www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
20
yeni-yeni zorakılıq dozası qəbul etməyə ehtiyac duyur. Gənclik
yaĢlarında bu cür uĢaq artıq normal filmə baxa, yaxĢı kitab
oxuya bilmir- bunlar onu darıxdır. Hələ uĢaq yaĢlarından
adamları qeyri-real dünyada, real aləmdən təcrid olunmuĢ
həyatda yaĢamağa öyrədirlər- əksər cizgi filmlərinin və
kompüter oyunlarının əsasını bu təĢkil edir. Əgər əvvəllər,
Amerika bizi iĢğal etməmiĢdən qabaq populyar olan
nağıllardakılar da qeyri-real personajlar olsa da, onlar real
personajlarla qarĢılıqlı fəaliyyətdə olurdular. Ġndi isə hər Ģey
əksinədir: uydurulmuĢ komik Ģəkillər, uydurulmuĢ personajlar,
uydurulmuĢ silahlar və s. Həyat uĢaq üçün oyun və əyələncə
kimi görünür, burada əsas ünsürlər pul və hakimiyyət uğrunda
mübarizədir.
Ən pisi odur ki, cizgi filmlərində həm də pozğunluq təbliğ
olunur. 2005-ci ildə telekompaniyalar məlumat vermiĢdi ki,
məĢhur cizgi filmi olan “Simpson”ların əsas personajlarından
biri qeyri-ənənəvi meyli olduğunu etiraf etmiĢdir. Yəni cizgi
filminin personajı homoseksualist olmuĢdur. Cizgi filmləri
personajlarının cinsi əlamətləri açıq görünür. Bu filmlərdə
seksin hipertofik təbliği uĢaqda təhrif olunmuĢ xəstə cinsi
dünyagörüĢ formalaĢdırır.
Barbi kuklasına xüsusi ilə diqqət yetirmək lazımdır. Əgər cizgi
filmlərini yəhudilərin əlində olan televiziya bizə sırıyırsa, Barbi
kuklasını valideynlər özləri uĢaqlarına alırlar- onlar 1959-cu
ildə ABġ-da yaradılan, görünüĢünə görə günahsız görünən bu
kuklanın təhlükəsini hiss etmirlər. Barbu kuklasının yaranma
tarixinə nəzər salaq. Rəsmi xəbərlərə görə Barbinin yaradıcısı
amerikalı qadın Rut Xandler (yenə yəhudi barmağı!) olmuĢdur.
Ancaq hər Ģey heç də bu qədər sadə deyildir. Kukla professoru
www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
21
M.Q.Lord yazır: “Barbinin birbaĢa sələfi yaĢlı kiĢilər üçün
oyuncaq olan Lilli kuklasıdır. Lilli ilk dəfə 1952-ci il iyunun
24-də yarandı və dərhal da kiĢilərin diqqətini cəlb etdi- o seksi
və pulu çox sevirdi və tez-tez pullu kiĢiləri dəyiĢirdi. Onu
oyuncaq mağazalırda yox, siqaret köĢklərində satırdılar.
Lillinin alıcıları əsasən seksual baxımdan qayğılı olan
burgerlər, Ģəhər tipləri idilər. Lilli pozğun qız kimi Ģöhrət
qazanmıĢdı. Rut Xandler ilk dəfə Lillini Ġsveçrədə
məzuniyyətdə olarkən görmüĢdü. Rut həyatının bu anını belə
xatırlayır: “Mən küçə ilə gedəndə mağazaya baxdım, burda
gözümə sifəti və bədəni yaĢlı qadına oxĢayan qəribə kukla
sataĢdı”. Amerika psixoloqlarının özləri də dəfələrlə etiraf
etmiĢlər ki, Barbi kuklası bütövlükdə cəmiyyətə, eyni zamanda
ayrıca Ģəxsiyyətə ziyanlı olan davranıĢ stereotipini qızlarda
inkiĢaf etdirir. Qızların psixologiyası dəyiĢir, onlarda uĢaqlara
xas olmayan xasiyyət, soyuqqanlıq və erkən seksuallıq yaranır.
Barbini soyunduran qız öz həyat məsləkini formalaĢdırır-
kiminsə əllərində inadkar, höcət kukla olmaq istəyir.
Əvvəllər qızlar kukla ilə “qız-ana” oyununu oynayırdılar.
Kuklanın bədəni uĢaq bədəni kimi idi, qız üçün o yaxın və baĢa
düĢülən idi. Bu kuklalar qızlara ana sevgisi öyrədirdi. Ġndi bu
oyun dəbdə deyil, Barbi kuklası isə onları ana roluna
hazırlamır. Valideynlər bir Ģeyi anlamalıdırlar: Barbini
əzizləmək, sevə-sevə bəsləmək olmaz, onu yalnız bəzəmək
olar. UĢaq vaxtından qızlara gözəllik idealı təlqin edirlər və qız
bir az böyüyən kimi öz ideallaĢdırdığı gözələ oxĢamağa can
atıq. Olduqca arıq, səliqəli, hipertrofiyal saçı (həddən artıq
çox), ayaqları, cinsi əlamətləri ilə Barbi- sanki müasir
manekençi qadınların parodiyasıdır, gülməli təqlididir.
www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
22
***
1998-ci ildə Çikaqo universitetinin keçirdiyi tədqiqat 18 yaĢ
və ondan yuxarı olan 2 832 amerikalını əhatə etmiĢdir. Məlum
olmuĢdur ki, 1972-ci illə müqayisədə ailəli və uĢağı olan
amerikalıların sayı 45 faizdən 26 faizə enmiĢdir, evli
olmayanların sayı isə 16 faizdən 32 faizə qalxmıĢdır. Həmin il
uĢaqların 18,2 faizi yalnız bir valideyn ilə yaĢayırdı, yalnız 51
faiz uĢaq hər iki valideyn ilə birgə yaĢamıĢdır. Müqayisə üçün
deyək ki, 1972-ci ildə uĢaqların 73 faizi tam ailədə tərbiyə
alırdılar. Ailə statusunda olan bu dəyiĢiklik ailə institutunun
özündə olan böhran haqqında danıĢmağa imkan verir. Bütün
bunlar cəmiyyətdə mənəvi dəyərlərin öz üstünlüyünü itirməsini
göstərir.
Gənclərin pozulmasına daha çox fikir verilir. Həyat
təcrübəsinin olmaması, etiraz və mübarizə arzusu gəncləri daha
tez tələyə salır- yeni postadam növü yaratmaq fikrində olanlar
üçün gənclər olduqca asan qənimətdir. Məhz bu məqsədlə
hippi hərəkatı, müxtəlif növ fan-klublar, sektalar, idman
komandaları və s. yaradılır. Gənclərin enerjisi, onun daxili
etirazı lazım olan istiqamətə- ictimai etirazdan uzaqlara
istiqamətləndirilir. Gənclərin öz çılğınlaıqlarını, enerjilərini
rok-konsertlərdə nümayiĢ etdirməsi daha məqsədəuyğun
bilinir. Onlar üçün buraxılan jurnallarda Hollivud ulduzları
haqqında Ģayiələr, aktyorların nə aldıqları, kimin kimlə
yatması, rok qruplar, hansısa səfehin törətdiyi iĢlər, filmlər
haqqında qısa yazılar verilir. Hər Ģey səthi, primitiv... 280 000
tirajla çıxan Cool jurnalını oxuyanda elə təəssürat yaranır ki,
gənclər əsasən seks barədə düĢünürlər, rok musiqisinə qulaq
asırlar, döyüĢ və dəhĢət filmlərinə baxırlar. Jurnalların
Dostları ilə paylaş: |