Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti servis sohasi iqtisodiyoti


Soliqlarning funksiyalari va asosiy tamoyillari



Yüklə 0,51 Mb.
səhifə5/13
tarix03.06.2022
ölçüsü0,51 Mb.
#88583
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Ernazarov.Kurs ishi.277

Soliqlarning funksiyalari va asosiy tamoyillari.

Yalpi ichki mahsulotning ma'lum qismini davlat tomonidan o'z foydasiga majburiy ajratma shaklida olib qo'yilishi soliqning mohiyatini tashkil etadi.


Soliqlar - bu davlat tomonidan maxsus soliq qonunchiligi asosida yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan majburiy jismoniy qaytarilmaydigan pul to'lovlari.
Rossiya Federatsiyasi Konstitutsiyasi va "Rossiya Federatsiyasida soliq tizimining asoslari to'g'risida" gi qonun soliqlarning asosiy tamoyillarini belgilaydi va mustahkamlaydi:
Hukumat soliqlarni belgilash huquqiga ega
Umumjahonlik (har kim qonuniy ravishda belgilangan soliqlar va yig'imlarni to'lashga majburdir)
Bir martalik soliqqa tortish (bitta soliq ob'ektida bitta turdagi soliqqa tortish mumkin emas) soliqlarni bir manbadan yig'ishning ustuvor yo'nalishi (soliq yukini kamaytirish uchun). Soliqqa tortishning aniqligi (nimaga va qanday stavka bo'yicha soliq solinadi).
Soliqqa tortish bir qator printsiplarga asoslanadi. Asosiy tamoyil: davlatning moliyaviy resurslarga bo'lgan ehtiyoji qanchalik katta bo'lmasin, soliqlar soliq to'lovchilarning iqtisodiy faoliyatga bo'lgan qiziqishini susaytirmasligi kerak. Keyingi muhim printsip aniqlikdir: soliqqa tortish tartibi oldindan belgilanadi, soliq miqdori va uni to'lash muddati oldindan ma'lum. Umumiy e'tirof etilgan printsiplar: soliq to'lashning bir martalik, majburiy xususiyati, soddaligi va egiluvchanligi.
Birinchi tamoyil shundaki, jismoniy va yuridik shaxslar soliqlarni davlatdan olgan imtiyozlariga mutanosib ravishda to'lashlari kerak. Hukumat tomonidan taqdim etilayotgan tovar va xizmatlardan katta foyda ko'rganlar ushbu tovar va xizmatlarni ishlab chiqarishni moliyalashtirish uchun zarur bo'lgan soliqlarni to'lashlari mantiqan to'g'ri. Jamoat mahsulotlarining bir qismi asosan ushbu tamoyil asosida moliyalashtiriladi. Masalan, benzin solig'i odatda avtomagistrallarni moliyalashtirish va qurish va ta'mirlash uchun mo'ljallangan. Shunday qilib, yaxshi yo'llardan foydalanadiganlar ushbu yo'llarni saqlash va ta'mirlash xarajatlarini to'laydilar. Ammo ushbu printsipning umumiy qo'llanilishi muayyan qiyinchiliklar bilan bog'liq.
Masalan, bu holda qanday shaxsiy foyda, qancha miqdorda va hokazolarni aniqlash mumkin emas. har bir soliq to'lovchining davlat mudofaasi, sog'liqni saqlash, ta'lim sohasidagi xarajatlari. Hatto o'lchovli ko'rinadigan yo'llarni moliyalashtirish holatida ham, biz ushbu imtiyozlarni baholash juda qiyin. Shaxsiy avtoulov egalari sifatli yo'llardan teng darajada foyda ko'rishmaydi. Va mashinasi bo'lmaganlar ham foyda ko'rishadi. Yaxshi yo'llar mavjudligi sababli, bozor kengayishidan korxonalar, albatta, katta foyda ko'rishadi. Bundan tashqari, ushbu printsipga rioya qilgan holda, masalan, faqat kambag'allarga, ishsizlarga olinadigan nafaqalarni moliyalashtirish uchun soliq solish kerak bo'ladi.
Ikkinchi tamoyil soliqning olingan daromad miqdoriga bog'liqligini nazarda tutadi, ya'ni. daromadlari yuqori bo'lgan jismoniy va yuridik shaxslar ko'proq soliq to'laydilar va aksincha.
Ushbu tamoyilning asosi shundaki, shubhasiz, hashamatli tovarlarni iste'mol qilish uchun olinadigan soliq bilan oddiy ehtiyojlar uchun sarflanadigan mablag'lardan ozgina bo'lsa ham ushlab qolinadigan soliq o'rtasida farq bor. Oyiga 50 000 rubl miqdorida to'lovni oling. 500 ming rubl oladigan kishidan. daromad uni tirikchilik manbai va hayotning ba'zi bir qulayliklaridan mahrum qilishni anglatmaydi va 500 rubl olganda, bu effekt bilan solishtirish mumkinmi? 5000 rubl daromadga ega bo'lgan kishidan. Ikkinchisining jabrlanuvchisi nafaqat kattaroq, balki umuman birinchisining jabrlanuvchisi bilan tengsizdir. Haqiqat shundaki, biz iste'molchilar doimo oqilona harakat qilamiz, ya'ni. birinchi navbatda, biz o'z daromadimizni muhim tovar va xizmatlarga, so'ngra unchalik zarur bo'lmagan tovarlarga va boshqalarga sarflaymiz.
Ushbu tamoyil adolatli va oqilona ko'rinadi, ammo muammo shundaki, soliq to'lash qobiliyatini o'lchashda hali ham qat'iy ilmiy yondashuv mavjud emas. Hukumatning soliq siyosati hukmron siyosiy partiyaning qarashlari, zamon talablari va hukumatning daromadlarga bo'lgan ehtiyojiga qarab, davlatning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatiga muvofiq ravishda quriladi.
Zamonaviy soliq tizimlari iqtisodiy va ijtimoiy maqsadga muvofiq ravishda soliq solishning ikkala tamoyilidan ham foydalanadi.
Soliq tizimi tegishli qonun hujjatlariga asoslangan bo'lib, unda soliqlarni qurish va yig'ishning aniq usullari belgilanadi, ya'ni. soliqlarning o'ziga xos elementlarini aniqlang. Soliq elementlariga quyidagilar kiradi:
soliq sub'ektlari- qonun bo'yicha soliq to'lashga majbur bo'lgan shaxs;
soliq tashuvchisi- soliqni amalda to'laydigan shaxs;
soliq ob'ekti- soliq hisoblanadigan daromad yoki mol-mulk (ish haqi, ko'chmas mulk va boshqalar).
soliq stavkasi- soliq solish birligiga belgilangan soliq summasi. Yagona miqdor yoki foiz sifatida belgilanadi.
Belgilangan, mutanosib, progressiv va regressiv soliq stavkalari mavjud.



1

Belgilangan stavkalar daromad miqdoridan qat'i nazar (masalan, tonna neft yoki gaz uchun) soliq solish birligi uchun mutlaq miqdorda belgilanadi

2


Yüklə 0,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə