22
artist, ölməz qəhrəman Xanlar Salman oğlu Babanlının məzarı
həmişə gül - çiçəyə qərq olur.
İstedadlı artist, igid partizan, cəsur kəşfiyyatçı Xanlar Babanlının
Böyük Vətən müharibəsində göstərdiyi şücaətləri sayıb -
sadalamaqla qırtarmaq olmur. Kiçik bir yazıda cəsur kəşfiyyatçının
əfsanəvi «Mixaylo»nun qəhrəmanlıqlarını təkrar etməsi səhnələrini
geniş şəkildə vermək mümkün deyildir. Çünki Xanlar haqqında çox
yazılıb, çox söz deyilibdir, sənədli filmlər çəkilibdir, dərsliklərə
salınıbdır, ensiklopediyada haqqında məlumat yerilibdir. Onun
barəsində roman, povest, hekayələr yazılıbdır. Bütün bunlar xalqımız
üçün böyük şərəfdir. Xalqımızın böyüklüyü ondadır ki, o, Vətənə
həzilər, mehdilər, qafurlar, gəraylar, xanlarlar kimi qorxmaz, igid,
canını torpağından, Vətənindən əsirgəməyən övladlar bəxş etmişdir.
Qeyd: Bu gün SSRİ idman ustası, Azərbaycan Respublikasının
Əməkdar məşqçisi, Boks üzrə Beynəlxalq dərəcəli hakim,
Azərbaycan Boks Federasiyasının katibi, üç övlad atası Tofiq Xanlar
oğlu Babanlı atası ilə fəxr edə bilər. Ataların keçdiyi şərəfli yolları
bu gün oğullar davam etdirir…
“Vətəndaş həmrəyliyi” qəzeti, 8-11 may 2005-ci il.
23
Gələcəyimiz yetkin təfəkkürdən
asılıdır
1988 - 90 - cı illərdə xalq hərəkatının meydan mərhələsində
fərdlər arasındakı fərqlər nisbəti görünməz olduğu halda, indi
bu
fərqləri
aydınca görüb təhlil etmək və onları
qiymətləndirmək mümkündür. O zaman hamını birləşdirən
ümumi cəhət ümumi psixoloq vəziyyətin mövcudluğunda idi.
Ehtiraslar kuliminasiya həddinə çatmışdır. Bu dövrdə
müvəqqəti də olsa, “kiçik” və “böyük” qruplar arasındakı
incikliklər “unuduldu”, adamlarda müvəqqəti psixoloji uyuşma
prosesi başlandı. Xalqın təfəkkür tərzində, emosional aləmində,
davranış və rəftarında sürətli dəyişikliklər baş verirdi. Bu
hərəkatda bütün etnik xüsusiyyətlər özünü həm müsbət, həm də
mənfi mənada göstərirdi. Adamlar arasındakı münasibətlərdə
səmimilik, sadəlik, xeyirxahlıq, bir-birini anlama, hörmət,
24
ədalət hissi, mehribanlıq və s. kimi xüsusiyyətlər formalaşmağa
başladı. Demək olar ki, etik normanın pozulması halları
müşahidə olunurdusa da, bu, çox cüzi idi.
Mənfi mənada isə bəzi fərdlərin həmin dövrdə əsl
niyyətlərinin gizlədilməsi və bundan müəyyən qrupun sui-
istifadə etməsi bu gün özünü aydınca göstərir. Deməli, hər
hansı bir xalq hərəkatı həmin xalqın ruhi aləmini (psixikasını)
təcəssüm etdirir və bu zaman onun həyatına psixoloji
xüsusiyyətlərinin labud və düzgün nəticəsi kimi baxmaq
lazımdır. Bu zaman yaranmış siyasi təşkilatlarda milli ruh
hakim mövqe tutdu.
Xalq hərəkatının gedişi dövründə hadisələrin mahiyyətinə
varmaq, onun açıqlanmasına diqqət yetirmək həmişə mümkün
olmur. Buna həm fərdlər arasındakı düşüncə tərzinin
müxtəlifliyi, həm də kütlə psixozu imkan vermir. Bu zaman
ancaq kütlənin ruhuna uyğun hərəkət etməli, onun mənafeyi
gözlənilmək şərti ilə hərəkat idarə olunmalıdır. Hər hansı bir
mənafeyə zidd hərəkət xalqın qəzəbini yenidən coşdura bilər.
Belə bir məqamda kütlənin nəbzini tuta bilən, onun iradəsini
ifadə edən “ liderlər” meydana çıxır. Nəyisə yaradacaqlarına,
xalqın rifahı naminə hər şeyi edəcəklərinə kütlənin uzun
illərdən bəri itirdiyi ümid və inamını yenidən yaranmasına
zəmin yaradır. Bu zaman məhz lider əsas aparıcı xəttə çevrilir.
“Kütlə-lider” və “xalq- rəhbər” münasibətləri arasında kəskin
ziddiyyətlər yaranır, ictimai münasibətlər arasındakı tarazlıq
pozulur. İctimai münasibətlərin pozulması istər-istəməz
cəmiyyətdə anarxiyanın başlanmasına zəmin yaradır. Onun
dərinləşməsinin qarşısını almaq, xalqın mənafeyinə ciddi xələl
gətirməmək üçün, onun iqtisadi böhran girdabına enməməsi
naminə xalqın milli mənafeyini hər şeydən üstün tutan, bütün
şəxsi ambisiyalardan imtina etməyə qadir olan, etnik
xüsusiyyətlərə dərindən bələd olan “rəhbər- şəxsiyyət”
meydana çıxır və xalq hərəkatının kortəbii mərhələsi sona çatır.
Bundan sonra yeni yaradılacaq dövləti qoruyub saxlamaq üçün
25
ciddi
qanuni-nəzarət
sistemi
tətbiq
olunmalıdır. Bu,
demokratiyanın boğulması, insan hüquqlarının tapdanması
deyil, əksinə, yeni yaradılacaq demokaratik dövlətin təməlinin
möhkəm olmasına zəmin yaradır. Əks təqdirdə, bizim 5 illik
hədsiz əziyyətlərimiz səmərəsiz olar, arzuladığımız yeni, ali
cəmiyyət istəyimiz puça çıxar və biz sadəcə olaraq əvvəlki
mövcud quruluşun formasını dəyişmiş olarıq.
Biz bu gün hər şeyi udan, hər şeyi məhdudlaşdıran, bütün
vətəndaşlıq təşəbbüslərini mədh edən bir dövlət qurmaq
fikrində olmalıyıq.
Yeni dövlətçilik baxımından biz öz milli qanunlarımızı
yaratmalı və bu qanunlar xalqın xarakterindən süzülməli,
millətin taleyini müəyyən etməyə qabil olmalıdır. Biz öz
Konstitusiyamıza uyğun özümüzün idarəetmə sistemimizi
yaratmalıyıq. Məhşur psixoloq Qustav Lebon “Xalqların və
kütlələrin psixologiyası” əsərində çox haqlı olaraq yazırdı ki,
“ hər bir xalq özünə layiq olan idarəetmə formasını əldə
edir. Onun başqa idarə üsuluna nail olması mümkün deyil.
Bizim bu çətin müharibə şəraitində dövlətimizdən onu tələb
etməyə haqqımız olardı ki, idarə etdiyi xalqının hiss və
ideyalarının ifadəçisi və müdafiəçisi olsun. Xalqımızın daxili
imkanları həddindən artıqdır. Lakin böyük milli təbəddülat
üçün müəyyən vaxt gərəkdir. Çünkigələcəyimiz yetkin
təfəkkürdən asılıdır.
Hazırki dövrdə xalqı taleyini zahiri hadisələrdə axtarmaq
çox yersiz görünərdi, çünki taleyimiz yalnız və yalnız
özümüzdən asılıdır.
“Müxalifət” qəzeti, 18 iyun 1993-cü il.
Dostları ilə paylaş: |