Buzlaq və aysberq, hər ikisi də böyük buz kütləsidir, amma onlar yerləşməsinə əsasən bir
Yüklə 18,62 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Buzlaqların yaranması
- Aysberqin yaranması
| 1
Giriş Buzlaq və aysberq, hər ikisi də böyük buz kütləsidir, amma onlar yerləşməsinə əsasən bir- birindən fərqlənirlər. Buzlaqlara quruda təsadüf edilir, aysberqlərə isə - suyun altında, okeanlarda. Onların əmələ gəlməsi çox maraqlı bir prosesdir və bunun üçün uzun müddət lazım gəlir. Buzlaq eləcə də şirin suyun ən böyük ehtiyatı hesab edilir. 2
Buzlaq faydalı yataq suları ilə zəngin olur, onlarda duzun miqdarı minimal olur. Bu cür sular içməli sulardır. Aysberqlər də çoxlu miqdarda şirin sulardan ibarətdirlər. Onlar buzlağın parçalanmış hissələridir, hansılar sonra suda üzürlər.
Buzlağın yaranmasına çoxlu vaxt və çox aşağı temperatur lazımdır. Axı buzlaq birlikdə yığılmış qardır. Çox uzun müddət qar yağmalıdır və temperatur çox aşağı olmalıdır ki, buzlaqlar yaransınlar. Yavaş-yavaş, zamanla bu buzlaqlar əriyirlər. Amma onlar temperaturu saxlaya da bilirlər. Buzlağa günəş şüaları düşəndə, qızmağa başlayır, amma eyni zamanda günəş şüalarının 90%-ini əks etdirib geri qaytarır. Qalan 10%-i isə onu yavaş-yavaş isidir və bundan sonra da şirin
3
sular yaranırlar. Günəş şüalarının əks etdirilməsi buzlaq üçün müdafiə alətidir və onun üçün tamamilə yox olmaq təhlükəsi yoxdur.
Aysberq buzlağın bir hissəsidir. Aysberq buzlaqdan parçalanır və sonra özü üçün suda üzür. Daha çox aysberqlərə Antarktida və Qrenlandiyada təsadüf edilir. Ən böyük aysberqlər Antarktidanın yanında üzürlər. 4
Aysberqlər əsasən ağ rəngdə olurlar, amma çox nadir halda göy və yaşıl aysberqlər də olurlar. Nə üçün aysberqin belə fərqli rəngləri var? Hələ ki, məlum deyil və alimlər onu araşdırmamışlar. Dediyimiz kimi, aysberqlər okeanda üzürlər. Bu ona görə baş verir ki, onlar yavaş-yavaş əriyirlər. Amma uzun
müddət bir yerdə duran və
5
tərpənməyən aysberqlər də mövcuddur. Belə bir aysberq buzlaq adası adlanır. Məsələn, belə bir buzlaq adası Antarktidada var və onun adı Pobedadır. Temperatur artdıqca bu ada əriməyə və tərpənməyə başlayacaqdır. Buzlaq və aysberq də eyni maddələrdən ibarətdir və hər ikisi insanlar üçün faydalıdır. Amma eyni zamanda aysberq qorxuludur da. Əgər
6
suda üzən gəmi onunla toqquşarsa, gəmi məhv olacaqdır. Aysberqin yalnız az hissəsi suyun səthində görünür, böyük hissəsi isə suyun altında qalır. Gəmidə ola bilsin ki, onu görməsinlər və onunla toqquşsunlar. Bunun üçün də aysberqlər olan yerdə gəmilər üçün hərəkət təhlükəlidir.
7
Son söz Əlbəttə ki, bütün insanların imkanı yoxdur ki, gerçəklikdə buzlağı və ya aysberqi görsünlər. Məsələn, mən də heç bir aysberqi görməmişəm, hərçənd çox maraqlanıram. Asysberqlər və buzlaqlar haqqında çoxlu sənədli və bədii filmlər çəkilmişdir. Onlar baş verən faktları, onlar haqqında alimlərin tədqiqatlarını və sairəni çox 8
maraqla ötürürlər. Siz bu yolla bu təbii hadisələr haqqında daha çox məlumat əldə edə bilərsiniz.
Yüklə 18,62 Kb. Dostları ilə paylaş:
|