Bu töVSİYƏLƏr haqqinda
Yüklə 268,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
24
təcrübələr əsasında yığım üçün təkcə müəyyən ağacları seçməyən üsullar vasitəsilə meşələrdə genetik müxtəlifliyi saxlamaq. 2.Təbii meşələrdən və baza göstəricilərindən istifadə etməklə meşə massivlərinin və landşaftın struktur mürəkkəbliyini saxlamaq. 3.Parçalanmanı azaltmaqla, yoxa çıxmış cinsləri (meşə növlərini) bərpa etməklə və mühafizə olunan ərazi şəbəkələrini genişləndirməklə meşə landşaftları arasında qarşılıq əlaqənin saxlanması (bax, aşağıda 8). 4.Funksional müxtəlifliyin (və zənginliyin) saxlanması və rəngarəng təbii meşələrin monotip və ya kasad cinslərdən ibarət meşə massivlərinə çevrilməsini əngəlləmək. 5.Bölgəyə yad cinslərə nəzarət edilməsi və ağac əkini, meşələrin salınması və ya meşə örtüyünün bərpası layihələri üçün qeyri-doğma ağac cinslərinə etibar edilməsinin azaldılması vasitəsilə qeyri-təbii rəqabətin azaldılması. 6.Region mənşəli ağaclarla və gələcəkdə gözlənilən iqlim şəraitlərinin səciyyəvi olduğu qonşu regionların iqlimlərinə uyğunlaşmış ağaclarla regenerasiya prosesinə yardım göstərilən sahələrin bölgüsü vasitəsilə mənfi nəticələrin mümkünlüyünü azaltmaq. 7.Bütün miqyaslarda (meşə, landşaft və bioregional) və bütün elementlərdə (genetik, cinslər və icma) biomüxtəlifliyin saxlanması, eləcə də orqanizmlərin, ağac cinslərinin təcrid olunmuş və ya parçalanmış populyasiyasını onların yayılma arealları və sığnaq şəbəkələri hüdudunda mühafizə olunması daxil olmaqla xüsusi tədbirləri görülməsi. Bu populyasiyalar
25
böyük ehtimal iqlim dəyişikliklərinə reaksiya vermək üçün təkrar adaptasiya olmuş gen fondlarını təmsil edir və şərait dəyişdikcə əsas populyasiya növlərini formalaşdıra bilər. 8.Elmi şəkildə tərtib olunmuş, hərtərəfli, adekvat və təmsilçi mühafizə olunan milli və regional ərazi şəbəkələrinin mövcudluğunu təmin etmək. Bu cür şəbəkələri iri miqyaslı landşaftların bir-biri ilə əlaqəsi üçün milli və regional planlaş- dırmaya salınması.
Meşə massivlərinin transformasiyası Avropa İttifaqında son iyirmi il ərzində geniş yayılmışdır. Belə ki, getdikcə daha çox meşə idarəçiləri ənənəvi aqrotexniki təcrübələrin meşə- liklərin ekoloji cəhətdən qeyri stabil vəziyyətə düşməsinə şahid olmuşlar. Meşələrin transformasiyası istiqamətində gedən bu hərəkat hətta iqlim dəyişikliklərinin meşələrə təsiri haqqında narahatlıqların geniş yayılmasından əvvəl təşəkkül tapmış, sonradan həşəratlara və xəstəliklərə müqavimət barədə qayğı- larla, həmçinin monokultura meşələrinin sahələrə uzunmüd- dətli təsiri və estetik mülahizələrlə daha geniş vüsət almışdır. Materik Avropanın qərb və mərkəzi hissəsində ən azı 6-7 hektar xalis Norveç küknarı (Picea abies) cinslərin təbii areallarından kənarda yerləşmişdir; ən azı 4-5 milyon hektar meşə təbiətən genişyarpaqlı cinslərin və qarışıq ağac cinclərinin dominant olduğu sahələrdə yerləşmişdir. Bu meşələr zaman keçdikcə meşələrin azalmasına, külək nəticəsində yıxılmalara, həşəratların hücumuna, quraqlığa və torpağın korlanmasına daha intensiv şəkildə məruz qalmışdır.
26
Belə meşə massivlərinin qarışıq meşələrə transformasiyası Avropa İttifaqı ölkələrində ən vacib strateji meşəçilik hədəflərinə və meşə siyasəti və təcrübələrinə çevrilmişdir. Birləşmiş Krallıqda və İrlandiyada gümüşü küknar (Picea
yarpaqlı monokulturadan ibarət geniş meşə plantasiyaları salınmışdır. Hazırda bu ölkələrdə həmin plantasiyaların qarışıq “davamlı örtük” meşələrinə transformasiyası istiqamətində geniş vüsət alan hərəkat gedir. Avropa İttifaqı ölkələrində aşağıdakı standart vəziyyətlər və trasnformasiya konsepsiyaları fərqləndirilə bilər: 1.
Norveç küknarı (Picea abies) monokulturaları – Fıstıq ağaclarının əkilməsi vasitəsilə transformasiya; daha dəqiq desək, bu transformasiya Almaniyanın Bavariya və Hesse torpaqlarında keçirilmişdir (Bayerische Landesanstalt für Wald und Forstwirtschaft 2009; Hessen-Forst 2008): 2.
Şam ağacı (Pinus sylvestris) monokulturaları – şam meşələrinin ağac örtüyünün açılmasından sonra palıd ağaclarının (və digər genişyarpaqlı cinslər) tətbiqi vasitəsilə transformasiya; daha dəqiq desək, bu cür transformasiya tədbirləri Almaniyanın Brandenburq torpağında həyata keçirilmişdir (Ministerium für Ländliche Entwicklung, Umwelt und Verbraucherschutz des Landes Brandenburg und Landesforstanstalt Eberswalde 2006). 3.
dirilməsi; Almaniyanın Hesse torpağında aparılmışdır (Hessen-Forst 2008). 27
4. Xalis fıstıq meşələrinin zənginləşdirilməsi; Alma- niyanın Hesse torpağında həyata keçirilmişdir (Hessen-Forst 2008).
Almaniyanın Brandenburq torpağının təcrübəsi xüsusilə uyğundur, çünki Cənubi Qafqazda olduğu kimi ilkin vəziyyət bir qayda olaraq sahəyə adaptasiya olmayan süni salınmış şam ağaclarından ibarət monokultura meşələrinin geniş yayılması ilə səciyyələnir. Birləşmiş Krallığın təcrübəsi də maraqlıdır: İlkin vəziyyətin Cənubi Qafqazdakından fərqli olmasına baxmayaraq, transformasiyanın məqsədi eynidir və meşə admi- nistrasiyası iynəyarpaqlı monokulturaların daha dayanıqlı meşələrə çevrilməsi yolları haqqında proses təlimatları işləyib hazırlamışdır. 5 REGİONUN SÜNİ SALINMIŞ MEŞƏLƏRİNİ İQ- LİM DƏYİŞİKLİKLƏRİNƏ DAHA DAYANIQLI EDƏ- CƏK TRANSFORMASİYA TƏDBİRLƏRİ ÜZRƏ TƏC- RÜBİ TÖVSİYƏLƏR Bu tövsiyələr Cənubi Qafqazda meşələri, xüsusilə də meşə plantasiyalarını iqlim dəyişmələrinə daha dayanıqlı etmək üçün müvafiq tədbirlərin işlənib hazırlanma prosesinə diqqət yetirir. Hasarlama, zəminin hazırlanması, səpin və əkin kimi xüsusi tədbirlər haqqında təfsilatlı tövsiyələr müşayiətedici nəşr olan “Meşələrin bərpası üzrə Tövsiyələr: Cənubi Qafqazda meşə landşaftlarının bərpası” adlı sənəddə ehtiva olunmuşdur. Bu tövsiyələr ÜTMF-nin “Cənubi Qafqazda meşələrin transformasiyası vasitəsilə iqlim dəyişikliyinə qarşı meşə ekosistemlərin bərpa olunma qabiliyyətinin artırılması” layihəsinin icrasından əldə etdiyi təcrübələrdən bəhrələnmişdir. Layihənin və bu təlimatların meşəçilik üzrə əsas diqqəti regiondakı monokultura meşə zolaqlarının son dərəcə Yüklə 268,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|