Bulten sinir sayisi pdf
Yüklə 182,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
164 Sınır Özel Sayısı, Yaz 2016 Bir şey için ‘bu nedir’ sorusu, gerçek- te iki farklı soru içerir: İlkin ve önce- likle onun varlık olarak, yani nesne olarak ne olduğunu sormak, sonra ise, o nesnenin içeriğinin, kavramının ne olduğunu sormaktır. Bu nedenle “Fel- sefe nedir?” sorusunun ilk bölümü, “Felsefenin nesnesi nedir?”, ikinci bölümü ise “Bu nesnenin içeriğinde yani kavramında ne içerilidir?” de- mektir. Kavram olarak kavram, nesnesi ile ilişkisinde iki kipte görünür. 1.Birinci kip ki; zamansal olarak değil, mantıksal ola- rak varlığa, yani nesnesine önsel olan, varlığın formu ya da verili usu ola- rak ondaki, O; onu o yapan, varlıkta koşulsuz olan ya da koşulsuz varlık. Heraklitos, her şeyi kaplayan değişi- min, ‘değişmeyen bir varlığı’ zorunlu olarak gereksindiğini kanıtlamış ve bu varlığa, dolayısı ile bu varlığın kavramına LOGOS demiştir. 2. İkinci kip, kav- ramın nesnesine dair reel, bu andaki, şimdiki bilgimizdir. Bu bilgimiz, nes- nenin başka belirlenimlerinin keşfi ka- dar genişlemeye açık olacaktır. Kullanımdaki her Kavram sözcüğü bu iki kipten birindedir. İkinci kipte, kavramın ‘Bilgi’ (bizim için kavram) olarak varlığına, man- tıksal açıdan, bir varlık önseldir. Bu önsel varlık, kavrama nesne olan var- lıktır. Nesne, bizim için ‘Kavramın kaynağı’ olarak görünür. Birinci kipte, ‘Kendinde kavram’ için ise diziliş, tam tersidir. Kendinde kav- ram, mantıksal olarak temsil ettiği varlığa önseldir. Başka bir ifade ile, birinde varlıktan kavrama, öbüründe kavramdan varlığa doğru bir ilerleyiş söz konusudur. Üçüncü kip bizim için kavram ile kendinde kavramın birliği olarak so- mut olandır ki başlangıç noktaları ola- rak hem kendinde nesne ve kendinde kavram hem de bizim için kavram noktaları ortadan kalkar. Her nokta bizim için olduğu kadar kendindedir, evrik olarak başlangıç olduğu kadar bitiştir. Bir dairede işaretlenecek her noktada olduğu gibi. İlk sorumuz, ‘Felsefe ve mantık kav- ramlarının nesnesi nedir?’ dir. Ancak bu sorunun yanıtını aramaya başla- madan önce kavram ve onun varlığı- na, yani nesnesine ilişkin başka soru- lara da ihtiyacımız olacaktır. Nesnesi olmayan bir kavram olabilir mi? Ola- bilir ise bu, boş kavramdan başka bir şey olabilir mi? Bir kavram yanlış bir nesne ile eşlemlenebilir mi? Felsefe- nin, bu yaşlı entelektüel kavramın, bir nesnesinin olmama olasılığı var mı- dır? Bütün felsefe tarihinin, nesnesi olmayan boş bir kavramla uğraşı tari- hi olarak sürmüş olması mümkün mü- dür? Yoksa, insanın entelektüel bilin- ciyle yaşıt ve her dönemde neredeyse bütün bilimi altına alan bu kavramın bir nesnesinin var olup olmadığını sorgulamak aptallıkların en büyüğü müdür? Büyük bir entelektüel üretim kütlesi, nesnesi olmayan bir kavram etrafında üretilebilir mi? Felsefe kav- ramını ve onun nesnesini sorgulamak bütün bir felsefe tarihine karşı bir saygısızlık mıdır? Böyle bir sorunun bütün büyük filozofların ilgisinden kaçmış olması mümkün müdür? Bu soruların tümü, ‘Felsefenin nesnesi’ sorununun çözümlemesi içine girer. Anımsanmalıdır ki, salt soruların çö- zümünün değil düşüncelerin soru ve sorun haline gelişinin de tarihi vardır. Bir soru durup dururken ve bir çırpıda ortaya çıkmaz; süreci gereksinir çün- kü sorunun ortaya çıkışı bir dizilişin oluşudur ya da bir oluşun dizilişidir. Her oluş süreçseldir. Soru ve sorun, mantıki olarak her zaman çözüme önseldir, ama süreçte aynı anda bulu- nurlar. Kavram nesnesinde içkindir, nesne ise kavramında /bilgisinde. Bu neden- le belirli bir kavram, belirli bir şeyin kavramıdır. “İnsan anlığının edimsel varlığını oluşturan ilk şey, edimsel olarak var olan tekil bir şeyin idea- sıdır” Spinoza. Ya da evrik olarak belirli bir varlığın bilgisi, belirli bir kavramdır. Öyleyse bir varlığın belir- lenimini onun kavramı, bir kavramın belirlenimini onun nesnesi verir. “Ru- hun ve her tözün başına gelen yalnız- ca kavramının bir sonucudur” 1 Bilinç ve nesnesinin, varlık ve kavram ola- rak bu konumlanması ayrımların bir ve birliğin ayrımı hem diyalektik hem kurgul kıpıyı kapsar. Bu birlik zorunludur. Çünkü ikisi arasında bir birlik olanaklı değilse bilgi de olanak- lı değildir, ikisi arasında ayrım olma- sa idi bilgiyi aramaya gerek olmaya- caktı; varlık kendini bilince doğrudan bilgi kipinde sunmuş olurdu ki bilinç hiçbir zaman hazır bilgi kipinde var- lıkla karşılaşmaz. Felsefe gibi binlerce yıl kullanılan bir kavramın, nesnesi konusunda kuşku varsa, kavramı konusunda da kuşku vardır. Alışılmış kullanımlar içinde- ki kuşku unsurları, çoğunlukla, uzun zaman kendilerini insan anlığından gizleyebilirler. Biraz parlamış bir çelişki, çözülmediği zaman sonra- ki kuşaklar için yeniden silikleşir ve gözden kaybolur ve tekrar parlatılma zamanını beklemeye koyulur. Kuşku- nun ortadan kaldırılması için ilgimi- zin, kolayına kaçarak ilk yöneldiği şey kavramın filozoflarca yapılmış ta- nımları olur. Çünkü o kavramı en çok kullananlarca yapılan tanımlar, kavra- mın nesnesi ve içeriği ile ilgili en özlü çıkarımlar olması beklenir. Modern felsefenin bu yönde yapılmış; “Felsefe dünya görüşüdür”, “Felsefe bir disiplindir”, “Felsefe dil oyunu- dur”, “Felsefe dünyayı olduğu gibi bırakır”, “Felsefe bir öğretidir”, “Bu dünyaya bir kez yerleştirilmiş oldu- ğumuza göre, felsefeye düşen ilk gö- rev betimleme oluyor” vb. tanımlar ve anlatımlar daha da az üzerinde durul- mayı hak ederler. Klasik filozofların 1 Leibniz, . Arya Yayıncılık. s.109. Anadolu Aydınlanma Vakfı Düşünüyorum Bülteni Yüklə 182,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|