Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/99
tarix04.11.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#8423
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   99

14 
 
kobudluqla hərəkət edən samuray öz reaksiyasını və düşüncə tərzini dəyişdirməyi 
bacardı. Məhz belə davranışı onu şəxsiyyət səviyyəsinə yüksəldir. 
Bunlar  həyatda  nadir  hallarda  da  olsa  rast  gəldiyimiz  nümunələr  sırasına 
daxildir.  Tarixi  yaradanlar  isə  daha  nəhəng  şəxsiyyətlər  olub,  əsrlər  keçsə  də  
insanların  maraq  dairəsini  tərk  etmirlər.  Onların  ölməz  əməllərinə  ehtiramı  isə, 
əsasən özünün böyük amallarına bəşəriyyətin bəslədiyi vurğunlugun bir nümunəsi 
kimi qiymətləndirilmək lazımdır. 
Şəxsiyyətlərdən  söhbət  gedərkən,  onların  qüdrəti  və  zəkası,  mərdliyi  və 
cəsarəti ilə fərqlənən bəzi əcdadlarını yada salmamaq insafsızlıq olardı. Axı onlar 
əsrlər ərzində və nəsilbənəsil öz ağılları və əməlləri ilə nümunə rolunu oynamaqda 
davam  ediblər,  insanları  böyük  ideallar  uğrunda  mübarizə  aparmağa  səsləyiblər. 
Onlar bir-birlərinə bənzəmirlər, heç kəsi təqlid etməyə də səy göstərməmişlər. Ona 
görə də gələcək nəsillər üçün müəyyən ali məqsədlərin simvollarına çevrilmişlər. 
Onların hərəkətlərində bəzən gizli hazırlıq və hiyləgərlik nişanələri olsa da, böyük 
əməllərində  özlərinə  məxsus  olan  qeyri-adi  cəsarət  nümayiş  etdirmişlər.  Onların 
bütün həyatı igidlik, cəsarət üçün birinci əlamət olduğu kimi, ömürlərinin sonunda 
da  onun  son  təsdiqini  üzə  çıxaran  axırıncı  nəcib  akkordu  da  vurmağı  bacarırlar. 
Onlar  haqlı  risqlərə  getməkdən  çəkinməmişlər,  geri  çəkilib  xilas  olmaqdansa,  hər 
cür sınaqlara sinə gərib həlak olmaq variantını da nəzərdən qaçırmamışlar. 
Onların  hər  biri  təkcə  özlərinə  ad-san,  şöhrət  qazanmamışlar,  həm  də 
xalqlarını  belə  yüksəklik  əlaməti  ilə  mükafatlandırmış,  ölkələrinə    özlərinin 
şəxsində iftixar mənbəyi, sitayiş edilməyə layiq olan bir mehrab bəxş etmişlər. Ona 
görə  də  onların  təkcə  əməlləri  deyil,  bəlkə  də  birinci  növbədə  ruhları  yaddaşlara 
həkk  olunmuşdur.  Vicdan  yanğısı  kimi,  əlçatmazlığa  can  atmaq  da  heç  vaxt 
qocalmır,  axı  ömürün  sonunda  cismani  həzzlər  yoxa  çıxdıqda  insanlara  əsasən 
şöhrət  həzz  verir.  Bəlkə  də  onların  bəziləri  həyatdan  çox  tez  getmişlər,  öz 
becərdikləri ağacın meyvəsini dadmağa da macal tapmamışlar, lakin onlar sonrakı 
əsrlərdə  də  yaşadıqlarından,  bir  qədər  paradoksal  görünsə  də,  ölümə  də  qalib 
gəlmişlər.  Onlarla  bir  dövrdə  yaşamış  milyonlar  toz  dənələrinə,  kölgələrə 
çevrilmişlər,  özləri  isə  bəşəriyyətin  əbədi  yolçuları  adını  qazanmaqla,  ömürlərini 
min illərlə, yüz illərlə uzatmağa müvəffəq ola bilmişlər.  
Təbii  kataklizm  dövrlərində,  dəhşətli  xəstəliklər  yayılanda  çoxları  uzun 
müddət  əzab  çəkməmək  üçün  gözəl  və  faydalı  bildiklərinə  nail  olmağa  can  atır. 
Onları nə Tanrıdan qorxu, nə insan qanunları saxlaya bilmir, çünki belə vaxtlarda 
heç kəs öz cinayətinə görə məhkəməyə və cəzaya çatacağına qədər yaşamağa ümid 
etmir.  Belələri  ağır  hökm  başlarının  üstünü  alana  qədər  həyatdan  nə  vasitə  iləsə 
səfehcəsinə həzz almaq istəyinə əsir olurlar. Şəxsiyyətlər isə ölümün onları kölgə 
kimi izlədiyini hiss etdikdə belə, öz nəcib məqsədlərindən uzaqlaşmırlar. Aristotel 
hesab  edirdi  ki,  hər  şey  öz  səbəb  mənbəyinə  və  öz  məqsəd  təyinatına  malikdir. 
Böyük şəxsiyyətlər yəqin ki, böyük işlər üçün dünyaya gəlmişlər və xoşbəxtlikdən 
onlar özlərinin məqsəd təyinatlarını da çox erkən anlamağa başlayırlar. Bu məqsəd 
onlar  üçün  yol  göstərən  ulduz  rolunu  oynayır,  ona  çatmaq  yolunda  onlar  hər  cür 
əzab-əziyyətlərə  dözürlər,  hətta  özlərinin  həyatlarını  qurban  versələr  də, 
bəşəriyyətin  təəccübünə  və  heyrətinə  səbəb  olan  bu  məqsədin  zəfərində, 


15 
 
təntənəsində bilavasitə iştirak etməsələr də, onların məhz hökmən baş verməsinin 
ilkin şərtlərini hazırlayıb həyata keçirirlər, bunu isə özlərinə  müqəddəs borc hesab 
edirlər.  
Təbabətin atası sayılan Hippokrat ilk dəfə insan orqanizminə, bütün təbiətin 
tabe  olduğu  tarazlıq  qanununa  tabe  olan  mikrokosmos  kimi  baxmağa  başladı. 
İnsanın  fəaliyyətinə  də  belə  səbəblə  şərtlənən  münasibət  bəslənirdi.  Əlbəttə, 
kainatla, makrokosmosla müqayisədə bütün insanlar mikrokosmos hesab olunurlar. 
Təbiətin  hər  bir  hissəsində  kosmos  mövcuddur,  hətta  otda  da,  böcəkdə  də.  Lakin 
mikrokosmoslar 
da 
bir-birindən 
fərqlidir,  çünki  insanlar  istedadlarına, 
qabiliyyətlərinə, zəkalarına görə müxtəlif ölçülərə sahibdirlər. Bu nöqteyi-nəzərdən 
böyük  şəxsiyyətləri  fövqəl  mikrokosmoslar  hesab  etmək  olar  və  onlar  bacarığı, 
istedad  və  qabiliyyətlər  mozaikasının  bütün  komponentlərini  götürdükdə,  hətta 
onlarla eyni panteonda uyuyanlardan da xeyli fərqlənirlər. 
Bəzi filosoflar, məsələn IV əsrdə yaşamış  Sallyusti məntiqi sistemləşdirmə 
planında  allahların  təsnifatını  verir.  Onlara  görə  fövqəlkosmik  allahlar  (Uran, 
Kronos  və  Zevs)  və  kosmik  allahlar  var.  Axırıncılar  dünyanı  yaradan,  dünyanı 
canlandıran və dünyanı qaydaya salanlara bölünürlər. Digər allahlar bu və ya digər 
dərəcədə  həmin  12  əsas  allaha  tabedirlər.  Deməli  allahlar  arasında  ierarxiya 
bölgüsü heç vaxt pozulmur. 
Əgər şəxsiyyətlər də belə təsnifləşdirilsəydi, yəqin ki, fövqəl şəxsiyyətlərlə 
yanaşı  böyük  şəxsiyyətlər,  həmçinin  tarixi  missiyasının  miqyasına  görə  daha  az 
əhəmiyyətli  olanlar  dəqiq  ölçülərində  tanınardı.  Təəssüf  ki,  belə  təsnifat  yoxdur, 
ona  görə  də  ayrı-ayrı  xalqlar  öz  tarixi  liderlərinə  qiymət  verdikdə  ölçü  hissini 
unudub,  mənəvi  və  zəka  ölçüləri  o  qədər  də  böyük  olmayan  nümayəndələrini  az 
qala  titanlar  dərəcəsinə  qaldırmağa  çalışırlar  və  hətta  Qədim  Yunanıstanı  da  bu 
yarışda kölgədə qoymaq kimi ağılsız bir cəhddə bulunurlar. 
Aristotelin  ən  möhtəşəm  konsepsiyalarından  biri  –  ilk  hərəkətverici  zəka 
haqqındakı  təlimdir.  Bütün  eydosların  (ideyaların)  kosmik  eydosunu  Aristotel 
“zəka”  adlandırır.  Belə  ki,  hər  bir  eydos  hökmən  həm  də  səbəb-məqsəd  enerjisi 
olduğundan, ümumi kosmik zəka birinci hərəkətverici kimi izah olunur. Bu birinci 
hərəkətverici  zəka  təkcə  ümumi  kosmik  enerji  deyildir,  həm  də  kosmosa 
münasibətdə müstəqildir və ondan asılı deyildir. Kosmik zəka hər şeyi əhatə edir. 
Kosmik zəka eyni zamanda düşünəndir və düşünüləndir. Birinci hərəkətverici zəka 
ümumiyyətlə istənilən eydos kimi hökmən maddidir. 
Böyük filosofun metodikasından istifadə edərək on müxtəlif tarixi şəxsiyyət 
barədə qısaca da olsa söhbət açmaq istəyi meydana gəldikdə, seçim tam subyektiv 
olsa  da,  müəyyən  qanunauyğunluğun  tələbləri  də  yaddan  çıxarılmamışdır.  Bu 
şəxsiyyətlərin hər biri məxsus olduqları xalqların görkəmli insanları qalereyasında 
ən  hörmətli  yeri  tuturlar.  Onlardan  əksəriyyəti  ilə  öz  xalqları  əsrlər  boyu  fəxr 
etmişlər və müasir nəsil də həmin ənənəni pozmağa cəsarət etmir. Onların çoxu öz 
adı  ilə  epoxa  yaratmışlar,  bəzilərinin  adı  epoxaya  verilməsə  də,  dünya  tarixinin 
zənginləşməsində  onların  rolu  danılmazdır,  heç  bir  şübhənin  yaranmasına  imkan 
vermir.  


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   99




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə