Bulten sinir sayisi pdf

Sınır Özel Sayısı, Yaz 2016
99
günlük  yaşamı,  işlevselliği  etkileyen 
psikolojik rahatsızlıklar da öğrenilmiş 
çaresizlik  kuramı  ile  açıklanabilmek-
tedir. Bu da demek oluyor ki çaresiz-
likle ve depresif belirtilerle baş etmek 
mümkün olabilir. (Aksoy) 
Kötümser insanlar engeller karşısında 
daha  cesaret  verici  bir  bakış  açısına 
sahip olmayı öğrenebilirler. Bunun ilk 
aşaması  olumsuz  olaylar  karşısında 
zihinde otomatik olarak oluşan düşün-
celeri  fark  etmektir.  Düşünceler  çok 
kısa bir sürede inancalara dönüşebilir. 
İnancalar alışkanlık haline gelir ve du-
rup bunlara odaklanana kadar bu fark 
edilmeyebilir. Bu inancalar da duygu-
ların ve yapılan eylemlerin nedenidir. 
Öğrenilmiş  iyimserlik,  olumsuz  dü-
şüncelerin  farkına  varılması,  terslik-
lere,  akılcı,  yapıcı,  kalıcı  olmayan, 
genelleme  ve  kişiselleştirmelerden 
uzak bir açıklama tarzı ile yaklaşabil-
mektir.  Demek  ki  tersliklere  verilen 
zihinsel  tepki  ile  düşünce  biçimini 
değiştirerek, olumsuz durumlarla çok 
daha iyi başa çıkılabilir. Örneğin, in-
san  mutsuz,  kaygılı  ya  da  kızgın  ol-
duğunu  fark  ettiği  her  sefer,  kendine 
neler  söylediğinizi  düşünmelidir.  Ba-
zen  değiştirilmesi  mümkün  olmayan 
durumlarla  karşılaşılabilir.  Durum 
böyle olduğunda durumu değiştirme-
ye, tersliğin bir felakete dönüşmesini 
önleme  yolları  üzerine  yoğunlaşmak 
önemlidir. Ancak olumsuz düşünceler 
çoğu zaman çarpıtılmış düşüncelerdir. 
Bunlara  meydan  okumamız  gerekir. 
Duygusal yaşamın bunları yönetmesi-
ne izin verilmemelidir.(Aksoy) 
İnsan  olumsuz  düşüncelerin  farkına 
vardığı  anda  ya  dikkatini  başka  ko-
nuya  vermeli  ya  da  bu  düşüncelerin 
üstüne giderek doğruluğunu veya ge-
çerliliğini sorgulamalıdır. Bunları fark 
edip  yazıya  dökerek,  doğruluklarını 
teyit  edecek  yeterli  kanıtlar  bulma-
ya  çalışarak,  alternatifleri  düşünerek 
otomatik oluşan olumsuz düşünceler-
le  bilinçli  olarak  mücadele  etmelidir. 
Bunlar  engellenebilirse,  ardından  ge-
len olumsuz duygular da yerini neşeye 
bırakabilir.  
Öğrenilmiş  iyimserlikle  “olumlu  dü-
şüncenin gücü” denilen yaklaşım ara-
sındaki  farkın  anlaşılması  önemlidir. 
 Olumlu düşünmede “ Her 
gün her şekilde daha iyiye gidiyorum, 
ben çok özelim.” Türünden temeli ve 
kanıtı olmayan yargılar tekrarlanır an-
cak  bunlar  tutarsız  olduğundan  etkili 
olamaz. Buna karşın öğrenilmiş iyim-
serlik  tutarlıdır  ve 
 
düşünme  ile  gelişir. Alternatifleri  dü-
şünme sanatıdır. İyimserlik, işler kötü 
gittiği zaman suçu başkalarına atmak 
değildir. Sorunlar karşısında sorumlu-
luğu  yok  saymak  onları  sadece  daha 
da kaçınılmaz hale getirir. İyimserlik, 
mutsuzluğu ya da öfkeyi yok saymak 
ya da reddetmek de değildir. Olumsuz 
düşünceler de hayatın bir parçasıdır ve 
insanı rahatsız eden durumları düzel-
tebilmek için oluşan uyarılardır. 
Schulman  (1999)  gerçeği  görmezden 
gelen  ya  da  kör  bir  iyimserliğin  de-
ğil, zarar ya da riskin yüksek olduğu 
durumlarda  kötümserliğin,  düşük  ol-
duğu  durumlarda  iyimserliğin  tercih 
edilmesini  öneren 
 
savunmaktadır.  Esnek  iyimserlik  ile 
gerçekçi olmayan iyimserliğin yaşanı-
lan durumun taşıdığı risk ya da zararı 
değerlendirme  ölçütlerinin  farklılaş-
tığı  görülmektedir.  Esnek  iyimserlik, 
riskin ya da zararın boyutlarını değer-
lendirirken gerçekliği referans alırken; 
gerçekçi  olmayan  iyimserlik,  her  ko-
şulda  iyimserliği  referans  almaktadır. 
(Yağmur, Duy)
Seligman,  iyimserliği  öğretebilmek 
için  arkadaşlarıyla  beraber  yıllarca 
yaptıkları çalışmalar sonucunda siste-
matik bir yöntem geliştirmiş ve bunu 
 Shutterstock.com
Anadolu Aydınlanma Vakfı 
Düşünüyorum Bülteni

---

100
Sınır Özel Sayısı, Yaz 2016
birçok  öğretim  kurumunda  başarıyla 
uygulamışlardır.  Öncelikle,  yaptıkla-
rı anketlerle kötümser ve depresyona 
meyilli  çocukları  /gençleri  belirleyip 
bu kişiler üstüne çalışmışlardır. Öğre-
nilmiş iyimserlik tekniklerini, özellik-
le kötümser düşüncelere meyilli 8-14 
yaş arasındaki çocuklarda uygulamak 
ve  onları  gelecekte  yaşayabilecekleri 
çaresizliklere  karşı  bağışıklı  hale  ge-
tirmek çok önemlidir. Bu konuda hem 
öğretmenlerin  hem  de  ebeveynlerin 
üstüne  önemli  görevler  düşmektedir. 
Seligman, çocukların kötümserlik de-
recesini  belirleyerek  depresyona  yat-
kınlığı  sayısal  olarak  ölçebilmeyi  ve 
bunların  sonucunda  riskli  çocuklara 
iyimserliğin  nasıl  öğretilebileceğini 
“
”  (
) 
adlı kitabında detaylarıyla anlatmıştır. 
Bir  çocuğa  iyimserliğin  öğretilme-
si  ona  kendini  tanıması,  kendisini  ve 
dünyayı merak etmesini sağlar. Çocu-
ğa iyimserlikle, önüne çıkan her şeyi 
pasif bir kabullenişle karşılamak yeri-
ne  dünyada  aktif  sorumluluk  alması, 
hayatını kendi yönlendirmesi öğretilir. 
(Seligman, 1995).
Ancak  Seligman  iyimserliğin  her  şe-
yin  koşulsuz  çaresi  olmadığı  konu-
sunda da uyarıda bulunur. İyimserlik, 
doğru  ebeveynliğin,  çocuğun  güçlü 
ahlaki  değerlere  sahip  olmasının, 
azim  ve  adalet  duygusunun  yerine 
geçemez. İyimserlik sadece bir araçtır 
ancak doğru ve yerinde kullanıldığın-
da, güçlü bir araçtır. Güçlü değerler ve 
azimle  beraber  hem  bireysel  başarıyı 
hem de sosyal adaleti mümkün kılabi-
lir. (Seligman, 1995) 
Abramson, L.Y., Seligman, M.E.P. ve 
Teasdale, J. (1978), “
”, 
, 87 (1), ss. 49-74. 
Aksoy,  Gözde  Emik;  Öğrenilmiş 
İyimserlik.  http://www.ozelegitimiz-
mir.com/tr/ogrenilmis-iyimserlik-ma-
kalesi.html 
Atkinson  R.  Atkinson  R.C.,  Smith 
E.E.,  Bam  D.J.  ve  Hoeksema  S.N 
(1996), 
, 
USA: 12’th Edition. 
Aydın,  B.  (2006),  “Öğrenilmiş  Çare-
sizliğin  Yordanması  ve  Yaşam  Başa-
rısı  İle  İlişkisi”, Yüksek  Lisans  Tezi, 
Mersin  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler 
Enstitüsü, Mersin. 
Cananoğlu,  Eda;  ilköğretim  5.  Sınıf 
Öğrencilerinin  Öğrenilmiş  Çaresizlik 
Düzeyleri  Ve  Algıladıkları  Sınıf  At-
mosferinin  Sosyodemografik  Değiş-
kenlere  Göre  İncelenmesi;    Türkiye 
Cumhuriyeti  Çukurova  Üniversitesi 
Sosyal Bilimler Enstitüsü Sınıf Öğret-
menliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans 
Tezi Adana, 2011
Dweck, C.S. ve Repucci N. D. (1973), 
“
”, Per
,  25, 
ss. 109-116. 
Ersever,  Hakan;  Öğrenilmiş  Ça-
resizlik;  Ankara  üniversitesi  eği-
tim  Bilimleri  Fakültesi  Dergisi 
ilt: 26 Sayı: 2 Yayın Tarihi: 1993
Hayalioğlu Halil, Düzgün Şükrü;  Öğ-
rencilerde  Öğrenilmiş  Çaresizlik  Dü-
zeyinin  Bazı  Değişkenler  Açısından 
İncelenmesi; Kazım Karabekir Eğitim 
Fakültesi Dergisi Yıl:2006 Sayı: 13
Hiroto, D.S; 
, 102, 187-193
Hovardaoğlu, S. (1986), “
”,  Yayınlanmamış  Doktora  Tezi, 
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilim-
leri Enstitüsü, Ankara. 
Hulse,  S.H.;  Egeth,  H.  Ve  Deese,  J., 
(1980) 
, 
McGraw- Hill
http://www.hurriyetaile.com/cocuk/
cocuk-psikolojisi/ogrenilmis-caresiz-
lik-nedir_10441.html
Isaacowitz D. M. ve Seligman M.E.P. 
(2007), 
,  Else-
vier Inc. 
Kalit,  Ercan;  Olumlamanın  Gücü, 
http://www.yediadim.com/satis-ma-
kaleleri/olumlamanin-gucu.html
Kök,  M.  (1992),  “Psikolojik  Danış-
manın  Dezavantajlı  Çocukların  Öğ-
renilmiş  Çaresizlik,  Benlik  Tasarımı 
ve  Genel  Kaygı  Düzeylerine  Etkisi”, 
Yüksek  Lisans Tezi, Atatürk  Üniver-
sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzu-
rum. 
Meier,  S.F.;  ve  Seligman,  M.E.P.; 
(1976) 
. 105, 3-46
Sekman, M. (2006), Her Şey Seninle 
Başlar, Alfa Yayınları, İstanbul.
Seligman,  M.E.P.  ve  Maier,  S.F. 
(1967),  “Failure  to  escape  traumatic 
shock”, Journal of Experimental Psy-
chology, 74. 
Seligman,  Learned  Optimism:  How 
to Change Your Mind and Your Life; 
Vintage Books Edition, 2006
Seligman, Optimistic Child: A Proven 
Program  to  Safeguard  Children Aga-
inst  Depression  and  Build  Lifelong 
Resilience, 1995
Schulman,  P.  (1999).  Applying  lear-
ned optimism to increase sales produ-
ctivity. Journal of Personal Selling & 
Sales Management, 19(1), 31-37.
Sünbül,  A.M.  ve  Gürsel,  M.  (2001), 
“Başarılı  ve  Başarısız  Lise  1.  Sınıf 
Öğrencilerinin  Öğrenilmiş  Çaresizlik 
ve Problem Çözme Becerilerinin Kar-
şılaştırılması”,  Selçuk  Üniversitesi. 
Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, Konya. 
Terwogt  MM,  Schene  J,  Koops  W 
(1990),  “
”, 
Ulusoy,  Yağmur;  Duy,  Baki.;  Öğre-
nilmiş  İyimserlik  Psiko-eğitim  Uy-
gulamasının Öğrenilmiş Çaresizlik ve 
Akılcı  Olmayan  İnançlar  Üzerindeki 
Etkisi,  Kuram  ve  Uygulamada  Eği-
tim  Bilimleri   
: 
 - 13(3)  1431-1446 
;https://www.edam.com.tr/kuyeb/pdf/
tr/9b7e744b335ce68675b2cd2797f-
b91e2soytr.pdf
Anadolu Aydınlanma Vakfı 
Düşünüyorum Bülteni

---