“Bulgaristan – Türkiye iş partnerliği Forumu” projesi Avrupa Birliğin ve “Bulga¬ris¬tan – Türkiye sınırlar ötesi işbirliği far programı – Küçük projeler müşterek Fonun” mali desteği ile gerçekleşmektedir

03/2006


BULGAR BİYOTARIMI - EBEDİ BİR ÖNCELİK PROJESİDİR
Diğer çiftçilere kıyasen biyotarım masrafları yaklaşık % 30-35 daha büyüktür. Nedeni -hayvanlar sadece çiftçilerin kendi üretimi olan biyolojik yemlerle beslenmektedir. Hasılat daha düşüktür, çünkü kimyasal gübre kullanılmıyor, bitki koruma ilaçları yok, hayvanlarm hastalan­dığı durumlarda antibiyotikler yok. Hormonlar konusunda söz edilemez. İktidara gelen her hükümet yıllardır biyotarımı öncelik ilan etmiş olsa da, “tarım” devlet fonu gereken yardımda bulunmuyor. 2005 yılında Tarım bakanlığı ve sektörün temsilcileri Biyotarımm 2013 yılma ka­dar gelişmesi ile ilgili Milli plan hazırladılar, fakat bu plan hükü­met tarafından hala kabul edilmemiştir. Bu planın ilk sayfalarında küçük Bulgar üreticileri için gelecekteki bu piyasanın önemi belirtirilmiş olsa da, bütün bunların yakın zamanda gerçek olacağına dair hiçbir işaret yok. Aynı zamanda AB^’nin piyasalarında iki rakamlı ta­lep boyutları ve piyasada biyoürünlerin yetersiz olması belirtiliyor.

Bulgar üreticinin yolu

İnek yetiştiren bir Bulgar sertifikalı çiftliği hammaddeyi sertifika­sı olan ve ülkede biyolojik sütü tek işleten bir mandıraya satıyor. Mandıra bu sütü litresi 50 stotinka (kuruş) olan yıllık fiyatla sa­tın alıyor,fakat alım kampanyası esnasında sıradan sütün fiyatı 30 stotinkanm altına düşüyor. Bu durumda biyolojik bir kase yoğurdun piyasa fiyatı 1.00 - 1.15 leva oluyor (sıradan bir kase yoğurt fiyatı – 40-70 stotinkadır). Ürün satılan küçük miktarlardan dolayı daha paha­lı oluyor. Ayrıca bir yıllık sertifikanın fiyatı 700 bin levadır. Sütün sadece % 1.0 -1.5^’i biyolojik niteliğinde satılmaktadır. Diğer kısmı piyasaya sıradan süt olarak çıkıyor. Sertifikası olan üreticiler Bulgaristan'da bu piyasanın mevcut olmadığını,insanların biyolojik ürün hakkında bilgileri olmadığını,ayrıca herkes böyle bir fiyatla yoğurt satın alamadığını, belirtiyorlar.

Biyopiyasa – yurtdışında ve yabancı markalarladır

Bulgaristan’da sütten başka biyolojik bal, çay, şifalı bitkiler, baharatlar, kuru yemişler ve onlardan yapılan reçeller, sebzeler, eterik yağ bitkileri, yağ, kozmetik ürünler ve gül yağı üretiliyor. Bulgar biyo­ürünlerin % 95^’ten fazlası ihraç ediliyor – öncelikle AB^’ye (Holanda, Almanya,İsviçre ve Avusturya).

Üretim ve satış istatistiği yapılmıyor. Bulgar firmaları yabancı müş­terilerin siparişlerini yerine getiriyor, bu müşteriler ürünü işleti­yor, tekrar ambalajlıyor ve kendi etiketi ile satıyorlar. Bulgar biyoürünleri yabancı markalarla satılıyor ve bu ün kazanmış markaları Avrupa tüketicileri çok iyi tanımaktadır. Şimdilik biyoüreticiler sadece böylelikle AB’ye girebiliyor. Üreticiler, kendi markasına tek başına ün kazandırmak için dış piyasa­nın Bulgar firmaları için dar olduğunu belirtiyorlar. AB bal piyasası­nı Çin, baharat piyasasını ise Chili fethetmiştir. Bulgaristan ürün­le­­rini ün kazanmış markalarla satmazsa, büyük üreticilerle rekabeti ka­zanamaz .

AB’de satış yapmak için Bulgar firmaların orada resmi bir kuruluş­tan sertifika alması gereki­yor. Bulgaristan’da sertifika veren iki kuruluş vardır - “Balkan biyoset” ve "SGS BULGA­RİA”, fakat AB ülkeleri­ne ihracat yapmak için bu sertifikalar geçerli değildir. Üreticilere göre, Bulgaristan AB’ye üye olduk­tan sonra,Bulgar sertifikası AB’de geçerli olacak ve bu durum Avrupa piyasalarına giden yolu açmış olacaktır. Şimdi Avrupa’ya ihracat yap­mak için, orada yetkisi olan kuruluşlardan sertifika almak için fir­malar yılda 10-20 bin Euro ödüyor.

Geleceğin boşluğu Bulgaristan’dır

Biyoürünlerin Bulgaristan piyasasında hala hiç denecek kadar yeri vardır. Bu ürünlerin ticareti henüz başlamaktadır. Süt, bal, şifalı bit­kiler, çay, meyve, sebze ve orman meyvelerinden üreti­len reçeller Sof­ya’nın sadece sekiz supermarketinde satılıyor.

Bu branşın üreticileri,organik biyoürünlerin fiyatı % 30’dan %50’ye kadar daha yüksek oldu­ğu­nu, fakat insanların düşük satın alma yetene­ğinin Bulgar piyasasına engel olmadığını belirti­yor­lar. Yeterli derecede arzın mevcut olması daha büyük sorundur. Üreticilere göre ya­kın bir gelecekte Bulgaristan1da biyoürünlere olan ilgi artıcak. İç piyasanın mevcut olması bunu kanıt­lı­yor, fakat bu gibi ürünlerin üreticileri, distribütörleri ve tüccarları yetersiz sayıdadır. Zinci­rin tamamlanması için zamana ihtiyaç var.

Bulgar üreticileri boşluğun doldurulmasında henüz ithalat rekabeti ile karşılaşmıyor. Yaygın olan tek ithal biyoürünler çocuk mamalarıdır. Piyasada başka organik ürünler de var, fakat tüketicilerin çoğu­nun onlar hakkında bilgisi yok. Sebep sadece düşük standart değildir.

Naturel, ekolojik ve biyolojik gibi kavramların anlaşılmaması ve sa­dece biyolojik kavramın üretici ve tüketici için yasal garantili ol­ması ciddi bir sorun teşkil etmektedir.

Tarım bakanlığı, şu an döl halinde olan biyopiyasayı genel gıda piyasının % 1^’ini teşkil ettiğini belirtiyor, bu oran AB^’de % 4-5’tir. Biyotarımm gelişme planında Bulgaristan’da biyoürünler satışının.

2013 yılına kadar genel gıda piyasanın % 3’ünü teşkil etmesi öngörülüyor, fakat geçen dört yıl içinde bürokrasi yüzünden Bulgaristan SAPARD programı ile ilgili biyoüreticilere finansmanı başlatamadı. Programa göre AB ile tarım ekolojisi için özel bütçe sözleşmesi vardır, fakat üreticiler hala bu bütçeden yararlanamıyor. O yüzden büyük potansiyele sahip olan biyotarım, küçük Bulgar üreticileri için sözde ebedi bir öncelik gibi kalıyor.
BİYOLOJİK VE KONVANSİYONEL TARIMIN KIYASLANMASI

Biyolojik tarım	Konvansiyonel tarım
Pestisid,nitrat ve mitotoksini (ağır metallar ve antibiyotik) daha az olan içerik	Pestisid,nitrat ve toksinleri daha çok olan içerik
Genetik modifikasyonlu organiz­maları hiç olmayan içerik	Daha büyük hasılat ve daha büyük üretim hacmi
Daha fazla işçi sayısını gerek­tiren işletilen arazilerin karak­teri ve sertifika almak için yapı­lan masraflar yüzünden daha büyük masrafların mevcut olması	Zarar vericilerle mücadele­de kullanılan kimyasal mad­deler yüzünden daha küçük masraflar
Daha düşük hasılat,daha küçük üretim hacmi	Daha kolay nakliyat
Sınırlı piyasa	Daha büyük piyasa

Bulgaristan'da biyobitkilerle ekili olan 12.2 bin hektardan fazla arazi vardır, ki bunlar işletilen arazilerin % 1.2'sini teşkil ediyor. Tarım bakanlığın planında 2013 yılında işletilen arazilerin % 8'inin biyolojik usulle işletilmesi öngörülüyor.

Bulgar kontrol makamlarından verilen sertifikalara 56 bitki yetişti­ren ve 5 hayvan yetiştiren çiftlik, 4 tohum ve ekim malzemesi hazır­layan işletme yerleri sahiptir.

Ülkede biyoürünlerin işletilmesini yapan şirketler şunlardır: ET"Rima"-süt, ^“İra-Eko^” LTD, şifalı bitkiler, baharatlar, meyve ve sebzeler, "Balkan biyoherb"A.Ş. -yabani şifalı bitkiler, “Ekoterra”LTD ve ET "Krasi – MC” - dondurulmuş ve kurutulmuş sebze ve meyveler, "Gerada-GM” LTD - bal, “Ekomaat”LTD - yağ ve kozmetik ürünler, "Biyo Bulgaria-oil" kooperatifi - gül ve lavanta eterik yağları.
SIRADAN BİR BULGAR ÜRETİCİSİ NASIL “BİYO” OLABİLİR

TARIM ÜRETİCİSİ

l. Biyoüretime geçmek için üç yıl geçici süre.

Arazilerde hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

2. Arazi ve ürünlerin sertifika alması.

Gübre,kimyasal maddeler ve GMO kullanılmayan üretim. Biyolojik tohumların kullanımı zorunludur.

3. Piyasada"Biyoürün^” markalı satışlar.

Sertifika veren kuruluşların sürekli kontrolü.İç piyasa sertifikası.

ÇİFTÇİ

1. Biyoüretime geçmek için iki yıl geçici süre.

Hayvanlar biyolojik yemlerle beslenmelidir.Antibiyotik ve hormon kullanımı yasaktır.

2. Çiftliğin sertifika alması.

Hayvanlar biyolojik yemlerle beslenmelidir.Antibiyotik ve hormon kullanımı yasaktır.

3. “Biyoürün” markalı ürünlerin piyasada satışı.

Sertifika veren kuruluşların sürekli kontrolü.İç piyasa sertifikası.

İŞLETİCİ

1. Konvansiyonel üretimi organik üretimden ayırt etmek.

2. Üretim için sertifika almak.

Gıdaların içerdiği maddelerin en az % 95^‘i biyolojik usulle üretil­miş ve sertifikalı olmalı.

3. ^“Biyoürün^” markalı ürünlerin piyasada satışı.

Sertifika veren kuruluşun süresiz kontrolü.İhracat sertifikası ( AB'e için 2007 yılından sonra geçerlidir).

Yambol ticaret ve sanayi odasının “Bulgaristan – Türkiye biznes partnerliği Foru­mu” projesi, Avrupa birliğinin, “Bulgaristan – Türkiye sınırlarötesi işbirliği – küçük pro­jeler fonu” FAR programın, Bütçe hattın: BG 2002/000-632-03 mali desteği ile ger­çekleştirilmektedir.

“Bulgaristan – Türkiye iş partnerliği Forumu” projesi BG2003/005-632.02.01-01 Avrupa Birliğin ve “Bulga­ris­tan – Türkiye sınırlar ötesi işbirliği FAR programı – Küçük projeler müşterek Fonun” BG2003/005-632.02.01 mali desteği ile gerçekleşmektedir.