Buxgalteriya balansi tahlili

11-MAVZU. BUXGALTERIYA BALANSI TAHLILI

5.1. Buxgalteriya balansi tahlili mazmuni va vazifalari.
5.2. Buxgalteriya balansi va uning tarkibiy tuzilishi: aktivlar, kapital va majburiyatlar.
5.3. Balans moddalari va uning boshqa moliyaviy hisobotlar ma’lumotlariga mosligi.
5.4. Buxgalteriya balansini “o‘qish”.
5.5. Buxgalteriya balansining gorizontal (davriy) tahlili.
5.6. Buxgalteriya balansining vertikal (tarkibiy) tahlili.
5.7. Korxona moliyaviy holatining tahlili.
5.8. Korxonalar iqtisodiy salohiyati: tarkibi, ko‘rsatkichlar ti-
zimi va samaradorligini tahlili.
5.9. Korxonalarning moliyaviy salohiyati: tarkibi, ko‘rsatkichlar tizimi va samaradorligini tahlili.
5.10. Buxgalteriya balansi moddalarining likvidlilik bo‘yicha turkumlanishi. Buxgalteriya balansining likvidliligi va korxona to‘lov layoqatining tahlili.

5.1.Buxgalteriya balansi tahlili mazmuni va vazifalari

Buxgalteriya balansi moliyaviy hisobotning tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi, xo‘jalik yurituvchi subyektning mulkiy va moliyaviy ahvoli haqidagi axborotni to‘playdi hamda oshkor qiladi.

Buxgalteriya balansida uzoq muddatli va joriy aktivlar, o‘z sarmoyasi, uzoq muddatli va joriy majburiyatlar hamda ularni oshkor qilishda, xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy ahvolini tahlil qilishda moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilar uchun yordam bera oladigan axborotdan iborat bo‘ladi.
Buxgalteriya balansidagi barcha axborot to‘g‘ri oshkor qilinishi va foydalanuvchilarga tushunarli bo‘lishi kerak. Zarur hollarda buxgalteriya balansiga kiritiladigan moddalar ularni tushuntirib beradigan axborotlar bilan to‘ldiriladi.
“Balans” atamasi lotincha “bis” – ikki marta, “banx” – tarozi pallasi so‘zlaridan tarkib topgan bo‘lib, ikki palla degan ma’noni anglatadi. U tenglik, muvozanat tushunchasi sifatida ishlatiladi.
Buxgalteriya balansini turli tasnifiy belgilari (tuzilish vaqti, axborot hajmi, aks yettirish obyekti, tozalash usuli) bo‘yicha turlarini tarkiblash mumkin.
Buxgalteriya balansini turlari

Tarkiblash belgisi	Balans turlari	Mazmuni
Tuzilish davriga ko‘ra	Tashkil topish balansi	Korxonaning tashkil topish vaqtida tuziladi
	Joriy balans	Korxonaning uzluksiz faoliyatida, qonunda belgilangan muddatlarda tuziladi
	Tugatish balansi	Korxona tugatilganda tuziladigan balans
	Bo‘lish balansi	Yirik korxona bir necha mayda korxonalarga bo‘linish vaqtida tuziladi
	Birlashtirish balansi	Bir necha korxonalar bir korxonaga birlashganda tuziladi
Axborot hajmiga ko‘ra	Bir martalik	Bir martalik balans faqat bitta korxona bo‘yicha joriy hisob asosida tuziladi
	Yig‘ma balans	Yig‘ma balans bir martalik balanslar asosida tuziladi va birlashmalar (vazirliklar, qo‘mita, boshqarmalar va shu kabilar)ning xo‘jalik mablag‘larini aks yettiradi
Aks yettirish obyektiga ko‘ra	Mustaqil balans	Mustaqil balansni huquqiy shaxs bo‘lgan barcha korxonalar tuzadi
	Alohida balans	Alohida balansni korxonaning tarkibiy bo‘linmalari (filiallar, bo‘limlar, sho‘ba va qaram xo‘jaliklar va shu kabilar) tuzadi
Tozalash usuliga ko‘ra	Brutto balans	Tartibga soluvchi moddalarni o‘z ichiga oluvchi balansdir
	Netto blans	Qiymatidan tartibga soluvchi moddalar summasi chegirilgan balans

Buxgalteriya balansining maqsadi – xo‘jalik yurituvchi subyektning buxgalteriya balansi uning resurslarini va moliyaviy tarkibini anglab yetishga imkoniyat berishi uchun hisobot vaqtidagi moliyaviy ahvolni aks yettirishdan iborat. Balansning jamlangan qatorlari bo‘yicha tasnifiy jihatlarini quyida ko‘rib o‘tishimiz mumkin.

Joriy va uzoq muddatli aktivlarni tasniflash. Har bir subyekt joriy aktivlarni va joriy majburiyatlarni buxgalteriya balansida alohida tasnif sifatida ko‘rsatishni (yoki ko‘rsatmaslikni) belgilab olishi lozim. Xo‘jalik yurituvchi subyekt bu tasnifni amalga oshirmaydigan variantni tanlab olsa, aktivlar va majburiyatlarni to‘lash muddatlariga doir axborot nima bo‘lganda ham buxgalteriya hisobining milliy standartlariga asosan ochib ko‘rsatilishi zarur.
Xo‘jalik yurituvchi subyekt aniq belgilanadigan operatsiya siklidan foydalanib, tovarlar va xizmatlarni yetkazib bersa, u holda balans hisobotidagi joriy va uzoq muddatli aktivlar hamda majburiyatlarning alohida tasnif yetilishi aylanma mablag‘ sifatida doimo muomalada bo‘ladigan sof aktivlar bilan subyektning uzoq muddatli operatsiyalarida foydalaniladigan aktivlar o‘rtasidagi tafovutni farqlash yo‘li bilan juda foydali axborotga yega bo‘linadi. Shuningdek, u joriy operatsiya sikli davomida olinishi kutilayotgan aktivlarni hamda shu davr ichida to‘lanishi lozim bo‘lgan majburiyatlarni ham alohida ko‘rsatishi lozim.
Agar aktivlar xo‘jalik yurituvchi subyekt operatsion faoliyatining bir qismi bo‘lsa va subyektning operatsiya sikli me’yorida o‘tayotgan paytda uni olish yoki iste’mol qilish kutilayotgan bo‘lsa, mazkur aktivlar joriy aktivlar qatoriga kiritiladi.
Agar aktivlar qayta sotish maqsadida yoki qisqa muddatda ushlab turilgan bo‘lsa va undan hisobot vaqtidan keyingi 12 oy mobaynida foydalanish kutilayotgan bo‘lsa, bunday hollarda u joriy aktiv sifatida tasnif yetilishi zarur. Ushbu tasnifiy jihatlardan farqli jihatlarda boshqa barcha aktivlar uzoq muddatli aktivlar sifatida tasnif yetilishi kerak.
Odatda joriy aktivlarning ikki turi tarkiblanadi:
- birinchi turi xo‘jalik yurituvchi subyekt aylanma mablag‘ining bir qismi bo‘lib, xo‘jalik yurituvchi subyektning me’yoriy operatsion sikli davomida olingan yoki iste’mol qilingan bo‘lishi lozim;
- ikkinchi turi operatsiya aktivlari bo‘lmagan, lekin savdo yoki investitsiya maqsadlarida saqlab turilgan va ularni hisobot vaqtidan keyingi 12 oy davomida sotish kutilayotgan joriy aktivlar doirasidan iborat. Hisobot sanasidan keyingi 12 oy davomida olinadigan yoki iste’mol qilinadigan zaxiralar va debitorlik qarzlari ham joriy aktivlarga kiritiladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektning operatsion sikli – bu materiallarni xarid qilish, ishlab chiqarish va naqd pulga yoki osonlik bilan pulga aylantiriladigan moliyaviy aktivlarga sotish o‘rtasidagi o‘rtacha vaqtdir. Uzoq muddatli va joriy operatsion aktivlarni tasnif yetish maqsadida ayni shu tarmoq yoki faoliyatning shu turi uchun kattaroq davr ancha muvofiqroq hisoblanmasa, bir yil oraliq operatsion sikl hisoblanadi.
Uzoq muddatli (joriy bo‘lmagan) aktivlar – subyekt faoliyatida uzoq muddatli asosda foydalaniladigan aktivlar, jumladan subyektning mulki, binolari va uskunalari, moddiy aktivlari, taraqqiyot va gudvillga xarajatlar. Investitsiyalash maqsadida saqlab turilgan va hisobot kunidan boshlab, 12 oy davomida sotilishi mumkin bo‘lmagan aktivlardir.
Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlar – hisobot kunidan boshlab, 12 oy davomida hisob-kitob qilinadigan majburiyatlardir.
Joriy majburiyatlarning tavsifi joriy aktivlar tavsifiga o‘xshashdir. Kreditorlik qarzi ish haqi, soliqlar bo‘yicha qarzlar va boshqa operatsiya xarajatlari bo‘yicha qarzlar kabi ayrim joriy majburiyatlar joriy aktivlar hisobidan hisob-kitob qilishni talab qiladi, chunki subyektning odatdagi operatsiyasi siklida foydalaniladigan aylanma mablag‘ni tashkil yetuvchi moddalar bo‘yicha majburiy hisoblanadi. Bunday operatsiya moddalari hatto hisobot vaqtidan so‘ng 12 oydan ortiq davr davomida ham hisob-kitob qilinishi lozim bo‘lsada, joriy majburiyatlar hisobida tasnif qilinadi.
Joriy majburiyatlarga‚ shuningdek, bank overdraftlari, to‘lanadigan dividendlar, daromad soliqlari, savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zga kreditorlik qarzlari, foizlarni to‘lashni talab qiladigan qisqa muddatli majburiyatlarning joriy qismi kiradi. Ular hisobot kunidan boshlab 12 oy davomida hisob-kitobni talab yesada, operatsiya nuqtayi nazaridan joriyligini aniqlash qiyin.
Uzoq muddatli asosda aylanma mablag‘dan pul bilan ta’minlanadigan, foizni to‘lashni talab qiluvchi majburiyatlar (12 oy davomida hisob-kitob qilinmaydigan majburiyatlar) uzoq muddatli (nojoriy) majburiyatlar hisoblanadi.
Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlarni qayta moliyalash tartibi. Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlar – hisobot sanasidan boshlab 12 oy davomida hisob-kitob qilinishi lozim bo‘lgan majburiyatlardir.
Dastlabki muddat 12 oydan ko‘proq bo‘lsa, subyekt majburiyatni uzoq muddatli asosda qayta moliyalashni rejalashtirayotgan bo‘lsa, bu tartiblar moliyaviy hisobot ma’qullangunga qadar qaytadan moliyalashga yoki to‘lovlar muddatini o‘zgartirishga qaratilgan bitim bilan qo‘llab-quvvatlansa, bunday sharoitda nojoriy majburiyatlar sifatida tasnif yetilishi lozim.
Joriy majburiyatlardan chiqarib yuboriladigan har qanday qisqa muddatli qarz miqdori uni taqdim yetishni qo‘llab-quvvatlovchi axborot bilan birgalikda buxgalteriya balansiga izohlarda ochib berilishi lozim.
Buxgalteriya balansida aks yettirilishi lozim bo‘lgan axborot. Xo‘jalik yurituvchi subyektning buxgalteriya balansi moliyaviy holatning tarkibini tashkil yetuvchi turli jihatlarni aks yettiradigan tarzda taqdim yetilishi lozim. Quyidagilar buxgalteriya balansining majburiy unsurlari hisoblanadi:
- moddiy aktivlar;
- nomoddiy aktivlar;
- moliyaviy aktivlar;
- zaxiralar;
- debitorlik qarzi;
- pul mablag‘lari va pul yekvivalentlari;
- kreditorlik qarzi;
- ajratmalar;
- foiz to‘lashni talab qiluvchi majburiyatlar;
- o‘z sarmoyasi va zaxiralari.
Buxgalteriya balansi unsurlari Korxonaning moliyaviy barqarorligi moliyaviy holatning asosiy belgilaridan biri bo'lib, ushbu korxonaga investitsiyalarning xavfsizligi darajasini aks ettiruvchi eng sig'imli, konsentrlangan ko'rsatkichdir. Korxonaning moliyaviy to'lov qobiliyatini tavsiflovchi moliyaviy holatning bu xususiyati. Moliyaviy barqarorlikni boshqarish korxonaning butun faoliyati davomida tashqi kontragentlardan mustaqillikni (tashqi moliyaviy barqarorlik - uning qarzlari va majburiyatlarini qondirish barqarorligi) va aktivlarni moliyalashtirish manbalari bilan qoplashning oqilonaligini (ichki moliyaviy barqarorlik) ta'minlash uchun muhim boshqaruv vazifasidir. ).
Moliyaviy barqarorlik - bu korxonaning umumiy barqarorligining ajralmas qismi, moliyaviy oqimlar balansi, tashkilotga ma'lum vaqt davomida o'z faoliyatini saqlab qolishga imkon beradigan mablag'larning mavjudligi, shu jumladan olingan kreditlarga xizmat ko'rsatish va mahsulot ishlab chiqarish. U asosan tashkilotning moliyaviy mustaqilligini belgilaydi.
Moliyaviy barqarorlik - bu uzoq vaqt davomida to'lov qobiliyatining prognozi. Kredit qobiliyatidan farqli o'laroq, bu tashqi emas, balki ichki ahamiyatga ega bo'lgan ko'rsatkichdir moliyaviy xizmatlar. Moliyaviy barqarorlik va uni baholash tashkilotdagi moliyaviy tahlilning bir qismidir. Korxonaning moliyaviy barqarorligini tahlil qilish uchun ma'lum ko'rsatkichlar qo'llaniladi.
Ta'minot, ishlab chiqarish, marketing va moliyaviy faoliyat kapital aylanishining uzluksiz jarayoni, mablag'lar tarkibi va ularni shakllantirish manbalari, moliyaviy resurslarning mavjudligi va ehtiyoji va buning natijasida korxonaning moliyaviy holati, tashqi ko'rinishi to'lov qobiliyati, o'zgarishi mavjud.
Moliyaviy holat barqaror, beqaror (inqirozdan oldingi) va inqirozli bo'lishi mumkin. Korxonaning o'z vaqtida to'lovlarni amalga oshirish, o'z faoliyatini kengaytirilgan asosda moliyalashtirish, kutilmagan zarbalarga dosh berish va to'lov qobiliyatini saqlab qolish qobiliyati. noqulay holatlar qat’iyatliligidan dalolat beradi moliyaviy holat, va teskari.
Moliyaviy barqarorlikni ta'minlash uchun korxona kapitalning moslashuvchan tuzilishiga ega bo'lishi, uning harakatini to'lov qobiliyatini saqlab qolish va o'z-o'zini ishlab chiqarish uchun sharoit yaratish uchun xarajatlardan doimiy ravishda oshib ketishini ta'minlaydigan tarzda tashkil qila olishi kerak.
Korxonaning moliyaviy holati, barqarorligi va barqarorligi uning ishlab chiqarish, tijorat va moliyaviy faoliyati natijalariga bog'liq. Agar ishlab chiqarish va moliyaviy rejalar muvaffaqiyatli amalga oshirilsa, bu ijobiy ta'sir ko'rsatadi moliyaviy holat korxonalar. Aksincha, mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasining to'liq bajarilmaganligi natijasida uning tannarxining oshishi, daromad va foyda miqdorining kamayishi va natijada korxonaning moliyaviy ahvolining yomonlashishi kuzatiladi. va uning to'lov qobiliyati. Binobarin, barqaror moliyaviy holat baxtsiz hodisa emas, balki natijalarni belgilovchi omillarning butun majmuasini malakali, mohirona boshqarish natijasidir. iqtisodiy faoliyat korxonalar.
Barqaror moliyaviy holat, o'z navbatida, natijalarga ijobiy ta'sir ko'rsatadi ishlab chiqarish rejalari ishlab chiqarish ehtiyojlarini zarur resurslar bilan ta’minlash. Shuning uchun moliyaviy faoliyat iqtisodiy faoliyatning ajralmas qismi sifatida moliyaviy resurslarning rejali ravishda kelib tushishi va sarflanishini ta'minlashga, hisob-kitob intizomini amalga oshirishga, o'z va qarz kapitalining oqilona nisbatlariga erishishga va undan eng samarali foydalanishga qaratilgan bo'lishi kerak.
Moliyaviy faoliyatning asosiy maqsadi bitta strategik vazifaga - korxona aktivlarini ko'paytirishga qisqartiriladi. Buning uchun u doimiy ravishda to'lov qobiliyati va rentabelligini saqlab turishi kerak, shuningdek optimal tuzilma aktiv va passiv balansi.
Tahlilning asosiy vazifalari.
1. Moliyaviy faoliyatdagi kamchiliklarni o'z vaqtida aniqlash va bartaraf etish hamda korxonaning moliyaviy holatini va uning to'lov qobiliyatini yaxshilash uchun zaxiralarni izlash.
2. Mumkin bo'lgan moliyaviy natijalarni prognozlash, iqtisodiy faoliyatning haqiqiy sharoitlari va o'z va qarz resurslarining mavjudligi asosida iqtisodiy rentabellik, moliyaviy holatning modellarini ishlab chiqish. turli xil variantlar resurslardan foydalanish.
3. Ko'proq yo'naltirilgan aniq faoliyatni ishlab chiqish samarali foydalanish moliyaviy resurslar va korxonaning moliyaviy holatini mustahkamlash.
FSPni, uning barqarorligini baholash uchun quyidagi tavsiflovchi ko'rsatkichlarning butun tizimi qo'llaniladi:
a) kapitalning mavjudligi va taqsimlanishi, undan foydalanish samaradorligi va intensivligi;
b) korxona majburiyatlari strukturasining optimalligi, uning moliyaviy mustaqilligi va moliyaviy tavakkalchilik darajasi;
v) korxona aktivlari strukturasining optimalligi va ishlab chiqarish riski darajasi;
d) shakllanish manbalari strukturasining optimalligi joriy aktivlar;
e) korxonaning to'lov qobiliyati va investitsion jozibadorligi;
f) xo'jalik yurituvchi sub'ektning bankrotligi (to'lovga layoqatsizligi) xavfi;
g) uning moliyaviy barqarorligi marjasi (zararsiz savdo hajmi zonasi).
FSP tahlili asosan nisbiy ko'rsatkichlarga asoslanadi, chunki inflyatsiya sharoitida mutlaq balans ko'rsatkichlarini solishtirish mumkin bo'lgan shaklga keltirish juda qiyin.
Tahlil qilinayotgan korxonaning nisbiy ko'rsatkichlarini taqqoslash mumkin:
Xavf darajasini baholash va bankrotlik ehtimolini bashorat qilish uchun umumiy qabul qilingan "normalar" bilan; .
Boshqa korxonalarning o'xshash ma'lumotlari bilan, bu kuchli tomonlarini aniqlashga imkon beradi va zaif tomonlari korxona va uning imkoniyatlari;
O'tgan yillardagi shunga o'xshash ma'lumotlar bilan FSPni takomillashtirish yoki yomonlashishi tendentsiyalarini o'rganish.
Moliyaviy holatni tahlil qilish nafaqat korxona rahbarlari va tegishli bo'limlari, balki uning ta'sischilari, investorlari tomonidan resurslardan foydalanish samaradorligini o'rganish, banklar - kredit shartlarini baholash va darajasini aniqlash uchun ham amalga oshiriladi. tavakkalchilik, etkazib beruvchilar - to'lovlarni o'z vaqtida olish, soliq tekshiruvlari- byudjetga mablag'lar tushumi rejasini bajarish va hokazo. Shunga ko'ra tahlil ichki va tashqi bo'linadi.
Ichki tahlil korxona xizmatlari tomonidan amalga oshiriladi va uning natijalari FSPni rejalashtirish, nazorat qilish va prognoz qilish uchun ishlatiladi. Uning maqsadi pul mablag'larining muntazam aylanishini ta'minlash va o'z va qarz mablag'larini shunday taqsimlashdir. normal ishlashi korxonalar, maksimal foyda olish va bankrotlik xavfini bartaraf etish.
Tashqi tahlil e'lon qilingan hisobotlar asosida investorlar, moddiy va moliyaviy resurslar yetkazib beruvchilar, nazorat qiluvchi organlar tomonidan amalga oshiriladi. Uning maqsadi maksimal foydani ta'minlash va yo'qotish xavfini bartaraf etish uchun mablag'larni foydali investitsiya qilish imkoniyatini yaratishdir.
Korxonaning moliyaviy holatini tahlil qilish uchun asosiy ma'lumot manbalari buxgalteriya balansi, foyda va zararlar to'g'risidagi hisobot, kapital oqimlari, pul oqimlari va hisobotning boshqa shakllari, birlamchi va analitik ma'lumotlar. buxgalteriya hisobi, bu balansning individual moddalarini shifrlash va batafsil tavsiflash.
Faoliyat sohalari, korxonalar ichidagi tuzilmasi, ularning bozordagi o'rni, moliyaviy siyosati va boshqa jihatlariga qarab, tashkilotlar turli xil moliyaviy barqarorlikka ega. Biroq, barqarorlikning asosiy turlari mavjud:
1. Mutlaq moliyaviy barqarorlik zaxiralar va xarajatlarning o‘z aylanma mablag‘lari hisobidan to‘liq qoplanishini ko‘rsatadi.
1. Kompaniyaning normal moliyaviy barqarorligi kredit resurslaridan optimal foydalanishni ta'minlaydi, joriy aktivlar kreditorlik qarzidan oshib ketadi.
1. Beqaror holat to‘lov qobiliyatining buzilishi bilan tavsiflanadi: korxona zaxira va xarajatlarni qoplashning qo‘shimcha manbalarini jalb qilishga majbur bo‘ladi, ishlab chiqarish rentabelligining pasayishi kuzatiladi.
2. Inqiroz moliyaviy ahvoli bankrotlik yoqasida
Ushbu tasnif ssudaga olingan o'z mablag'larini qoplash darajasi, o'z kapitali va ssuda kapitalining zaxiralarni qoplash nisbati bilan izohlanadi.
Biroq, korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlash uchun tegishli boshqaruv qarorlarini qabul qilishdan oldin, balansning passiv qismidagi o'z va qarz mablag'larining nisbatini tahlil qilish kerak, chunki tashqi qarzlar jarayoni ko'p jihatdan unga bog'liq. U o'rganadi:
1. Umumiy qarz koeffitsienti -- qarz kapitalining umumiy balansga nisbati.
Kob.z.=ZK/IB;
2. nisbat moliyaviy leverage-- munosabat uzoq muddatli majburiyatlar o'z mablag'laringizga.
Kfin.l. \u003d Ob-va / SK;
3. Qisqa muddatli qarzlarning nisbati -- qisqa muddatli majburiyatlarning o'z kapitaliga nisbati.
Kkr.z.=Kr.ob-va / (Dl.v.+Kr.ob-va)
Ushbu ko'rsatkichlar korxonaning majburiyatlarni qoplash qobiliyatini tavsiflaydi o'z manbalari moliyalashtirish. Ularning o'sishi moliyaviy barqarorlikning pasayishi haqida signaldir. Qarz kapitalining o'z kapitaliga nisbati 0,5 dan oshmaydigan darajada normal hisoblanadi.Bundan tashqari, aylanma mablag'lar va aylanma mablag'larning o'z kapitali bilan ta'minlanishini ham unutmaslik kerak. Kompaniyaning qoplash qobiliyatini baholash ham muhimdir moliyaviy xarajatlar qarzlar, oddiy faoliyatdan olingan sof daromad va amortizatsiya bilan bog'liq. Aylanma mablag'larning holati va dinamikasini boshqarish uchun umumiy ko'rsatkichlarni va ularni aniqlash kerak me'yoriy qiymatlar. Korxonaning aylanma mablag'larining holati va ishlatilishini tavsiflovchi bunday ko'rsatkichlar qatoriga quyidagilar kiradi:
Aylanma mablag'lar bilan ta'minlanish koeffitsienti (moliyaviy barqarorlikka erishish uchun u kamida 0,1-0,2 bo'lishi kerak);
Tovar-moddiy zaxiralarni o'z aylanma mablag'lari bilan moliyalashtirish koeffitsienti (0,6-0,8 bo'lishi kerak). Bu ko'rsatkich zaxiralarni shakllantirish uchun qarz mablag'larini jalb qilish zarurligini tavsiflaydi;
O'z aylanma mablag'larining harakatchanlik koeffitsienti (u kompaniya mablag'larining harakatchan qismini aks ettiradi va > 0,5 bo'lishi kerak);
Aylanma mablag'larning aylanmasi va ularning rentabelligi.
Yuqoridagi ko'rsatkichlardan ko'rinib turibdiki, korxonaning moliyaviy barqarorligiga erishish uchun aylanma mablag'larni boshqarish ularni imkon qadar o'z aylanma mablag'lari bilan ta'minlashga qaratilgan bo'lishi kerak. Bunday boshqaruv yondashuvi korxonaga operatsion tsiklning aylanmasida mablag'larni shakllantirishda tashqi qaramlikni minimallashtirishga imkon beradi. Aylanma mablag'lar aylanmasini tezlashtirish bo'yicha tegishli chora-tadbirlar ko'rilsa, qarz resurslariga bo'lgan ehtiyoj yanada kamayadi. Aktivlarning rentabelligi kompaniyaga tegishli kapitalni ko'paytirishga imkon beradi va shuning uchun aylanma mablag'larni moliyalashtirish manbalarini oshiradi.
"Kalinin AES-servis" MChJ "Radej" restorani misolida korxonaning moliyaviy barqarorligini oshirish bo'yicha tahlil va chora-tadbirlar.
Iqtisodiy adabiyotlarda tashkilotning “moliyaviy barqarorligi” tushunchasi turlicha izohlanadi. Aksariyat iqtisodchilar buni so'zning tor ma'nosida taqdim etib, uni to'lov qobiliyati qiymati bilan aralashtirib yuborishadi ...
Korxonaning likvidligi va moliyaviy barqarorligini tahlil qilish va baholash
Korxonaning to'lov qobiliyatini tahlil qilish
Biznesning har qanday sohasidagi natijalar moliyaviy resurslardan foydalanishning mavjudligi va samaradorligiga bog'liq bo'lib, bu " qon aylanish tizimi", korxona hayotini ta'minlash ...
"Ruspolimet" OAJning moliyaviy holatini tahlil qilish
Korxonaning omon qolish kaliti va barqarorligining asosi uning barqarorligidir. Korxonaning barqarorligiga ta'sir qiladi turli omillar: · korxonaning tovar bozoridagi o'rni; ishlab chiqarish va arzon narxlarda ishlab chiqarish ...
Korxonaning moliyaviy holatini tahlil qilish
Korxonaning moliyaviy holati (FSP) deganda korxonaning o'z faoliyatini moliyalashtirish qobiliyati tushuniladi. Bu korxonaning normal ishlashi uchun zarur bo'lgan moliyaviy resurslar bilan ta'minlash bilan tavsiflanadi ...
Moliyaviy barqarorlikni tahlil qilish
Moliyaviy barqarorlik - bu tashkilotning barqaror pozitsiyasining eng muhim xususiyati. Moliyaviy barqarorlik daromadning xarajatlardan doimiy oshib ketishi bilan tavsiflanadi ...
Scan Mark MChJ moliyaviy barqarorligini tahlil qilish
Tashkilotning moliyaviy holatini tahlil qilishning asosiy vazifalaridan biri uning moliyaviy barqarorligini aks ettiruvchi ko'rsatkichlarni o'rganishdir, bu daromadning xarajatlardan barqaror oshib ketishi bilan tavsiflanadi ...
korxona moliyaviy ahvolining bir jihatini boshqa-boshqa tomonlarini aks yettirishda nazorat raqamlarining o‘zaro mosligini tekshirishga alohida ahamiyat qaratiladi.
Kreditga layoqatlilik – bu mijozning moliyaviy faoliyatiga har tomonlama berilgan baho bo‘lib, u qarz oluvchining so‘ralayotgan kreditni (asosiy qarz summasi va u bo‘yicha foizlarni) o‘z vaqtida qaytarish va boshqa qarz majburiyatlarini to‘lay olish qobiliyatini ko‘rsatadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo‘jalik subyektlarining, banklar faoliyatining tijoratlashuvi yuzaga keladi. Keyingi yillarda turli xil mulkchilik shakliga asoslangan korxonal ar tashkil topdi. Bu korxonalar qaysi mulkchilik shakliga asos l angan bo‘lishiga qaramasdan, iqtisodiy jihatdan to‘liq mustaqil bo‘lib, o‘z xarajatlarini o‘z daromadlaridan qoplaydilar. Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtis odiy jihatdan mustaq il bo‘lgan korx onalarda qo‘shimcha pul mablag‘lariga ehtiyoj yuzaga keladi va bu ehtiyoj zarur bo‘lganda bank kreditlari hisobidan qoplanishi mumkin. Shu sababli, bozor iqtisodiyoti sharoitida kredit va uning muhim elementlaridan biri kre ditga layoqatlilikni baholashning o‘rni va roli muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki banklar ham bozor munosabatlarin ing mustaqil subyektlaridan bo‘lib, iqtisodiy jihatdan fao liyat natijalari uchun o‘zlari javobgar hisoblanadilar. Biz oldingi paragrafl arda ta’kidlaganimizdek, banklar ning maqsadi ham korxonalarnikiga o‘xshash bo‘lib, ular o‘z xarajatlarini o‘z daromadlari hisobidan qoplab, yuqori foyda olishga intiladilar. Banklar ning foyda bilan ishlashi ularning yanada keng tarmoqli faoliyat olib bor ishiga, mijozlarga ko‘rsatadigan xizmat turlari va sifatini kengaytirishga, ustav kapitalini oshirishga, bank xodimlarini moddiy rag‘batlantirishga, ko‘proq mablag‘ ajrat ishga, o‘z aksiyadorlariga ko‘proq dividendlar to‘lashning va bularning barchasi bankka bo‘lgan ishonchning yanada oshi shiga imkoniyat yaratadi. Tijorat banklari faoliyatida qo‘yilgan maqsadga eris hish va bergan kreditlarining samara bilan bankka qaytib kelishini ta’minlash uchun mijozning moliyaviy holatini, uning kred itni o‘z vaqtida qaytara olish imkoniyatlarini tekshirib ko‘rish lozim.
Kreditlash jarayoni turli xildagi tavakkalchilik omillari bilan bog‘liq bo‘lib, kreditga layoqatlilik kreditni o‘z vaqtida to‘lashni o‘zida mujassamlashtiradi. Shuning uchun bank ssuda berayotganda kreditga layoqatlilikni o‘rganishi, ya’ni qarz oluvchining moliyav iy holatini hamda, uning kreditni o‘z vaqtida to‘liq qaytarib berish qobiliyatini baholashni o‘ziga shart deb biladi. Kreditga la yoqatlilikni tahlil qilishning maqsadi qarz oluvchining majburiyatini o‘z vaqtida va to‘liq qaytarib berish qobiliyatini aniqlashdan iborat. Shu bois bank o‘ziga olishga tayyor bo‘lgan tavakkalchilik darajasi u taqdim etayotgan kredit hajmi va kredit berish shartlarining qay darajada bajarilishiga bog‘liq.
Bank nafaqat mijozning ma’lum kunlardagi to‘lov qobiliyatini baholashi, shu bilan birga uning kelajakdagi moliyaviy barqarorligini ham belgilashi zarur. Moliyaviy barqarorlikni va kre dit operatsiyalaridagi tavakkalchilik hisobini obyektiv baholash, bankka kredit resurslarini samarali boshqarish hamda foyda olish imkonini beradi.
Bozor munosabatlarining rivojlanishi korxonalarning to‘lov qobiliyati va barqarorligini aniqlashda chet el tajribasiga asoslangan buxgalteriya hisobini yuritish zaruratini tug‘dirdi, bunda buxgalteriya balansining yangi tahlilini yuritish asosiy o‘rinni egallaydi. Balansdagi aktiv va passivlarni qabul qilingan moddalar bo‘yicha guruhlashtirilishi, to‘lov qobiliyati va kreditga layoqatlilikni yetarli darajada chuqurroq tahlil qilish imkonini beradi.
Bank risklarini kamaytirish va uning daromadini oshirishda kredit jarayonini to‘g‘ri tashkil qilish, mijozning kreditga la yoqatliligini aniqlash muhim o‘rin tutadi. Bu jarayon bank tavakk alc hiligini oldini olishning ilk bosqichi hisoblanadi.
Qarz oluvchining kreditga layoqatliligini o‘rganish va kredit berilgandan keyin kredit monitoringini muntazam olib borish bank tavakkalchiligini kamaytirish va uning daromadini oshirishning navbatdagi bosqichlaridan biri hisoblanadi.