk baxışda
kiməsə çox adi və sadə görünən
həmin prosedur zamanı bir sıra
qaydalar var ki, əslində onlara
əməl etmək lazımdır.
Təzyiqin ölçülmə qaydası
haqqında məlumat verən Ney-
rocərrahiyyə xəstəxanasının hə-
kim-kardioloqu Nərgiz Məmmədo-
va AZƏRTAC-ın müxbirinə deyib:
”Arterial təzyiqin ölçülməsi xüsusi
cihaz-sfiqmomanometr və ya tono-
metrlə aparılır. Təzyiqi ölçməzdən
1saat qabaq kofe və tünd çay qə-
bul etmək, siqaret çəkmək olmaz,
yeməkdən yarım saat keçməlidir.
Təzyiqi ölçməzdən 1saat əvvəl bu-
run və göz damcısını çıxmaq şərtilə
digər dərmanların qəbulu dayan-
dırılmalıdır. Əsəbi halda təzyiqi
ölçmək düzgün deyil, onu yalnız
sakitləşəndən 5 dəqiqə sonra etmək
lazımdır. Ölçülməzdən əvvəl rahat
oturaq vəziyyət seçilir, vacib olduq-
da uzanıqlı və ayaqüstü vəziyyətdə
də proseduru aparmaq olar. Tono-
metrin manjet hissəsi dirsəkdən
2 santimetr yuxarı olmaqla bazu
nahiyəsinə ürək səviyyəsində bağ-
lanılır. Manjeti çox sıx bağlamaq
lazım deyil. Daha sonra fonendos-
kopun başcığı dirsək çuxuruna yer-
ləşdirilir. Nəbz itənə qədər balonla
manjetə hava doldurularaq bazu ar-
teriyası sıxılır. Bundan sonra ventil
açılaraq yavaş-yavaş manjetin içə-
risindəki hava ilk nəbz vurğusunu
eşidənə qədər buraxılır. Həmin an-
dakı şkaladakı göstərici sistolik təz-
yiqin, nəbzin itdiyi an isə diastolik
təzyiqin göstəricisi olacaq”.
Həkim-kardioloq daha sonra
söyləyib: ”Təkrar təzyiqölçmə pro-
seduru 3-5 dəqiqədən sonra aparı-
lır. Həmin proses zamanı kəskin
hərəkət etmək və danışmaq olmaz.
Arterial təzyiqi sağ qolda (solaxay-
larda sol qolda) ölçmək düzgündür.
Əgər şübhə yaranarsa, təzyiq hər iki
qolda ölçülə bilər. Sağ və sol qollar
arasındakı təzyiq fərqi 5-10 mm
civə sütunu ola bilər. Bəzən olur
ki, evdə ölçülən təzyiqlə həkimin
ölçdüyü təzyiq arasında 10-20 mm
civə sütunu fərq yaranır. Həkim qə-
bulunda həmin göstərici daha yük-
sək olur. Bunu “ağ xalat sindromu”
adlandırırlar və o, əsasən stress fo-
nunda meydana çıxır. Xüsusilə 30
yaşına qədər qadın və qeyri stabil
sinir sistemi olanlar arasında həmin
hala təsadüf edilir. Arterial təzyiqi,
onun yüksəlməsinə hər şübhə ol-
duqda nəzarət üçün gündə iki dəfə-
səhər və axşam ölçmək məsləhət-
dir.”
Ən çox narahatlıq doğu-
ran məsələlərdən biri bədən
hərarətinin ölçülməsi zamanı
və ya ehtiyatsızlıq nəticəsində
termometrin sınmasıdır. Hə-
min hal baş verdikdə nə etmək
lazımdır?
Həkim və mütəxəssislərin rə-
yinə əsasən həmin halla üzləşəndə
nə etmək lazım olduğu barədə bir
sıra vacib məsləhətləri nəzərinizə
çatdırırıq.
Sınmış termometrin içindəki
civə dərhal axır və kiçik kürəcik-
lər şəklində ətrafa yuvarlanır. Civə
buxarlanıb nəfəslə orqanizmə daxil
olur və ciddi təhlükə yaradır. Ota-
ğın temperaturu yüksəldikcə civə
daha tez buxarlanır. Ona görə də
otağın temperaturunu mümkün qə-
dər azaltmağa çalışmaq lazımdır.
Evin bütün pəncərələri açılır, sərin-
keş "soyuq" rejimə qoşulur, otaqda
olan istilik sistemi söndürülür və
həmin tədbirlər civənin buxarlan-
masının intensivliyini azaldır. Civə-
ni yığmaq üçün tozsoran və ya yaş
əskidən istifadə etmək olmaz, bu
məqsədlə “skoç” və ya plastrdan is-
tifadə etmək daha yaxşıdır. Havada
civənin konsentrasiyasını ölçmək
və onun qalıqlarını xaric etmək
üçün sanitar-epidemioloji xidmət
mütəxəssisi çağırmaq lazımdır.
termometr sınanda...
arterial təzyiqin ölçülmə qaydası
2018 formula 1 azərbaycan
qran Pri yarışı ilə əlaqədar viza
Prosedurları sadələşdiriləcək
azərbaycan atleti “kuldiGa
catherines cuP” beynəlxalq
turnirinin qızıl medalına sahib olub
futbol üzrə dünya çemPionatının
kuboku fevralın 9-da bakıya Gətiriləcək