Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
(
21 iyun 2013-cü il tarixli, 30 sentyabr 2014-cü il tarixli, 4 mart 2016-
cı il, 5
aprel 2016-
cı il və
17 noyabr 2017-ci il tarixli qanunlarla q
əbul edilmiş
d
əyişikliklə
rl
ə
)
Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında hüquqi və fiziki şəxslərin maliyyə
resurslarına olan ehtiyaclarının daha dolğun ödənilməsi, maliyyə
xidmətlərindən istifadəsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması məqsədilə bank
olmayan kredit təşkilatlarının təsis edilməsi, idarə olunması və fəaliyyətinin
tənzimlənməsi qaydalarını müəyyən edir.
I fəsil
Ümumi müddəalar
Maddə 1. Əsas anlayışlar
1.0. Bu Qanunda istifadə olunan anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
1.0.1. Bank olmayan kredit təşkilatı (bundan sonra – BOKT) xüsusi razılıq
(lisenziya) əsasında kreditlərin verilməsi və bu Qanunla nəzərdə tutulmuş
digər fəaliyyət növlərini həyata keçirən ixtisaslaşmış kredit təşkilatı;
1.0.2. Birgə borcalanlar qrupu – müqaviləyə əsasən qrupun hər bir
üzvünün aldığı kreditin qaytarılmasına qarşılıqlı zamin kimi çıxış edən şəxslər;
1.0.3. Girov əmanəti – kredit müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddətdə
borcalan və ya birgə borcalanlar qrupu tərəfindən kreditin qaytarılmasının
təminatı formalarından biri kimi BOKT-yə birdəfəlik və ya hissə-hissə ödənilən
pul vəsaiti;
1.0.4. İnzibatçı – BOKT-nin təkbaşına rəhbəri və ya icra orqanının üzvləri,
mühasibat xidmətinin rəhbəri (baş mühasib, maliyyə meneceri və s.), girov
əmanətinə sərəncam vermək hüququ olan digər əməkdaşları, daxili auditoru,
habelə girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan BOKT filialının və onun
mühasibat xidmətinin rəhbərləri;
1.0.5. aidiyyəti olan şəxslər – Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 49-
1.1-ci maddəsində göstərilən şəxslər;
1.0.6. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı – maliyyə bazarlarında tənzimləmə və
nəzarətin həyata keçirilməsi məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının yaratdığı
qurum.
Maddə 2. BOKT-nin fəaliyyətinin hüquqi əsasları və bu Qanunun tətbiq
dairəsi
2.1. BOKT-nin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, bu
Qanun, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, “Azərbaycan
Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, Azərbaycan Respublikasının digər qanunları və normativ hüquqi
aktları, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının (bundan sonra — Mərkəzi
Bank) və maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının normativ xarakterli aktları ilə və
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrlə
tənzimlənir.
2.2. Bu Qanun kredit ittifaqlarına və lombardlara şamil olunmur.
Maddə 3. BOKT-nin müstəqilliyi
3.1. BOKT öz fəaliyyətini bu Qanunla müəyyən edilmiş səlahiyyətlər
çərçivəsində müstəqil həyata keçirir.
3.2. Qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, BOKT
dövlət hakimiyyəti və bələdiyyə orqanlarından asılı deyil və həmin orqanlar
onun cari fəaliyyətinə müdaxilə edə bilməzlər.
3.3. BOKT dövlətin öhdəliklərinə, dövlət isə BOKT-nin öhdəliklərinə görə
məsuliyyət daşımır.
3.4. BOKT tərəfindən verilən kreditlər üzrə faiz dərəcəsi, habelə bu
Qanuna müvafiq olaraq göstərilən maliyyə xidmətlərinə görə tutulan
komisyon və xidmət haqlarının məbləği BOKT ilə borcalan (xidmətlərdən
istifadə edən) arasında bağlanılan müqavilə ilə müəyyən olunur.
Maddə 4. BOKT-nin birlikləri və assosiasiyaları
4.1.
BOKT-lər
fəaliyyətinin
əlaqələndirilməsi,
habelə
ümumi
mənafelərinin birgə təmsil edilməsi və müdafiəsi məqsədilə birliklər və
assosiasiyalar yarada bilərlər.
4.2.
BOKT-lər
rəqabətin
məhdudlaşdırılmasına
və
bazarın
inhisarlaşmasına istiqamətlənən sazişlər bağlamaq və razlılaşdırılmış
əməliyyatlar aparmaq, o cümlədən faiz dərəcələrini və komisyon haqlarını
müəyyən etmək üçün birlik və assosiasiyalardan istifadə edə bilməzlər. Birlik
və
assosiasiyalar
öz
fəaliyyətini
həyata
keçirərkən
antiinhisar
qanunvericiliyinin tələblərinə riayət etməlidilər.
II fəsil
BOKT-nin yaradılması və idarə edilməsi
Maddə 5. BOKT-nin təşkilati-hüquqi forması və növləri
5.1. BOKT-lər Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində hüquqi
şəxslər üçün nəzərdə tutulmuş təşkilati-hüquqi formada, Azərbaycan
Respublikasının və (və ya) xarici dövlətlərin fiziki və hüquqi şəxsləri, habelə
beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təsis edilə bilərlər. Qeyri-kommersiya BOKT-
ləri yalnız fond formasında, Azərbaycan Respublikasının bağladığı
müqavilələrə uyğun olaraq beynəlxalq təşkilatlar, habelə xarici ölkələrin dövlət
büdcəsindən maliyyələşdirilən qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən təsis edilə
bilərlər. Qeyri-kommersiya BOKT-ləri kommersiya təşkilatları yarada və ya
onlarda iştirak edə bilməzlər.
5.2. BOKT-lər iki növə - girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan və belə
hüququ olmayan kredit təşkilatlarına bölünürlər.
5.3. Xarici ölkələrin ərazisində fəaliyyət göstərən BOKT Azərbaycan
Respublikasında yalnız girov əmanəti qəbul etmək hüququ olmayan filiallar
təsis edə bilər. Belə filiallara lisenziyaların verilməsi, onların fəaliyyətinin
tənzimlənməsi və fəaliyyətləri üzərində nəzarət bu Qanunla girov əmanəti
qəbul etmək hüququ olmayan BOKT-lər üçün müəyyən edilmiş qaydada
həyata keçirilir.
Maddə 6. BOKT-nin adı
6.1. BOKT-nin adında “bank olmayan kredit təşkilatı” sözləri olmalıdır.
Heç bir BOKT sənədlərdə, elanlarda və ya reklamlarda öz nizamnaməsində
göstərilən addan fərqli adla adlandırıla bilməz.
6.2. BOKT dövlət qeydiyyatına alınmış və fəaliyyətdə olan – bankların,
kredit ittifaqlarının və digər bank olmayan kredit təşkilatlarının adlarından
istifadə edə bilməz.
Maddə 7. BOKT-nin nizamnamə (şərikli) kapitalı
7.1. BOKT-nin minimum nizamnamə (şərikli) kapitalı, habelə qeyri-
kommersiya hüquqi şəxs kimi yaradılan BOKT-nin təsisçilərinin əmlak haqları
pul şəklində ödənilməlidir. Nizamnamə (şərikli) kapitalı (əmlak haqları)
Azərbaycan Respublikasının milli valyutasında formalaşdırılmalıdır.
7.2. BOKT-lərin nizamnamə (şərikli) kapitalının minimum miqdarı,
onların formalaşdırdıqları ilkin əmlaka dair minimum tələblər maliyyə
bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən müəyyən olunur.
Maddə 8. BOKT-nin təşkilati strukturuna və inzibatçılarına dair tələblər
8.1.Təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq BOKT-nin təşkilati
strukturunda ən azı aşağıdakı vəzifələr nəzərdə tutulmalıdır:
8.1.1. rəhbər (direktor, kollegial icra orqanının rəhbəri);
8.1.2. mühasibat xidmətinin rəhbəri (baş mühasib, maliyyə meneceri);
8.1.3. kredit mütəxəssisi;
8.1.4. daxili auditor.
8.2. BOKT-nin inzibatçıları ali təhsilə və ən azı bir illik iş təcrübəsinə malik
olmalıdırlar. Mühasibat xidmətinin rəhbəri ali iqtisadi təhsilə və müvafiq
ixtisas üzrə ən azı bir illik iş təcrübəsinə və ya orta ixtisas təhsilinə və müvafiq
ixtisas üzrə ən azı 5 illik iş təcrübəsinə malik olmalıdır.
8.3. Qanunla müəyyən edilmiş qaydada müvafiq vəzifənin tutulması
qadağan edilən, habelə qəsdən törədilmiş cinayətlərə görə məhkumluğu olan
şəxslər BOKT-nin inzibatçıları ola bilməzlər.
Maddə 9. BOKT-nin filialları və nümayəndəlikləri
9.1. BOKT öz filiallarını və nümayəndəliklərini aça bilər.
9.2. Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan BOKT-nin filialı
yalnız maliyyə bazarlarına nəzarət orqanın verdiyi icazə əsasında açıla bilər.
9.3. Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olmayan BOKT-nin filialı və hər
iki növdən olan BOKT-nin nümayəndəliyi əvvəlcədən maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanına yazılı məlumat verilməklə açıla bilər. Bu halda BOKT öz
filialının və ya nümayəndəliyinin açılması barədə qərarın qəbul edildiyi
gündən 5 iş günü müddətində maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına yazılı
məlumat verməlidir. Məlumatda qərarı qəbul edən idarəetmə orqanının adı,
qərarın tarixi və nömrəsi, açılan filialın və ya nümayəndəliyin adı, onların
ünvanı və rəhbərləri (ixtisası və iş təcrübələri) barədə informasiya əks
olunmalıdır.
9.4. Filial və nümayəndəliklərin əsasnaməsi BOKT tərəfindən təsdiq edilir.
9.5. BOKT öz filialının və nümayəndəliyinin fəaliyyətinə və öhdəliklərinə
görə tam məsuliyyət daşıyır.
III fəsil
Lisenziya və icazələrin verilməsi
Maddə 10. Lisenziya
10.1. Kreditlərin verilməsi üçün BOKT maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanından xüsusi razılıq (lisenziya) (bundan sonra – lisenziya) almalıdır.
10.2. Girov əmanəti qəbul etmək üçün BOKT-nin lisenziyasında bu barədə
xüsusi icazə olmalıdır. Belə icazə olmadan BOKT-nin girov əmanəti qəbul
etməsi qadağandır.
10.3. BOKT-yə verilən lisenziya müddətsizdir.
10.4. Lisenziya maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən verildiyi
gündən qüvvəyə minir. Lisenziya yalnız onu almış BOKT tərəfindən istifadə
edilə bilər.
Maddə 11. Lisenziyanın alınması üçün müraciət
11.1. Lisenziyanın alınması üçün BOKT maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanına aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir:
11.1.1. təsisçi (təsisçilər) və ya qanunvericiliyə müvafiq qaydada vəkil
edilmiş şəxs (şəxslər) tərəfindən imzalanmış ərizə;
11.1.2. dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamənin və nizamnamənin
notariat qaydasında təsdiq edilmiş surətləri;
11.1.3. minimum nizamnamə (şərikli) kapitalının ödənilməsi (ilkin
əmlakın formalaşdırılması) barədə bank sənədi;
11.1.4. təşkilati strukturu haqqında məlumat;
11.1.5. inzibatçılarının peşə yararlılığı və qəsdən törədilmiş cinayətlərə
görə məhkumluqlarının olmaması haqqında məlumat;
11.1.6. maliyyələşdirmə mənbələri, habelə kredit siyasətinin əsas
göstəriciləri (ərazi əhatəsi, kreditləşdirmənin subyektləri, kreditlərin verilməsi
müddətləri, faiz dərəcələri və s.) barədə məlumat;
11.1.7. xarici ölkənin ərazisində fəaliyyət göstərən BOKT-nin Azərbaycan
Respublikasında filialının açılmasına xarici nəzarət orqanının icazəsi (həmin
ölkənin qanunvericiliyi ilə tələb olunduğu halda);
11.1.8. lisenziyanın alınması üçün dövlət rüsumunun ödənilməsini təsdiq
edən sənəd.
11.2. Bu Qanunun 11.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan məlumatlar
lisenziyanın alınması üçün ərizə verən şəxs (şəxslər) tərəfindən imzalanır.
Ərizənin forması və məzmunu, ona əlavə edilən sənədlər maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanın normativ xarakterli aktları ilə müəyyən edilmiş tələblərə cavab
verməlidir.
11.3. Lisenziyanın alınması üçün müraciətə maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanı tərəfindən 30 gün müddətində baxılır. Təqdim edilmiş sənədlərdə
çatışmazlıqlar aşkar olunduqda maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı onların aradan
qaldırılması barədə ərizə qəbul edildikdən sonra 15 gündən gec olmayaraq
müraciət edənə yazılı bildiriş göndərir. Çatışmazlıqlar aradan qaldırıldıqdan
sonra maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı 15 gün müddətində sənədlərə baxır və
müvafiq qərar qəbul edir.
Maddə 12. Lisenziyanın verilməsindən imtinanın əsasları
12.1. Lisenziyanın verilməsindən aşağıdakı hallarda imtina edilir:
12.1.1. təqdim olunmuş sənədlər qanunvericiliyin tələblərinə cavab
vermədikdə və ya məlumatlar yanlış olduqda;
12.1.2. maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən tələb olunan minimum
nizamnamə (şərikli kapitalının ödənilməsi və ya təsisçilərin əmlak haqlarının
formalaşdırılması barədə bank sənədi təqdim edilmədikdə;
12.1.3. inzibatçılar peşə yararlılığı tələblərinə cavab vermədikdə və (və ya)
onların qəsdən törədilmiş cinayətlərə görə məhkumluğu olduqda.
12.2. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı lisenziyanın verilməsindən imtina
etdikdə, müraciət edənə imtinanın səbəblərini göstərməklə yazılı məlumat
verir.
12.3. Lisenziyanın verilməsindən imtina barədə maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanın qərarından qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məhkəməyə
şikayət verilə bilər.
Maddə 13. BOKT-nin filialının açılmasına icazənin alınması üçün
müraciət
13.1. Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan BOKT öz filialının
açılmasına icazənin alınması üçün maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına aşağıdakı
sənədləri təqdim etməlidir:
13.1.1. BOKT-nin rəhbəri tərəfindən imzalanmış ərizə;
13.1.2. filialın açılması barədə BOKT-nin səlahiyyətli idarəetmə orqanının
qərarı;
13.1.3. filialın əsasnaməsi;
13.1.4. filialın inzibatçılarının təyin edilməsi haqqında BOKT-nin
səlahiyyətli idarəetmə orqanının qərarı, onların peşə yararlılığı, qəsdən
törədilmiş cinayətlərə görə məhkumluqlarının olmaması haqqında məlumat
(məlumat BOKT-nin rəhbəri tərəfindən imzalanır).
13.2. Filialın açılmasına icazənin alınması üçün müraciətə maliyyə
bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən 20 gün müddətində baxılır. Təqdim edilmiş
sənədlərdə çatışmazlıqlar aşkar olunduqda maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanı onların aradan qaldırılması barədə ərizə qəbul edildikdən sonra 5 iş
günündən gec olmayaraq müraciət edənə yazılı bildiriş göndərir.
Çatışmazlıqlar aradan qaldırıldıqdan sonra maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı 10
iş günü müddətində sənədlərə baxır və müvafiq qərar qəbul edir.
13.3. Təqdim edilmiş sənədlər və məlumatlar qanunvericiliyin tələblərinə
cavab verdikdə maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı filialın açılmasına icazənin
verilməsi barədə qərar qəbul edir, əks halda imtinanın səbəblərini göstərməklə
BOKT-yə yazılı məlumat verir.
Maddə 14. Lisenziyaların və icazələrin reyestri
14.1. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı BOKT-lərin, onların filiallarının və
nümayəndəliklərinin ictimaiyyət üçün açıq olan vahid reyestrini tərtib edir.
BOKT-lərin, onların filiallarının və nümayəndəliklərinin adları, ünvanları,
onlara verilmiş və ləğv edilmiş lisenziyaların və icazələrin qeydiyyat nömrələri
və tarixləri, inzibatçıları barədə məlumat, fəaliyyətinə xitam verilmiş BOKT-lər,
onların filial və nümayəndəlikləri haqqında məlumat alındıqdan sonra 3 iş
günü müddətində reyestrə daxil edilir.
14.2. BOKT reyestrə daxil edilmiş məlumatda, habelə təsis sənədlərində
(nizamnamədə, əsasnamədə) dəyişikliklər barədə maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanına 5 təqvim günü müddətində yazılı bildiriş göndərməlidir. BOKT-yə
yeni inzibatçı təyin edildikdə bildirişə həmin şəxslərin bu Qanunun 8.2-ci və
8.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş tələblərə cavab verməsi barədə
məlumat daxil edilməlidir.
IV fəsil
BOKT-lərin fəaliyyətinə dair tələblər
Maddə 15. BOKT-lərin fəaliyyəti
15.1. BOKT maliyyə bazarlarına nəzarət orqanından aldığı lisenziya əsasında
təminatlı və təminatsız kreditlər verə bilər. BOKT tərəfindən verilən kreditlər
daşınan və daşınmaz əmlakın girovu, girov əmanəti, qarantiya, zaminlik və
qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər üsullarla təmin oluna bilər. Girov
əmanəti yalnız maliyyə bazarlarına nəzarət orqanın BOKT-yə verdiyi lisenziyada
bu barədə xüsusi icazə olduqda qəbul edilə bilər.
15.2. Kreditlərin verilməsi üçün lisenziya almış BOKT aşağıdakı fəaliyyət
növlərini də həyata keçirə bilər:
15.2.1. borc öhdəliklərinin alqı-satqısı (faktorinq, forfeytinq);
15.2.2. lizinq;
15.2.3. veksellərin uçotu;
15.2.4. qarantiyanın verilməsi;
15.2.5. sığorta agenti xidmətinin göstərilməsi;
15.2.6. borc alanlara, o cümlədən birgə borcalan qruplarına maliyyə,
texniki və idarəetmə məsələləri üzrə məsləhət xidmətinin göstərilməsi.
15.3. Bu Qanunun 15.2-ci maddəsində göstərilən fəaliyyət növləri üçün
qanunvericiliklə lisenziyanın alınması tələb olunduqda, BOKT həmin fəaliyyət
növləri ilə müvafiq lisenziya aldıqdan sonra məşğul ola bilər.
15.4. BOKT-nin hüquqi və fiziki şəxslərdən əmanət (depozit) cəlb etməsi
qadağandır.
15.5. BOKT tərəfindən aidiyyəti olan şəxslərlə əqdlərin bağlanması qaydaları
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 49-1-ci maddəsi ilə tənzimlənir.
Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan BOKT aidiyyəti olan şəxslərə kreditlərin
verilməsi zamanı, həmçinin bu Qanunun 19.1.2-ci maddəsinə müvafiq olaraq müəyyən
olunan prudensial normativlərə və tələblərə əməl etməlidir.
15.6. BOKT vergi və maliyyə məlumatlarının mübadiləsini nəzərdə tutan
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə uyğun olaraq, bu
dövlətlərin hüquqi və fiziki şəxslərinə Azərbaycan Respublikasının ərazisində hesab
açdıqda və ya maliyyə xidmətləri göstərdikdə, bu barədə məlumatları Azərbaycan
Respublikasının Vergi Məcəlləsinin 76-1-ci maddəsinin tələbləri əsasında həmin xarici
dövlətlərin səlahiyyətli orqanlarına təqdim etməlidir.
Maddə 16. BOKT-lərin fəaliyyətinin maliyyələşdirilmə mənbələri
16.1. BOKT-lərin fəaliyyəti aşağıdakı mənbələr hesabına maliyyələşdirilə
bilər:
16.1.1. nizamnamə (şərikli) kapitalı (əmlak haqları) və əldə edilmiş gəlirlər;
16.1.2. cəlb edilmiş kreditlər;
16.1.3. fiziki və hüquqi şəxslərin ianələri, qrantları və digər formalarda
əvəzsiz olaraq ayırdıqları vəsaitlər;
16.1.4. qanunvericilikdə qadağan olunmayan digər mənbələrdən əldə
edilən vəsaitlər.
16.2. Beynəlxalq təşkilatlar, xarici ölkələrin hökumətləri və digər donorlar
tərəfindən əvəzsiz olaraq ayrılan vəsaitlər, habelə onlardan əldə olunan gəlirlər
BOKT-lər tərəfindən Azərbaycan Respublikasından kənara çıxarılmamalıdır.
Maddə 17. Kredit müqaviləsi
17.1. BOKT kreditlərin verilməsində şəffaflığı təmin etməli, borcalanları
aldıqları kreditin dəyəri və kreditlə əlaqədar çəkəcəkləri xərclər barədə tam
məlumatlandırmalıdır.
17.2. Qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda, BOKT ilə
borcalan arasında bağlanılan kredit müqaviləsində ən azı aşağıdakılar öz əksini
tapmalıdır:
17.2.1. tərəflərin adları və hüquqi ünvanları;
17.2.2. kreditin məqsədi;
17.2.3. kreditin məbləği;
17.2.4. kreditin qaytarılma müddəti;
17.2.5. kreditin qaytarılma üsulu;
17.2.6. təminatın forması (təminatlı kredit verildikdə);
17.2.7. kredit üzrə faizlərin, o cümlədən illik faiz dərəcəsinin məbləği (illik
faiz dərəcəsi kreditin qaytarılma müddətindən asılı olmayaraq göstərilməlidir);
17.2.8. kredit üzrə borcun (əsas borcun və faizlərin) bərabər aylıq ödənişlər
formasında ödənilməsi nəzərdə tutulduqda, kreditdən istifadə edilən müddət
ərzində orta hesabla ödəniləcək həqiqi faiz dərəcəsi;
17.2.9. tərəflərin məsuliyyəti.
17.3. Kredit müqaviləsi yazılı formada ən azı iki nüsxədə tərtib olunur və
bir nüsxə borcalana verilir, digər nüsxələr isə BOKT tərəfindən kreditin
rəsmiləşdirilməsinə dair sənədlər toplusuna əlavə edilir.
17.4. Birgə borcalanlar qrupu ilə bağlanılan kredit müqaviləsində qrupun
bütün üzvləri barədə məlumatlar (adları, hüquqi ünvanları və s.) əks olunmalı
və hər bir üzv üçün ayrıca nüsxə tərtib edilərək, onlara təqdim edilməlidir.
17.5. Borcalan bu Qanunun 17.2-ci maddəsində göstərilən şərtlərin kredit
müqaviləsində əks etdirilməməsi nəticəsində ona dəyən zərərin ödənilməsini
qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada BOKT-dən tələb edə bilər.
Maddə 18. Girov əmanəti
18.1. Kredit müqaviləsində veriləcək kreditin girov əmanəti ilə təmin
edilməsi nəzərdə tutula bilər. Girov əmanətinin məbləği təmin olunan əsas
borcun qalığı və ona hesablanacaq faizlərdən, müddəti isə kreditin
müddətindən artıq ola bilməz.
18.2. Girov əmanəti nağd və ya nağdsız qaydada BOKT-yə ödənilir və
BOKT tərəfindən 2 iş günü ərzində ona xidmət göstərən bankda (banklarda) bu
əmanətlər üçün açılmış xüsusi hesabda (hesablarda) yerləşdirilir.
18.3. BOKT qəbul etdiyi hər bir girov əmanətinin fərdi uçotunu
aparmalıdır. Uçot məlumatları borcalanı (birgə borcalanlar qrupunu) və girov
əmanəti ilə təmin edilmiş krediti tam eyniləşdirməyə imkan verməlidir.
18.4. Kredit tam ödənildikdə və ya kredit müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş
digər hallarda girov əmanəti borcalanın müraciət etdiyi gündən ən geci 2 iş
günü müddətində BOKT tərəfindən borcalana (birgə borcalanlar qrupuna)
qaytarılır.
18.5. Kredit müqaviləsi ilə nəzərdə tutulan hallarda BOKT girov əmanəti
üzrə hesablanmış faizləri ödəməlidir.
18.6. Borcalan (birgə borcalanlar qrupu) kredit üzrə borcu (əsas borc,
faizlər, cərimə) ödəyə bilmədikdə, kredit müqaviləsində nəzərdə tutulduğu
hallarda, BOKT həmin borcu mübahisəsiz (akseptsiz) qaydada girov əmanəti
hesabından tuta bilər.
18.7. BOKT girov əmanəti hesablarında yerləşdirdiyi vəsait hesabına
kreditlər verə və digər maliyyə xidmətləri göstərə bilməz. Girov əmanətinin
yerləşdirildiyi hesabdan yalnız aşağıdakı hallarda istifadə edilə bilər:
18.7.1. dövlət qiymətli kağızları və mərkəzi bankların qiymətli kağızları
alındıqda (bu Qanunun 18.4-cü maddəsinin tələblərinə riayət etmək şərti ilə);
18.7.2. bu Qanunun 18.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş hüquqdan
istifadə edildikdə.
Maddə 19. BOKT-nin fəaliyyətinə dair prudensial normativlər və
tələblər
19.1. Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olan BOKT-nin maliyyə
sabitliyini təmin etmək məqsədilə maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı bu növ
BOKT-nin fəaliyyətinə dair aşağıdakı prudensial normativləri və tələbləri
müəyyən edə bilər:
19.1.1. bir borcalana və birgə borcalanlar qrupuna verilən kreditin
maksimum miqdarı;
19.1.2. aidiyyəti şəxslərə verilən kreditlərin maksimum məbləği və həmin
şəxslərlə aparılan əməliyyatlara dair tələblər;
19.1.3. qəbul edilmiş girov əmanətlərinin BOKT-nin kapitalına olan nisbəti;
19.1.4.
aktivlərin,
balansarxası
öhdəliklərin
təsnifatından
qiymətləndirilməsindən asılı olaraq mümkün zərərin ödənilməsi üçün xərclər
hesabına yaradılan xüsusi ehtiyatlara aid tələblər.
19.2. Maliyyə
bazarlarına
nəzarət
orqanı BOKT-nin
fəaliyyətinin
tənzimlənməsi prosesində zərurət yarandıqca normativlərin hamısını və ya bir
qismini tətbiq edə bilər.
19.3. Girov əmanəti qəbul etmək hüququ olmayan və ya qeyri-kommersiya
hüquqi şəxs kimi fəaliyyət göstərən BOKT öz fəaliyyəti dövründə nizamnamə
(şərikli) kapitalını (əmlakını) maliyyə bazarlarına nəzarət orqanıtərəfindən
müəyyən edilən minimum miqdardan az olmayan səviyyədə təmin etməlidir.
19.4. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş yeni
prudensial normativlər və tələblər, onlarda dəyişikliklər fəaliyyətdə olan
BOKT-lərə rəsmən bildirildikdən sonra bir aydan tez olmayaraq, nizamnamə
(şərikli) kapitalının (əmlakın) minimum miqdarına aid tələblərə dəyişikliklər
isə BOKT-lərə rəsmən bildirildikdən sonra bir ildən tez olmayaraq qüvvəyə
minir. Yeni prudensial normativlərin və tələblərin geriyə qüvvəsi yoxdur.
Maddə 20. BOKT-də mühasibat uçotu və maliyyə hesabatı
20.1. BOKT “Mühasibat uçotu haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununa və digər normativ hüquqi və normativ xarakterli aktlara uyğun olaraq
mühasibat uçotunu aparmalı və maliyyə hesabatlarını tərtib etməlidir.
20.2. Borcalanlar, habelə digər maraqlı şəxslər BOKT-nin maliyyə
hesabatları ilə tanış olmaq hüququna malikdirlər.
20.3. BOKT maliyyə ili qurtardıqdan sonra ən geci 5 ay müddətində kənar
auditor tərəfindən təsdiqlənmiş illik maliyyə hesabatını maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanına təqdim etməli və onu kütləvi informasiya vasitələrində dərc
etdirməlidir.
Maddə 21. BOKT-nin fəaliyyətinin şəffaflığı ilə bağlı tələblər
21.1. BOKT və onun filialları öz inzibati binasında xidmətlərin göstərilməsi
şərtləri, o cümlədən kreditlərin verilməsi şərtləri barədə məlumatı və öz
lisenziyasını aydın görünən yerdə yerləşdirməli və istənilən şəxsə həmin
şərtlərlə tanış olmaq imkanı yaratmalıdır.
21.2. BOKT öz fəaliyyəti haqqında bilərəkdən yalan reklama yol
verməməli və reklam haqqında qanunvericiliyin digər tələblərinə riayət
etməlidir.
21.3. BOKT öz adının və ünvanının dəyişdirilməsi barədə ən geci 7 təqvim
günü müddətində kütləvi informasiya vasitələrində məlumat dərc
etdirməlidir.
Maddə 22. Mərkəzləşdirilmiş kredit reyestrinə məlumatın verilməsi
22.1. BOKT hər bir borcalan haqqında məlumatı maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanının normativ xarakterli aktları ilə müəyyən edilmiş iş reqlamentinə, o
cümlədən məlumatın xarakterinə, onun verilməsi qaydalarına və şərtlərinə
uyğun
olaraq maliyyə
bazarlarına
nəzarət
orqanında yaradılmış
Mərkəzləşdirilmiş kredit reyestrinə verməlidir.
22.2. BOKT Mərkəzləşdirilmiş kredit reyestrinin iş reqlamentinə, o
cümlədən məlumatın verilməsi qaydalarına və şərtlərinə uyğun olaraq öz
borcalanları və kredit almaq üçün müraciət edən şəxslər haqqında məlumatı
həmin reyestrdən ala bilər.
22.3. BOKT-nin istənilən borcalanı Mərkəzləşdirilmiş kredit reyestrindən
özü haqqında məlumatı reyestrin iş reqlamentinə uyğun olaraq ala bilər.
22.4. BOKT tərəfindən Mərkəzləşdirilmiş kredit reyestrindən alınan
məlumata qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş bank sirrinin qorunması rejimi
tətbiq olunur. Bank sirrinin qorunması rejimini pozan şəxslər Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş məsuliyyət daşıyırlar.
Maddə 23. Məxfilik
BOKT öz müştəriləri ilə apardığı əməliyyatların, o cümlədən qəbul etdiyi
girov əmanətinə dair məlumatın məxfiliyini “Kommersiya sirri haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununa müvafiq surətdə qorumalı, onun
qanunsuz açıqlanmasına yol verməməlidir. Həmin məlumat müştəri ilə
qarşılıqlı münasibətlərə xitam verildikdən sonra ən azı 5 il müddətində BOKT-
də saxlanmalıdır.
V fəsil
BOKT-nin fəaliyyətinə nəzarət
Maddə 24. BOKT-nin fəaliyyətinə nəzarət
24.1. BOKT-nin fəaiyyətinə nəzarət onun nizamnaməsində müəyyən
edilmiş idarəetmə orqanı tərəfindən həyata keçirilir.
24.2. BOKT fəaliyyəti barədə prudensial tələblərə dair hesabatları maliyyə
bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş forma və məzmunda hər
hesabat rübü başa çatdıqdan sonra 10 gündən gec olmayaraq maliyyə
bazarlarına nəzarət orqanına təqdim etməlidir.
24.3. Hesabatların təhlili nəticəsində bu Qanunun, maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanının normativ xarakterli aktlarının tələblərinin pozulması halları
aşkara çıxarıldıqda və ya bu cür pozuntulara səbəb ola biləcək faktlar məlum
olduqda maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı onların aradan qaldırılması barədə
BOKT-yə xəbərdarlıq məktubu göndərir. Məktubda BOKT tərəfindən yol
verilmiş pozuntuların (nöqsanların) və ya bu cür pozuntulara səbəb ola biləcək
faktların aradan qaldırılması üçün görülməli tədbirlər və onların yerinə
yetirilməsi müddəti göstərilir.
24.4. BOKT xəbərdarlıq məktubunda müəyyən olunan vaxt ərzində
göstərilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi barədə maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanına yazılı məlumat verməlidir. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanıtərəfindən
müəyyən olunmuş vaxt ərzində tədbirlər tam və ya tələblərə uyğun şəkildə
həyata keçirilmədikdə, maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı BOKT-yə ikinci
xəbərdarlıq məktubu göndərir və müvafiq tədbirlərin müəyyən olunmuş vaxt
ərzində həyata keçirilməyəcəyi təqdirdə lisenziyanın ləğv ediləcəyi barədə
xəbərdarlıq edir.
24.5. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı BOKT-nin fəaliyyətini “Sahibkarlıq
sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının
müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq yoxlayır.
Maddə 25. Lisenziyanın və icazələrin ləğvi
25.1. BOKT-nin lisenziyası və ya filiallara verilmiş icazələr aşağıdakı bir və
ya bir neçə əsas olduqda maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən ləğv edilə
bilər:
25.1.1. BOKT tərəfindən müvafiq ərizə təqdim edildikdə;
25.1.2. lisenziya və ya icazə almaq üçün BOKT tərəfindən təqdim edilmiş
məlumatların yanlış olduğu müəyyən edildikdə;
25.1.3. BOKT və ya onun filialı lisenziyanın və ya icazənin qüvvəyə
mindiyi gündən on iki ay müddətində fəaliyyətə başlamadıqda;
25.1.4. fəaliyyətində yol verdiyi pozuntuların aradan qaldırılması
barədə maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının və ya Mərkəzi Bankın göstərişlərinə
əməl etmədikdə;
25.1.5. tələb olunan hesabatları ardıcıl olaraq iki hesabat tarixinə maliyyə
bazarlarına nəzarət orqanına təqdim etmədikdə və ya maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanına təhrif olunmuş hesabat təqdim etdikdə;
25.1.6. bu Qanunla nəzərdə tutulmamış və ya lisenziyasında qadağan
edilmiş fəaliyyəti həyata keçirdikdə;
25.1.7. qanunvericiliyə müvafiq olaraq BOKT ləğv olunduqda və ya müflis
elan edildikdə.
25.1-1. Bu Qanunun 25.1.4-cü maddəsində göstərilən əsas olduqda,
səlahiyyətlərinə aid edilmiş məsələlər üzrə Mərkəzi Bank lisenziyanın və ya icazənin
ləğv edilməsi üçün maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına əsaslandırılmış yazılı
müraciət edir.
25.2. Lisenziyanın ləğv edilməsi haqqında qərar dərhal BOKT-yə, qərarın
qüvvəyə mindiyi gündən 5 iş günündən gec olmayaraq isə müvafiq vergi
orqanına göndərilir, habelə kütləvi informasiya vasitələrində dərc edilir.
BOKT-nin filialına verilmiş icazənin ləğvi barədə bildiriş maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanının qərarı qüvvəyə mindiyi gündən 3 iş günü müddətində BOKT-
yə göndərilir.
25.3. Lisenziyanın ləğv edilməsi haqqında qərarda başqa müddət nəzərdə
tutulmadıqda, qərar kütləvi informasiya vasitələrində dərc edildiyi gündən
qüvvəyə minir.
25.4. BOKT lisenziyasının ləğv edilməsi haqqında qərarın qüvvəyə
mindiyi gündən fəaliyyətini dayandırır və Azərbaycan Respublikasının Mülki
Məcəlləsində müəyyən olunmuş qaydada ləğv edilir.
25.5. BOKT lisenziyasının ləğv edilməsi haqqında maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanının qərarından qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada
məhkəməyə şikayət verə bilər. Şikayətin verilməsi maliyyə bazarlarına nəzarət
orqanının müvafiq qərarının icrasını dayandırmır.
Maddə 25-1. Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına ödənilən haqlar
Bank olmayan kredit təşkilatları maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına həmin
orqan tərəfindən müəyyən edilmiş məbləğdə və qaydada haqlar ödəyirlər.
VI fəsil
Keçid müddəaları
Maddə 26. Keçid müddəaları
26.1. Bu Qanunun 17-ci maddəsinin tələbləri fəaliyyətdə olan BOKT-lərin
bu Qanun qüvvəyə mindikdən sonra bağladıqları kredit müqavilələrinə şamil
olunur.
26.2. Girov əmanəti qəbul etmək hüququnu əldə etmək istəyən BOKT-lər
bu Qanuna müvafiq qaydada yeni lisenziya almaq üçün müraciət edə bilərlər.
İlham ƏLİYEV,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 25 dekabr 2009-cu il
№ 933-IIIQ
Dostları ilə paylaş: |