Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
12 danışıqları zərb-məsələ çevrilənlər şəxsiyyət adlandırılmalıdır. Bu büsbütün səhv fikir olardı. Bəzən savadsız şəxsiyyətlər belə adamları heyran edən ağıla və qabiliyyətlərə malik olurlar və onlar öz əməllərinin miqyası ilə bəşər tarixinə təkrarı olmayan hərbi qələbələr çalmaq və ya iri imperiyalar yaratmaqla düşmüşlər. Çingiz xan, bu ad “Kainat hökmdarı” mənasını verirdi, dünyada misli bərabəri olmayan iri qitə imperiyası yaratmışdı. Onun imperiyasının ərazisi 31 milyon kv. kilometri əhatə edirdi, bu, XX əsrin imperiyası olan SSRİ ərazisindən 9 milyon kv. kilometr böyük idi və ya Yerin quru hissəsinin beşdə birini, o vaxt məlum olan Avroasiyanın 2/3-ni təşkil edirdi. Çingiz xanın imperiyasının ərazisi ABŞ-ın indiki ərazisindən 3,5 dəfə böyük idi. Çingiz xan ilk dəfə həmin dövr üçün ən qabaqcıl konstitusiyanı – “Yasanı” meydana gətirmişdi. O, anlamışdı ki, xalqı idarə etmək üçün qanunlar lazımdır. Çingiz xanın qanunları sərt cəzalar nəzərdə tuturdu. Hərbi yürüşlərində çoxlu qan axıtmasına baxmayaraq, buna istər arvadı Börteni xilas etmək üçün boyu arabanın oxundan yuxarı olan bütün tatarları qırmaq haqqında əmr verməsi, istər Xarəzmi işğal edəndə şəhəri qarət etmək siqnalı kimi uca bir yerdən “İndi ot biçmək vaxtıdır” çağırışı ilə döyüşçülərini vəhşiliyə səsləməsi nümunələri daxildir. Ancaq öz imperiyasının idarə edilməsində heç də qəddar tədbirlərə əl atmırdı. Bir sərkərdə və dövlət xadimi kimi o, indiyədək öz unikallığını qoruyub saxlayır. Teymurləng və ya əmir Teymur savadsız adam olsa da şahmat oynamağı, müdrik alimlərlə söhbət etməyi çox xoşlayırdı. O, öz imperiyasına Səmərqənd kimi gözəl paytaxt şəhəri saldırmışdı və işğal etdiyi bütün ölkələrdən bura ən istedadlı memarları dəvət edirdi. Köçəri tayfalardan olan ilk sərkərdə və dövlət xadimi idi ki, bu günə qədər memarlıq abidələrinin gözəlliyi və möhtəşəmliyi ilə hamını heyran edən bir şəhər yaratmaqla, gələcək üfüqlərə boylanmaqla öz uzaqgörənliyinə əsl abidə qoymuşdur. Pont çarı VI Mitridat Yevpator savadsız olsa da, otuza qədər dil bilirdi. Misir çariçası Kleopatra təkcə öz dövrünün geniş yayılmış dillərini deyil, hətta ölkəsindəki xalqların dillərini bilməklə, onlarla öz dilində ünsiyyətə girməklə fərqlənirdi. VI Mitridat da, Çingiz xan da, Termurləng də başqa fatehlər kimi çoxlu qan axıtmışdılar, hərbi uğur qazanmaq üçün hiyləgərliyə də əl atırdılar, məsələn, Mitridat bir gündə Kiçik Asiyada 80 min mülki romalının qətlinə səbəb olmuş, Çingiz xan Çinə hücum vaxtı döyüşdə əsir götürdüyü çinliləri qabağa salıb öz döyüşçülərini onların arxasınca düzürdü və özlərini müdafiə etmək üçün bu əsirləri qəddarlıqla ölümə məhkum etməklə, onların əks tərəfdə döyşən həmvətənlərini isə yaxınlarının günahsız qatillərinə çevirirdi. Hansı rakursdan baxılsa da, onlar heç də dünya tarixində əlamətsiz ötüb keçən şəxslər olmamışlar, tarixi yaradanlar kimi onun səhifələrini, tutduqları ərazilərdən fərqli olaraq əbədi olaraq zəbt etmişlər. Bəlkə də şəxsiyyəti təkcə məşhur ağıl və fərasət adamları arasında axtarmaq da düzgün deyildir. İnsan çox vaxt davranış motivasiyasına görə bütün başqalarından yaxşı tərəfə fərqlənməklə, özünün həqiqətən də şəxsiyyət olduğunu biruzə verir. Bununla əlaqədar german xalqlarının mifologiyasından olan bir nümunəyə müraciət etmək istərdim. Bu əsatirdə deyilir ki, qüdrətli knyazlardan 13 birinin ailəsində bir qız uşağı dünyaya gəlir. Körpə gözəl cizgilərə malik idi və yeniyetməliyə qədəm qoyduqda füsunkar bir gözələ çevrildi. Lakin qızın anadangəlmə bir qüsuru da var idi – ağlayanda gözlərindən yaş əvəzinə daş-qaş tökülürdü. Bunu qız özü üçün qüsur saysa da, valideynləri üçün ən arzu olunan, sevinc gətirən bir xüsusiyyət idi. Onlar istəyirdilər ki, qız tez-tez ağlasın ki, knyazın xəzinəsi daha da zənginləşsin. Ətrafdakı feodallar da bunu eşidib oğlanlarına almaq üçün qıza elçi düşdülər, axı belə qızı almaq sehrli xəzinə tapmağa bərabər olardı. Lakin qız hətta valideynlərinin təkidinə baxmayaraq belə nikah təkliflərindən imtina edirdi. Bir dəfə bir gənc çoban qızı gördükdə ona vuruldu, oğlan da ilk görüşdən qıza xoş gəlmişdi. Oğlan knyazın qızına elçi düşdükdə, hamının təəccübünə səbəb olan bir hadisə baş verdi – qız çoban oğlana ərə getməyə razılıq verdi. Knyaz çobanın cəsarətinə, qızının qərarına da məəttəl qalmışdı, bu suallara cavab tapa bilmirdi. Ona görə ata qızının əlini xahiş edən oğlanla görüşüb, belə qəribə istəyinin səbəbini öyrənmək istədi. Oğlan knyazın “nəyə görə bu qıza evlənmək istəyirsən” sualına qısa cavab verdi: - Qızınızı görən kimi ona vuruldum. Bircə şeyə and içmişəm ki, əgər ona evlənsəm, ömrümdə bir dəfə də olsun onun ağlamasına imkan verməyəcəm. Ata oğlanın pak hisslərini anlasa da, dünyada belələrinin olmasına öz təəccübünü gizlədə bilmirdi. Digər bütün varlı elçilər qıza yalnız sərvət mənbəyi kimi baxdıqlarından ona sahib olmağa can atırdılar, bu kasıb çoban oğlan üçün isə daş-qaşın heç bir əhəmiyyəti yox idi, onun üçün ən vacib olan onun hissləri, müqəddəs məhəbbəti idi. Bütün başqaları maddi maraq prizmasından qızla nikaha girməyə çalışsa da, çoban tam başqa motivasiya üzrə - sevdiyi qızla müqəddəs ittifaqa girmək barədə düşünürdü. O, bilirdi ki, sevənlərin kəbini göylərdə kəsilir və göylər də onun bu izdivacını alqışlayacaqdır. Təkcə bir motivasiya baxımından bu oğlanı şəxsiyyət adlandırmaq daha düzgün olardı, çünki o, xalqının adlı-sanlı adamlarından, şöhrət dənizində üzən feodallardan daha yuxarıda dayandığını təkcə bu məqsədinin saflığı ilə sübut etmişdi. İnsan daim həyatın irəli sürdüyü suallara cavab verməyə, imkanlar çoxluğunda düzgün seçim etməyə çalışır. Şəxsiyyət müvafiq şərtlərdən yuxarıda dayanmağa və öz hərəkətlərinin əvvəlki xarakterini də dəyişməyə qadir olur. Günah hissini və qəzəb hissini aydınlaşdırmağın özündə şəxsiyyətə məxsus olan xüsusiyyət meydana çıxır. Bunu biz bir qəribə yapon pritçasının timsalında görürük. Samuray yolla gedirdi və bir rahiblə qarşılaşdı və ona müraciət etdi: “Müdrik adam, mənə cənnətin və cəhənnəmin nə olduğunu söylə”. Rahib ona baxıb, dedi: “Sən belə iri və güclüsən, ancaq çox kobudsan, səndə bu qədər güc vardır, şüur isə tamamilə yoxdur, - sən heç vaxt cəhənnəmin və cənnətin nə olduğunu başa düşməyəcəksən”. Samuray hiddətləndi, qılıncını çıxarıb rahibi vurmaq istədi: “Mən səni bu saatca yarı böləcəyəm, sən məni necə təhqir edə bilərsən?” Elə bu an rahib ona dedi: “Bax bu – cəhənnəmdir”. Samuray fikrindən daşındı, qılıncı qınına qoydu, rahibə baş əyib, üzr istədi. Bu vaxt rahib dedi: “Bax, bu isə - cənnətdir”. Əvvəlcə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|