C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
95
3. Tranzit or bakteriyagəzdirənlər - o şəxslər hesab edilir ki, onlarda yalnız 1- 2 dəfə bakterioloji müayinənin cavabı müsbət olür. Müayinələr arasında fasilə 1 gündən artıq olmamalıdır. Eyni zamanda həmin şəxsdə heç bir klinik əlamət qeyd edilmir və saimonelioza qarşı aparılan seroloji müayinələr də dinamikada həmişə mənfi olur.
klinik əlamət olmayan şəxsdə nəcisin bakterioloji müayinəsi, sal-moneiloza qarşı seroloji reaksiyaların cavabı müsbət olur. Əvvəllər salmonellozun nazoparazitik formasını da ayırırdılar. Bu zaman salmonelloz infeksiyasının digər xəstəliklərlə birlikdə getməsi nəzərdə tutulurdu.
mümkündür. Qastrointestinal formada damar kollapsı, hipovalemik şok, kəskin ürək-damar, böyrək çatmamazlığı; septiki ağırlaşmalardan irinli artrit, osteomielit, endokardit, beyinin, dalağın, böyrəyin, qaraciyərin absesi, meningit, peritonit, apendisit və s. müşahidə edilə bilər. Bundan başqa pnevmoniya, sidik çıxarıcı yolların qalxan infeksiyası (sistit, pielit), İTŞ-un inkişafı da istisna edilmir. Bütün klinik formalarda residivlor mümkündür. Proqnozu . Qastrointestinal və yatalağa bənzər formada proqnoz xoşdur. Septiki variantda isə ciddi olub, letalhq 0,1- 0,3%-ə çatır. Diaqnozu. Salmonellozun diaqnozu klinik-epidemioloji, laborator müayinələrə əsaslanaraq qoyulur. Tipik qastroenteritik formada, xüsusən qrup şəklində xəstələnmələr zamanı klinik-anamnestik, epidemioloji məlumatlara əsaslanaraq diaqnozu qoymaq mümkündür. Bütün digər hallarda kliniki poli-morfızmi nəzərə alsaq, diaqnozun laborator təsdiqi vacibdir. Göstərmək lazımdır ki, salmonellozun klinikasında elə bir xarakterik klinik əlamət seçmək mümkün olmur ki, digər bağırsaq infeksiyalarında qeyd edilməsin. Ona görə də xəstəliyin diaqnozunun qoyulmasında bakterioloji və seroloji müayinələr həlledici rol oynayır. Bakterioloji müayinə üçün patoloji materialı mümkün qədər tez, antibakterial müalicəyə başlamamış götürmək lazımdır. Bu məqsədlə xəstəliyin formasından asılı olaraq qusuntu kütləsi, mədə-bağırsaq yuyuntusu, nəcis, 12b.bağırsaq möhtəviyyatı, qan, sidik, tək-tək hallarda iltihabi ocaqlardan irin və onurğa beyni mayesi götürülə bilər. Xəstəliyə səbəbdə şübhəli bilinən qida qalığından, hətta işlədilmiş qab-qacağın yuyuntusundan da götürülüb əkilə bilər. Seroloji müayinələr nisbətən gec aparılır. Belə ki, spesifik antitellər xəstəliyin 5-7-ci günü meydana çıxır. Sonrakı günlər onların titıi artır və 1-2 ay müddətində yüksək qalır. Diaqnozu təsdiq etmək üçün seroloji müayinə 2 dəfə, 5-7 gün fasilə ilə aparılmalıdır. I dəfə xəstəliyin I həftəsinin axırında, II dəfə isə II həftənin axırı III həftəsinin əvvəllərində qoyulmalıdır. Antitellərin titrinin nəzərə çarpacaq artması diaqnozu təsdiqləyir. Seroloji reaksiyalardan əsasən AR - xəstəliyin 7-8-ci günü və DoHAR - xəstəliyin 5-ci günü istifadə edilir. Diaqnostik titr 1:160 və ya 1:200 hesablanır. İFM üsulundan istifadə edərək qanda müxtəlif sinifdən olan immuno- qlobulinlər (IgM, IgG) təyin edilir. Qanda salmonella antigenlərini aşkar etmək üçün aqreqat hemaqlutina-siya reaksiyası, LAR, KAR, İFM, sidikdə isə İFM üsulundan istifadə edilir. downloaded from KitabYurdu.org 96
sayda infeksion, terapevtik və cərrahi xəstəliklərdən dif-ferensiasiya etmək lazım gəlir. Qastrointestinal formanı bir sıra digər bağırsaq infeksiyalarından -dizenteriya, qida toksikoinfeksiyaları, eşerixiozlar, vəba, virus qastro-enteritlə-rindən; göbələklərlə, bir sıra bitkilərlə, qeyri-üzvi zəhərlərlə, kimyəvi maddələr və ağır metal duzları ilə zəhərlənmələrdən fərqləndirmək lazım gəlir. Oxşar əlamətlərlə getdiklərinə görə bir sıra hallarda bu forma kəskin cər-rahi xəstəliklərdən - appendisit, pankreatit, xolesistit, bağırsaq keçməməzliyi, mezenterial damarların trombozu, ginekoloji xəstəliklər, miokardın infarktı, xroniki qastritin kəskinləşməsi, enterokolitlər, mədə- 12b.bağırsaq xorası və digər xəstəliklərlə differensə olunmalıdır. Yayılmış forma isə ilk növbədə müxtəlif mənşəli sepsislərdən, qarın yatalağı, paratiflərdən, qrip, pnevmoniya, malyariya, vərəm, limfaqranulomatoz kimi xəstəliklərdən fərqləndirilməlidir.
yanaşılıb, xəstəliyin klinik forması və ağırlığından asılı olaraq müalicə taktikası seçməyi tələb edir. Xəstələrin stasionar müalicəsi klinik və epide-mioloji vəziyyətindən asılı olaraq aparılmalıdır. Əsasən ağır, orta ağır gedişli xəstələr, yataqxanada yaşayanlar, ərzaqla əlaqədar işdə işləyənlər, bir sözlə cpidemioloji cəhətdən ətrafdakılar üçün təhlükə yaradan şəxslər xəstəxanada müalicə edilməlidirlər. Digər hallarda mənzilin sanitar vəziyyəti imkan verirsə müalicəni evdə aparmaq olar. Bu halda da mütləq epidemioloqa xəbər verilməlidir. Hazırkı dövrdə salmonellozun qastrointestinal formasında etiotrop müalicə demək olar ki, məsləhət görülmür. Yalnız bəzi hallarda ağır və orta ağır gedişlərdə 3-5 gün müddətində ftorxinolon törəmələri verilə bilər: sipro-loksasin 1,0 q, ofloksasin gündə 0,8 q. Bu formada əsasən patogenetik müalicə aparılır. İlk növbədə dezintoksikasiya, su-duz mübadiləsinin bərpası, hipok-siya, hipoksemiya, metabolik asidozla mübarizə, ürək-damar sisteminin, böyrəklərin normal fəaliyyəti nəzarətdə saxlanmalıdır. Xəstəliyin ilk saatlarında mədə 2%-li 2-3 litr soda məhlulu və ya ilıq su ilə yuyulmalıdır. Yüngül formada mədənin yuyulması, pəhriz (4 saylı pəhriz) və duz məhlullarının verilməsi ilə kifayətlənmək olar. 1 litr içməli suda 3,5 q NaCl; 1,5 q HC1; 2,5 q NaCÜ3; 20 q qlükoza həll edib xəstəyə verilməlidir. Bu məqsədlə «Oralit», «Rehidron», «Sitroqlukosolan» istifadə edilir. Onlar az miqdarda, hissə-hissə, xəstənin itirdiyi mayeyə münasib verilməlidir. Orta ağır gedişli forma zamanı da hemodinamikada elə bir pozğunluq qeyd edilmirsə və qusma yoxdursa onda peroral rehidratasiya aparılır. Əgər susuzlaşma nəticəsində hemodinamik dəyişikliklər baş verərsə və tez-tez qusma olarsa, onda poliion məhlulların vena daxili yeridilməsi məsləhətdir. Bu məhlullar 38-40°C isidilməklə, ldəq. 40-48 ml sürətlə yeridilməlidir. Yaxşı nəticə verən poliion məhlul «Kvartosol» hesab edilir (1 litr apirogen suda 4,75 q NaCl; 1,5 q KC1; 2,6 q Na-asetat; 10 q Na-hidrokarbonat). Bu məqsədlə «Tri-sol» (5 q NaCl, 4 q Na-hidrokarbonat, 1 q KC1) və digər məhlullar da («Xola-sol», «Ringer-laktat») istifadə etmək olar. NaCl izotonik məhlulunun yeridilməsi effektsizdir. O itirilmiş duzların yerini bərpa etmir. Xəstələrə 4 saylı pəhriz təyin edilir. Mexaniki və kimyəvi qıcıqlandırıcı qidalar çıxarılır. Xəstələrdə tez-tez laktoza ferment çatmamazlığı inkişaf etdiyinə və yağların həzmi, downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|