12
BP Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2011
ABŞ
Böyük Britaniya və Avropanın qalan hissəsi
Azərbaycan
Digər
b
a
Gündə 6 393 milyon kubfut (birgə muəssisələr istisna
olmaqla).
b
“Digər”ə Kanada, Cənubi Amerika, Afrika, Asiya
(Azərbaycan istisna olmaqla) və Avstraliya daxildir.
30%
7%
2%
61%
63
2
6
29
Şahdəniz qaz və kondensat hasilatı
(bscm – milyard standart kubmetr; bscf – milyard standart kubfut; mmboe – milyon barel neft ekvivalenti,
mmbbl – milyon barel, mmte – milyon ton)
Hasilatın başlanma tarixi
Ölçü vahidi
Hasilat
başlanandan
2011-ci ilin
sonunadək
2010
2011
ŞD qazı
Noyabr 2006
bscm
29,9
6,9
6,7
bscf
1 056,0
243,4
235,4
mmboe
c
182,1
42,0
40,6
ŞD kondensatı
Noyabr 2006
mmbbl
63,7
14,7
14,0
mmte
8,1
1,9
1,8
Şahdəniz
Şahdəniz (ŞD) qaz yatağı 1999-cu ildə kəşf
edilib. Onun rezervuar qalınlığı 1 000 metrdən
artıq, uzunluğu isə 22 kilometrdir. Yataq
sahildən dənizə doğru 70km məsafədə, suyun
dərinliyi 50-600 metr arasında dəyişdiyi
bir ərazidə yerləşir. Geoloji baxımdan
mürəkkəb olan Şahdəniz yatağı çox yüksək
təzyiqə malikdir və onun çoxsaylı rezervuar
“horizontları” vardır. Hasilat 2006-cı ildə
başlayıb.
2011-ci ildə ŞD yatağında dörd quyudan
təxminən 6,67 milyard kubmetr (235 milyard
kubfutdan çox) qaz və təxminən 14 milyon
barel (təxminən 1,8 milyon ton) kondensat
hasil edildi – bu, gündə təxminən 18,3
milyon standart kubmetr (gündə 645 milyon
standart kubfut) qaza və gündə 38 300 barel
kondensata bərabərdir.
2006-cı ilin sonlarında ŞD-də hasilata
başlanandan 2011-ci ilin sonunadək təxminən
30 milyard standart kubmetr (1 056 milyard
standart kubfut) qaz, eləcə də 63,7 milyon
barel (təxminən 8 milyon ton) kondensat
dünya bazarlarına ixrac edilib.
ŞD Mərhələ 1 layihəsi 2011-ci il ərzində
qaz hasilatının gözlənilən sabit səviyyəsinə
çataraq illik təxminən 9 milyard kubmetr
(bcma) göstəricisinə və gündəlik təxminən
50 000 barel kondensat hasilatına nail oldu. Bu
Bu, dünyanın ən böyük qaz işlənməsi
layihələrindən biridir.
Layihə üçün planlara körpü ilə birləşdirilən
iki yeni dəniz platforması, iki yarımdalma
qazma qurğusu ilə qazılacaq 26 sualtı quyu,
suyun dərinliyi 550 metrə çatan ərazi boyunca
500km sualtı boru kəməri, Azərbaycanda
və Gürcüstanda əlavə ixrac potensialı və
Səngəçal terminalının genişləndirilməsi
daxildir.
ŞD2 mühüm bir mərhələyə 25 oktyabr
2011-ci ildə qədəm qoydu. Azərbaycan və
Türkiyə arasında Türkiyəyə qaz satmağa və
Azərbaycan qazını Türkiyə vasitəsilə Avropaya
nəql etməyə imkan yaradan qaz ixracına dair
bir neçə saziş imzalandı. Bu hökumətlərarası
sazişlə yanaşı, Türkiyədə ŞD qazının alqı-
satqısı və nəqli barədə sazişlər, eləcə də
“BOTAŞ”la texniki əməkdaşlığa dair saziş
imzaladıq. Bu sazişlər ŞD layihəsinə Avropa
boru kəməri seçimi prosesini başlamaq
imkanı, potensial müştərilərlə qaz satışına dair
sövdələşmələrə zəmin yaratdı.
Bunun davamı olaraq Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin rəhbərlik
etdiyi və BP, “Statoyl” və “Total” şirkətlərinin
daxil olduğu ŞD qazının ixracı üzrə danışıqlar
qrupu qərara aldı ki, ŞD konsorsiumu İtaliya
marşrutu üçün Trans-Adriatik Boru Kəməri
(TAP) ilə eksklüziv danışıqlar aparsın. 2012-ci
ilin iyununda konsorsium Mərkəzi Avropaya
potensial qaz ixracı üçün yeganə boru
kəməri variantı olaraq Türkiyə-Bolqarıstan
sərhədindən Avstriyanın Baumqarten şəhərinə
qədər bir marşrutu nəzərdə tutan “Nabukko
Uest” layihəsini seçdi.
ŞD konsorsiumu seçdiyi bu iki variant
arasında yekun qərara gələcək və 2013-cü ilin
ortalarına planlaşdırılmış ŞD Yekun İnvestisiya
Qərarı qəbul edilənə qədər əlaqədar qaz satışı
sazişlərini yekunlaşdıracaq.
c
Günə mmboe ölçü vahidindən mmboe ölçüsünə keçidlə əlaqədar rəqəmlər dəyişib.
Şahdəniz platformasının görünüşü
nəticə dörd quyudan əldə olunub. Məhsuldar
laydakı təzyiqin idarə edilməsi üçün əlavə
quyular qazılacaq.
2011-ci il ərzində ŞD üzrə məcmu
əməliyyat xərcləri 190,7 milyon dollar olub.
Əsaslı xərclər 674,9 milyon dollara çatıb.
Şahdəniz Mərhələ 2
ŞD Yatağının Tammiqyaslı İşlənməsi və ya ŞD
Mərhələ 2 (ŞD2) Azərbaycandan Avropa və
Türkiyəyə qaz çatdıracaq nəhəng bir layihədir.
Bu, yeni bir cənub qaz dəhlizi açmaqla
Avropa bazarlarının qaz təchizatını və enerji
təhlükəsizliyini gücləndirəcək. Bu layihənin
hazırda ŞD Mərhələ 1-dən hasil olunan illik
təxminən 9 milyard kubmetr qaza daha 16
milyard kubmetr qaz əlavə edəcəyi gözlənilir.
BP ortaqlarının dünyanın müxtəlif
yerlərində təbii qaz hasilatındakı
xalis payı
a
(%)