Bulten sinir sayisi pdf
Yüklə 182,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
56 Sınır Özel Sayısı, Yaz 2016 daha fazlasına, daha büyüğüne, daha yenisine ve daha gelişmişine sahip olmaktır. Ama hiçbir ideolojik bom- bardıman insanları kitlesel ve kalıcı biçimde, olmadıkları bir şey haline getiremez. İnsan, tarihsel ve toplumsal olarak belirlenmiş, bu bağlamda deği- şen veya gelişen ama yine de sınırlı ihtiyaçlara sahip bir varlık olarak ka- lır. Kapitalistleri derin kederlere gark eden bu gerçeklik, insanın ihtiyaçları- nı ve dolayısıyla onun tüketim talebini arttırmak ya da kanalize etmek üzere, insanın arzularını, isteklerini ve “ih- tiras”larını körüklemeyi hedefleyen devasa bir reklam sektörünün varlı- ğı tarafından da tersinden kanıtlanır. Gerçekten de, ileri kapitalist ülkelerde GSYH’nin yüzde 2’lerini bulan deva- sa reklam harcamalarının kökeninde, insan ihtiyaçlarının sınırlarını ve do- layısıyla onun tüketim talebini arttır- mak, bu sınırları bir parça da olsa ge- nişletmek amacından başka ne yatıyor olabilir ki?[2] İnsan ihtiyaçları sınırsız olsaydı, hangi kapitalist, insanların daha fazla tüketmesini sağlamak üze- re milyarları reklamlara, pazarlama uzmanlarına, ürün çeşitlendiricilere, piyasa araştırmacılarına vb. harcardı? İnsan sınırsız ihtiyaçlara sahip olma- dığı gibi sınırsızca tüketme yeteneğine de sahip değildir. Ama kapitalistler ta- rafından en azından bu doğrultuda bir eğilime, yani sınırsızca satın almaya sürekli olarak teşvik edildiği bir ger- çektir. Kapitalist ekonomi “bilimi”, iddia ettiği gibi, insanın ihtiyaçlarının akılcı biçimde karşılanması üzerine değil, insanın tüketim kapasitesinin arttırılması üzerine kafa patlatır ki, bunda başarısız olduğu da pek söylene- mez. İnsanın arzuları ve ihtirasları kö- rüklenir, sosyal bir varlık olan insanın otokontrol mekanizmaları, kapitalist bencillik ideolojisi tarafından kırılma- ya çalışılır. Biteviye tekrarlanan “çok tüketin” çağrısı, üretilenlerin önemli bir bölümünün çöpe atılması anlamı- na gelir. Daha çok tükettirmenin yol- larından biri de kalitesiz ve dayanıksız ürünlerdir. Tüketebileceğinin katlarca fazlasını satın alarak sahip olma doğ- rultusundaki suni tutkuyu tatmin etme ihtiyacındaki insanlar, özellikle gelir düzeyinin yüksek olduğu ileri kapita- list ülkelerde hiç de azımsanmayacak oranlara ulaşmışlardır. Bu nevrotik toplumların en ileri örneklerinden biri olan ABD’de, “orta-sınıf” mensupları arasında, buzdolapları ya da kilerleri ağzına kadar taze yiyecekle dolu ol- masına rağmen her hafta sonu hiper- marketlerden arabalar dolusu yiyecek almak ve bu yiyeceklere yer açmak için evlerinde halihazırda bulunan- ları çöpe atmak şeklindeki hastalıklı davranış son derece yaygın bir hale gelmiştir. Burjuvazinin tükettirme sal- dırısının sonuçlarını, hiç giymedikleri yüzlerce giysiyi ve onlarca ayakkabı- yı, hiç kullanmadıkları el aletlerinin sayısız türünü, sürekli yeni modeliyle değiştirdikleri halde kırk yılda bir kul- landıkları elektrikli aletleri, en ilkel ve temel işlevlerini kullandıkları halde en gelişmiş özelliklere sahip aygıtları sa- tın almayı bir saplantı haline getirmiş bireylerde de görmek mümkündür. Görülüyor ki burjuva iktisadı gerçekte olan değil de olmasını istediği bir in- san tipinden bahsetmektedir. Kapita- listlerin kendi suretlerinde yaratmaya çalıştıkları insan tipi, midesi doysa da gözü doymayan bir insan müsvedde- sinden başka nedir? Bu insan, hasta- lıklı ve sapkın bir insandır. Bu nedenle bugün artık gereksiz alış-veriş yapma eğilimi, burjuva akademisyenler ta- rafından bile kimi psikiyatrik hasta- lıkların belirtilerinden biri sayılmak zorunda kalınmıştır. Birçok psikolojik hastalığın temelinde olduğu gibi, bu davranış bozukluğunun da temelinde gerçek bir çatışma yatmaktadır: İn- sanın nesnel olarak sınırlı ihtiyaçları ile kapitalizm tarafından yapay olarak şişirilmiş istek ve arzuları arasındaki çatışma. Bir ihtiyacımızı çok daha iyi giderebi- leceğimiz daha gelişmiş, daha kaliteli yeni ürünlerin yanı sıra toplumsal de- ğişimin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan yeni tip ve nitelikte ihtiyaçla- rımızı giderecek ürünlerin de ortaya çıkmasında genel olarak yadırganacak bir durum yoktur. Ama kapitalizmin bu makul sınırlarda kalması ne müm- kün! Evrensel meta üretiminin hüküm sürdüğü, yani üretilen her şeyin sa- tılmak üzere üretilmiş bir meta oldu- ğu kapitalist toplumda, en olmadık şeyler tasarlanıp üretiliyor ve bunlar muazzam kampanyalarla insanların zihnine olmazsa olmaz bir ihtiyaç olarak kazınabiliyor. Burjuvaların sevdiği deyişle, “arz kendi talebini yaratıyor”. İnsanların temel ihtiyaçla- rını ve hatta lüks sayılan ihtiyaçlarını bir tarafa bırakalım, yoktan yaratılan sanal ihtiyaçlar kapitalizm tarafından kalıcılaştırılmaya çalışılıyor. Her şey “al beni” nesnesine dönüşmüşken, bu albeni insanları neyin ihtiyaç neyin ihtiyaç olmadığı hususunda tam bir karmaşaya sürüklüyor. Kapitalizmin insanlığı sürüklediği bu noktanın, on yıl önce “sanal bebekler” diye genç- lerin ellerinde dolaşan oyuncak elekt- ronik bebeklerden daha iyi bir kanıtını bulmak zordur. Öylesine bir tüketimci ideolojik bombardıman sözkonusudur ki, gazetelerin ilan sayfalarında “sanal bebek bakıcısı” arayanlara rastlamak mümkün hale gelmiş ve hatta Japon- ya’da onlarca kişi sanal bebekleri bakımsızlıktan öldü diye intihar ede- bilmiştir. Kapitalist tüketim toplumu yabancılaşmanın doruğudur. Peki neden bu denli yoğun bir tüke- tim propagandasıyla karşı karşıyayız? Çünkü kapitalist üretimin temel mo- tivasyonu insan ihtiyaçlarını karşıla- mak değil kâr etmektir. Öte yandan üretim sürecinde elde edilen artı-de- ğerin kâr olarak realize olabilmesi için üretilmiş ürünlerin satılması gerekir. Daha fazla satış daha fazla kâr, daha fazla kâr daha fazla yatırım, daha faz- la yatırım daha fazla üretim, ve daha fazla üretim daha fazla satış zorun- luluğu demektir. Sermayenin içinde döne döne büyüdüğü döngü budur. Bu döngünün devamında kilit sorun- lardan biri (ama yalnızca biri) sürekli olarak büyüyen bir tüketimi güvence altına alma sorunudur. Oysa insanlar sınırsız ihtiyaçlara, sınırsız bir tüket- Anadolu Aydınlanma Vakfı Düşünüyorum Bülteni Yüklə 182,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|