ÇAĞDAŞ folklor: problemləR, perspektiVLƏr baki – 2015 TƏRTİBÇİ: Nuridə muxtarzadə

ƏDƏBİYYAT
1. Prof. dr. F.Bayat. Türk mitolojik sistemi. 2 cilddə, I cild, İstanbul, Ötüken neşriyyat, 2007

2. Prof. dr. F.Bayat. Türk mitolojik sistemi. 2 cilddə, II cild, İstanbul, Ötüken neşriyyat, 2007

3. F.Bayat. Oğuz epik ənənəsi və “Oğuz Kağan dastanı”. Bakı, 1993

4. F.Bayat. Şaman əfsanələri və söyləmələri. Bakı, 1993

5. F.Bayat. Qorqud ata. Mifologiyadan gerçəkliyə Dədə Qorqud”. İstanbul, 2003

6. F.Bayat. Mitolojiye giriş. Karam, Çorm, 2005

Çağdaş folklor:

problemlər, perspektivlər.

Bakı, Elm və təhsil, 2015.

Nəşriyyat direktoru:

Prof. Nadir Məmmədli

Kompyuterdə yığan:

Aygün Balayeva

Korrektor:

Aynurə Səfərova

Kompyuter tərtibçisi və

texniki redaktoru:

Ruhəngiz Əlihüseynova
Kağız formatı: 60/84 1/32

Mətbəə kağızı: №1

Həcmi: 232 səh.

Tirajı: 300

Kitab Azərbaycan MEA Folklor İnstitutunun

Kompyuter Mərkəzində yığılmış, səhifələnmiş,

“Elm və təhsil” NPM-də ofset üsulu ilə

Hazır deopozitivlərdən çap olunmuşdur.

 Filologiya üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, AMEA Folklor İnstitutunun direktoru

 Professor, University of Bonn, Germany

1 Kydyrbaeva 1996: 387-388 (my translation).

2 Sarypbekov 1995: I, 209-211.

3 Bayat 2006: 40 (my translation).

4 Bayat 2006: 40-49.

5 See Ksenofontov 1992; Eliade 1964: 33-66.

6 Basilov 1992: 106-142; see also Basilov 1970: 92-118.

7 Közqaman is Manas’s paternal uncle, who had five sons, one of whom treacherously poisoned Manas according to Radloff’s version of Manas.

8 Kydyrbaeva 1996: 388-389 (my translation).

9 Spelled aşık in Turkish and aşıq in Azeri.

10 For a recent discussion of Turkish hikâyes, see Başgöz 2008; for a representative collection of Azeri dastans, see Qasımlı, Abbaslı 2005.

11 The tale is edited in Türkmen, Tan, Taşlıova 2008: 245-275. The quotation is found on p. 250 (my translation).

12 On this type of tales in Turkish, see Başgöz 1952.

13 Moyle 1990: 178; Turkish text on p. 203.

14 See Başgöz 1967.

15 See Bayat 2003: 53-56.

16 On these terms in various Turkic traditions, see Reichl 1992: 57-91.

17 Yudakhin 1985: II, 259.

18 Räsänen 1969: 206.

19 See Tenishev, Suyuncheva 1989: 252 (Karachay-Balkar); Bammatov 1969: 136 (Kumyk); Butanaev 1999: 69 (Khakass); Sleptsov 1972: 254 (Yakut).

20 Tenishev, Suyuncheva 1989: 252 (Karachay-Balkar).

21 Syzdykova, Khusain 2008: 342 (Kasakh); Akhmerov et al. 1958: 224 (Bashkir); Butanaev 1999: 69 (Khakass).

22 Räsänen 1969: 206; Zenker 1866: 976 (Ottoman Turkish).

23 Sevortyan, Levitskaya 1989: 220-221.

24 Sevortyan, Levitskaya 1989: 221.

25 See Bayat 2004.

26 See Basilov 1970: 40-54.

27 See Köprülü1987: 145-156 (originally published in 1942).

28 See Esin 1970: 83-100.

^ Bonn Universiteti. Almaniya

29^ Kydyrbaeva 1996: 387-388

30^ Sarypbekov 1995: I, 209-211.

31^ Bayat 2006: 40

32^ Bayat 2006: 40-49.

33^ Bax Ksenofontov 1992; Eliade 1964: 33-66.

34^ Basilov 1992: 106-142; bax həmçinin Basilov 1970: 92-118.

35^ Közqaman Manasın əmisidir, beş oğlu olmuşdur, Manasın Radloff versiyasına görə əmisi oğlanlarından biri Manası xaincəsinə zəhərləmişdir.

36^ Kydyrbaeva 1996: 388-389

37^ Türk dilində aşık, Azərbaycan dilində isə aşıq kimi tələffüz olunur.

38^ Türk hekayələrinin ən son müzakirəsi üçün, bax Başgöz 2008; Azərbaycan dastanlarının toplusu üçün, bax Qasımlı, Abbaslı 2005.

39^ Hekayə türkmən dilində nəşr olunub,Tan, Taşlıova 2008: 245-275. Sitat səh. 250

40^ Türk dilində bu növ hekayələr üçün, bax Başgöz 1952.

41^ Moyle 1990: 178; Türk mətnləri səh.203

42^ Bax Başgöz 1967.

43^ Bax Bayat 2003: 53-56.

44^ Müxtəlif türk ənənələrində bu terminlər üçün bax Reichl 1992: 57-91.

45^ Yudakhin 1985: II, 259.

46^ Räsänen 1969: 206.

47^ Bax Tenishev, Suyuncheva 1989: 252 (Qaraçay-Balkar); Bammatov 1969: 136 (Qumıq); Butanaev 1999: 69 (Xakas); Sleptsov 1972: 254 (Yakut).

48^ Tenishev, Suyuncheva 1989: 252 (Qaraçay -Balkar).

49^ Syzdykova, Khusain 2008: 342 (Qazax); Akhmerov və b. 1958: 224 (Başqurtr); Butanaev 1999: 69 (Xakas).

50^ Räsänen 1969: 206; Zenker 1866: 976 (Osmanlı Türkcəsi).

51^ Sevortyan, Levitskaya 1989: 220-221.

52^ Sevortyan, Levitskaya 1989: 221.

53^ Bax Bayat 2004.

54^ Bax Basilov 1970: 40-54.

55^ Bax Köprülü1987: 145-156 (ilk nəşri 1942).

56^ Bax Esin 1970: 83-100.

 Prof.Dr., Akdeniz Üniversiteti, bölüm başkanı

57 Bayat F. Türk Təkkə (Təsəvvüf) Ədəbiyyatı, Elm və təhsil, B., 2011; Bayat F.İslâmın Millileşmesinde Türk Halk Sufizminin Rolü, Elmi Araştırmalar, 1-2, Bakü, 2000; Bayat F. Türk Kültüründe Eren=İren Sentezi, Yol 10, Mart-Nisan 2001; Bayat F. Anadolu Halk Sufizminin Oluşmasında Şamanlığın Rolü, Uluslar arası Anadolu İnançları Kongresi Bildirileri, 23-28 Ekim 2000, Ürgüp/Nevşehir, Ankara, 2001; Bayat F. Sufizm: Tarihi Gerçeklik, Azerbaycan Şifahi Halk Edebiyatına Dair Tedgigler. XII. Kitap, Bakü, 2002, s.47-73; Bayat F.Safevi-Bektaşi İlişkileri ve Azerbaycan’da Baba Samit Tekkeleri, Uluslar arası Türk Dünyası İnanç Önderleri Kongresi Bildirileri, Ankara, 2002, s.181-196; Bayat F. Göçebe İdeolojisi – Oğuzculuk Bağlamında Şah İsmail Fenomenolojisi, Birinci Uluslar arası Şah İsmail Hatai Sempozyum Bildirileri, 9-10-11 Ekim 2003 Ankara, 2004, s.44-53; Bayat F. Hurufilik Merkezleri ve Anadolu’da Hurufilik, Alevilik, İstanbul, 2004, s.153-171; Bayat F. Bektaşiyye Tarikatının Şekillenmesinde Yeseviyye ve Safeviyyenin Yeri, Alevilik, İstanbul, 2004, s.171-191; Bayat F. Muhabbetten Geçen Haktan da Geçer, Yol 27, Şubat 2006, s.23-26; Bayat F. Ezoterik Bilgi Bağlamında Seyyid Nesimi, I. Uluslar arası Seyit Nesimi Sempozyumu Bildirileri (17-19 Haziran 2005), Ankara, 2006, s.62-72; Bayat F. Türk Sufizmi Müasir Dövrde, Elmi Araştırmalar, 1-4 (8 Burahılış), Bakü, 2006, s.598-602; Bayat F. Təsəvvüfün ontoloji və epistemoloji sistemi, Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər, XXX, B., 2009, s.13-30; Bayat F. Həllac Mənsurdan Seyid İmadəddin Nəsimiyə qədər “Ənəl-həqq”, Masallının söz çələngi, B., Adiloğlu, 2011, s.153-164 vs.

58 Buyruk, (Haz. Fuat Bozkurt), Kapı y., İstanbul 2006, s.105.

59 Buyruk, (haz. Fuat Bozkurt), s. 110.

6032 Buyruk, s.43.

61 Bu yazı üzerinde uzun süre çalışıp, elverdiğince köyleri gezip gözlemlerimle bütünlemek istedim. Ama böyle bir çalışma yaptığımı duyan dostların yoğun isteği nedeniyle, yazının bu bölümünü yayınlamak zorunda kaldım. İleride eksiklerimi tamamlamaya çalışacağım. Şimdilik bu kadar. Eksikler bağışlana!

62 Ali Şahin: Güney Anadolu`da Beydilli Türkmenleri ve Baraklar, Ankara 1962, s.15

63 Doğan Avcıoğlu Türklerin Tarihi, Tekin y., İstanbul 1989, c. 1 s. 42.

64Ahmet Yaşar Ocak: Babailer İsyanı, İstanbul 1996, s.99.

65 Vilayetname(haz. Abdülbaki Gölpınarlı) İnkılap K., İstanbul 1990, s. 21-22.

66 Naci Kum: Dedekarkın- Karkınoğulları - Cepniler (Belgeler ve Menkıbeler Üzerine Yapılan Tetkikler), 1951. (Malatyalı Yusuf Kargın ile oğlu Rıza Kargın'ın destekledikleri bu çalışma basılmamıştır. Rıza Kargın dede çalışmanın bir örneğini yayınlamam dileği ile 1991 yılında bana verdi. Yazık ki, Naci Kum'un hazırladığı çalışma, tümüyle soykütüklerine dayanıyordu ve yayınlanması olanaksızdı. Uzun aralıklarla konu üzerinde çalıştık. Kimi başka belgeleri (Şah İbrahim Veli ocağı ile ilgili belgeler tümüyle bizim belgelerimiz. Ballıkaya belgelerini vermek büyüklüğünü gösteren 'Encümen' Hüseyin Yılmaz dedeye burada içten saygı ve sevgilerimi bildiririm) ekledik. Belgeleri alan çalışmaları ve gözlemlerimizle desteklemek istedik. Yazık ki Gazi Antep, Malatya ve Çorum'daki Kargın ocağı köylerine gitmeye zaman bulamadık. Bu üç bölgeyi görmeden yazının eksik kalacağı açık. Ama en azından bu konuda kimi belgeler bilim çevrelerine sunulmuş olur. İlerde zaman bulursak, bu üç bölgeyle ilgili gözlemlerimizi ekleyeceğiz. Bağışlanmak dileğiyle!

67 TRT yapımcılarından Saffet Uysal'ın sunduğu bir radyo izlencesinde Ezo Gelin Türküsüne Ezo Gelin'in Bozgeyikli olduğunu öğrendim. Saffet Uysal'ın izni ile bölgeden derlediği gereçleri ileride eklemeyi düşünüuorum

68 İsmail Hakkı Akay: Çepniler, Balıkesir Halkevi yay. 1935.

69 Faruk Sümer: Oğuzlar, AÜ, DTCF y.,, s. 80.

70 Faruk Sümer: Oğuzlar, AÜ, DTCF y., s. 313.

71 Nejat Birdoğan: Anadolu ve Balkanlarda Alevi Yerleşmesi, Mozaik y. İstanbul s. 198-203.

72Bu soyağacını Almanya'dan Ali Akın gönderdi. Ayrıca bir cd'de Küçük İsmail Dede'nin Bayburtlu Hocanın hakaretlerine verdiği yanıtı iletti. Bu yanıtı da ileride yayınlayacağım. Ali Akın'a bu yardımı için teşekkürler.

73Nihat Sam Banarlı:y. a. g. e., s. 38.

74Orhan Şaik Gökyay: Dede Korkut Hikayeleri, İstanbul 1985, s. 111-112.

75Faruk Sümer: Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 1976, s. 41-42.

 Yrd. Doç. Dr., Fırat Üniversitesi

 Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Folklor İnstitutu

 Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Folklor İnstitutu

 Dr., Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi öğretim üyesi

 Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Folklor İnstitutu

 Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi