Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Latın zərb-məsəli
16 Haqqında söhbət açılanların seçilməsi tam subyektiv xarakter daşısa da, əvvəllər təcrübədən keçirilmiş metodikaya pozitiv münasibət bəslənilməsi də bu məsələdə müəyyən rol oynamışdır. XX əsrin ikinci yarısında hələ ABŞ prezidentlərinin sayı qırxa çatmayanda jurnalistlər, politoloqlar, tarixçilər arasında ölkənin on ən yaxşı prezidentini seçmək barədə rəy sorğusu keçirilmişdi. Abraham Linkoln rəy sorğusuna görə tarixdəki ən yaxşı prezident olmaqla, birinci yeri tutmuşdu. Lakin onuncu yer tutan prezident müəyyən olunanda iki nəfər eyni miqdarda səs topladığına görə 11 ən yaxşı prezident müəyyən olunmuş və onların fəaliyyətinə dair xüsusi kitab buraxılmışdı. Kitabın üzərində 10 rəqəmi üzərindən xətt çəkilib, “11 ən yaxşı prezident” yazılmışdır. Məhz bu təcrübəni əsas götürərək, on tarixi şəxsiyyət barədə söhbət açmaq planlaşdırılsa da, formalaşan siyahıdan kimisə pozmağa əl gəlmədiyindən, 11 tarixi şəxsiyyət barədə yazmaq lüzumu yarandı. Hər biri haqqında bir-iki sözdən ibarət məlumat da onların böyüklüyünü təsdiq edir. Böyük Karl ilk birləşmiş Avropanın yaradıcısı kimi öz böyük ideyasının sönməz təsirini özündən min il sonraya – XX əsrə ötürmüşdü. Səlahəddin Yaxın Şərqi səlibçilərin istilasından qorumaqla, Qərbin müstəmləkəçilik zülmünü bu zonadan tarixən xeyli uzaqlaşdırmışdı. Kolumb özünə qədər olan dünyanın sərhədlərini xeyli genişləndirmiş, Yer kürəsini yenicə məlum olan torpaqlar hesabına xeyli böyütmüşdü. XXI əsrdəki dünyanın yeganə fövqəldövləti olan Birləşmiş Ştatlar da öz mövcudluğunun ilkin şərtlərinin yaranmasına görə, yəqin ki, bilavasitə olmasa da bu böyük səyyaha borcludur. Mikelancelo heykəltəraşlıqda, rəssamlıqda elə sənət zirvəsi yaratmışdır ki, sonrakı beş əsr də bu zirvəni başqa yenidən fəth edənlərin varlığı ilə öyünə bilməmişdi. Magellan ilk dəfə dünya ətrafına səyahətə çıxmış, Qərbə üzməklə Şərqə başqa qapı açmış və bəlkə də Makedoniyalı Aleksandrdan və Vasko da Qamadan sonra Qərblə Şərqi birləşdirməyə və ya yaxınlaşdırmağa cəhd göstərmişdi. XIV Lui – Günəş Kral Fransanı öz şöhrətinin zenitinə yüksəltmiş, onun mədəniyyətinin inkişafına himayəçilik göstərmişdi. Böyük Yekaterina öz sələfi Böyük Pyotrdan fərqli olaraq Rusiyada milli mədəniyyətin inkişafına mühüm töhfə vermiş, imperiyanın ərazisini xeyli böyütmüşdü. Tomas Cefferson Amerika demokratiyasının atası hesab olunur, o, prezident olanda ölkə ərazisini iki dəfəyə yaxın böyütmüşdü, özü də buna heç də müharibə yolu ilə nail olmamışdı. Simon Bolivar yeganə beynəlmiləlçi idi ki, bütöv qitəni ispan ağalığından azad olması uğrunda mübarizə aparmaqla, Cənubi Amerika xalqlarının inkişafına əslində yeni yol açmışdı. Uinston Çörçill görkəmli siyasi xadim olmaqla yanaşı, İkinci Dünya müharibəsində Hitler Almaniyası üzərində qələbənin arxitektorlarından biri olmuşdu. Şarl de Qoll faşist işğalından alçalan Fransanı düşmənə qarşı mübarizəyə qaldırmış, XX əsrin ikinci yarısında dövlətin qüdrətinin və nüfuzunun yüksəlməsi naminə böyük işlər görmüşdü. Ona görə də bu on bir nəfər tarixi yaradan və ya ona özünəməxsus naxış vuran şəxsiyyət barədə söhbət açmaq istəyi meydana gəldi. 17 Böyük şəxsiyyətlər dünyaya məxsusdur Antonin kimi mənim üçün şəhər və vətən Romadır, bir insan kimi isə - dünyadır. Mark Avreli Böyük Karl Bütün insanlar daim mübarizədə olur, həm şəxsi və ictimai həyatda, həm də özü ilə. Platon Aldaces fortuna juvat (lat.) – Cəsarətlilərə tale də kömək edir. Latın zərb-məsəli Avropa tarixində yeni imperiya yaratmaqla yanaşı, bir sıra nəcib xüsusiyyətlər sapları ilə öz dövrünün təkrarolunmaz mənəvi parçasını toxuyan Böyük Karl (Şarleman) diqqəti xüsusilə cəlb edir. Frankların 768-814-cü illərdə kralı olan Şarleman İtaliyada Lombardiya krallığını işğal etmiş, saksonları özünə tabe etmiş, Bavariyanı öz səltənətinə daxil etmiş, İspaniyada və Macarıstanda hərbi kampaniyalar aparmış, İspaniyada Asturiya krallığı, Şimali İtaliya və Britaniya adaları istisna olmaqla Qərbi Avropadakı bütün xristian torpaqlarını bir fövqəldövlətdə birləşdirmişdi. 800-cü ildə o, imperator tituluna yiyələnmişdi. O, imperiyanın siyasi gücünü genişləndirməklə yanaşı, həmçinin onun ərazisində mədəni dirçəliş həyata keçirmişdi. İmperiya öz mövcudluğunu onun varisindən yalnız vur-tut bir nəsil sonra saxlaya bilsə də, Orta əsrlərin Fransa və Almaniya kralları bütün konstitusional ənənələri məhz Karl monarxiyasından əxz etmişdilər. Orta əsrlər Avropasında Karlın şəxsiyyəti xristian kralının və imperatorunun prototipi hesab olunurdu. Karl güman ki, 1742-ci ildə anadan olmuşdu, Gödək Pipin adlanan III Pipinin böyük oğlu idi. Pipin qardaşı Karlomanla birlikdə bütün Frank krallığına nəzarət edirdi. Şarlemanın babası Karl Martell isə vaxtilə Puatye yaxınlığında ərəb ordularına qalib gəlməklə, onların İspaniya kimi Fransaya da soxulmalarının və orada yayılmalarının qarşısını almışdı. Krallıq edən monarxın böyük oğlu kimi Karl 12 yaşında olanda Papanı salamlamağa getmişdi. Yeniyetməlikdəki təcrübəsi Karlın xarakterinin formalaşmasına və məqsədlərinin kristallaşmasına kömək göstərmişdi. Pipin öləndən sonra frank adətinə görə krallıq 768-ci ildə onun iki oğlu arasında bölünmüşdü, lakin bu vəziyyət uzun sürmədi, çünki iki qardaş arasında güclü rəqabət başladı. Karl anasının köməyi ilə Lombardiya kralı və Bavariya hersoqu ilə, qardaşı Karlomana qarşı ittifaq müqaviləsi bağladı. Üç il sonra qardaşı qəflətən öldükdə Karl krallığın yeganə hökmdarı olmağa artıq qadir idi. Lombardiya paytaxtı Paviyaya hücum etdikdən sonra, onu məğlub etməsi ilə özünü Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|