Cənab səfir, sağ əl sağ qulağa daha yaxındır, elə deyilmi?

7

¹ 08 (101) 06 dekabr 2017-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî

(идомə, сыфтəш навминə нумрəдə)

Кəјнə ки Зевылə дырыст һозо

бе, дајə бəчəј мəшоныш дијə кар-

де, бəј и гит ве молјəтинə мəшо

бахшəш  дој,  чајо  бəј  аспарды-

ше.

-  Дијəкə,  Зевылə,  ты  бəпе

шəви  саат  донзəдə  кəдə  быби.

Еһанə  бə  ди  дəгыниш,  ышты

əрəбə  ужнəн  бə  ку  обагарде,

ышты  ым  речинə  зəринə  кəпот

ужнəн бə канə кəпоти обəгарде.

Асбон  бə  морə,  əрəбəромон  бə

муши,  нокон  бə  морəчəчул

обəгарден.

-  Норəһəт  мəбəн,  бə  ди

дəнибəшем - Зевылə шој-вој кар-

де-карде  бə  подошо  рот  дəро

гыни.

Шоһзодə,  биним  бəјышон

воте бə мəҹлис ве речинə шоһзодə

кинə омə, манде əчəј ки бе һич

кəс  зындəни,  ыштəн  вите-вите

ше чəј кəшыш гəте, вардыше бə

роти  дылə,  биним  əјо  шоһзодə

пə-моə ныштəбин

Одəмон һəммə тамышон жəј.

Һəммə одəмон, меһмонон ерəхəјн

бы  речинə  кинə,  биним  чы

һəммəјсəн ди омəбе.

-  Ым  чы  речинə  кинəј  -

одəмон  һəмə  бə  ијəнды

вотедəбин.

Подошо ве пијəмердбе, манде

əвəн бə Зевылə дијəш карде, бə

подошоə жени вотыше ки, һəлə

детобə  ымружнə  ружи  жыго

речинə мојнəш виндəни...

Мəҹлисдə бə ханымон һəммə

бə Зевылə кəпоти, бəчеј сəј таҹи

дијə  кардəбин,  пидəшонбе  ки,

машки боштəнəн чəвонəдə быдəн

дуте, еһанə жəго чокə дерзи ијəн

жəго  речинə  мол  пəјдо  карде

зынəшоне

Шоһзодə  Зевылə  гырд  чокə

вырəдə нышандыше, чајо бə рахс

дəвəтыш карде.

Зевелə  де  гылəj  нози  рахс

кардəбе ки, одəмон бəј һəнијəн

ве дијə кардəбин.

Рахси  бапешт  бо  меһмонон

һардешон варде. Шоһзодə һиччи

һарде зындəныбе, əв ыштə чəшон

чы  Зевылəку  есындынje

зындəныбе.  Зевелə  ым  вахти

ыштə һовон де пəжени пəјдо кар-

дыше, чəвон тоно ныште, тикəј

дəвон сə-зывоныш карде. Һежо

ијо шоһзодə бо Зевелə партəғол,

лимон  вардыше,  биним  ым

лəлгылон ве молјəтинбин, чум-

чыки əвони ҹо кешвəро вардəбин.

Зевылə ыштə һовон де пəженијəн

бə  шоһзодə  вардə  һардəјон

ғонəғыш карде.

Бə  һовон  ым  ве  хош  омəј.

Əвон  чы  мəҹлиси  гырд  речинə

хаными, һəмəн бəвон ошнə ныбə

шоһзодəку жыго жичəшијəти чəш

кардəныбин.  Əвон  Зевылə

кинəшон нызнəј.

Зевылə  дəвон  гəп  жəј-жəј

мəсəше ки, саат бо донзə понзə

лəз  мандə.  Əве  рəјрə  əште,  бə

һəммəкəси сəш жəј, жəго ғыврəғ

појəј  ки,  һич  кəс  бəј  рəсе

нызнəше.

Зевылə бəкə омəј рəсəј, винд-

ыше  ки,  һəлə  пəжен  де  һовон

омəнин, вите-вите ше ыштə дајə

жени тоно, мəҹлисəдə бə чијон

һəммə  бо  сеһрбози  гəпыш  жəј:

-  Еһанə  аз  машкијəн  бə  рот

шe зынəбəјм! Шоһзодə ҹури чы-

мыку хаһиш кардəбе...

Чəјо Зевылə бəкə омəј, ыштə

ванəш  дəбасте,  кəјбəшон  кујəј.

Ымон  пəжен  де  һовонбин,  чы

мəҹлисо бəкə огардəбин.

-  Чымы  хосə  һовон,  шымə

чы ди омəјон? - Зевылə чəвонку

парсəј.

-  Еһанə  тынəн  əјо  бəбəјш,

бəкə  оме  нəпиј  -  һовонəдə

гылəјни  вотыше.  -  Əјо  гылəj

шоһзодə омəбе, əв жыго речинбе,

ты һич һанəдəн жəго речинə кинə

виндəни. Мəвужи əчəј бəмə хо-

шыш  омəј,  чумчыки  омəј  чəмə

тоно  ныште,  əмəныш  бə

портағали  ,бə лимони ғонəғыш

карде.

Зевылə хəбəш сəј:

- Əчеј ном чичбе?

- Əј һич ки зындəни...- јолə

һовə вотыше.

Рукə һовə вотыше:

- Чəмə шоһзодə мəвужи ыштə

жимони нимəј дој һозој ки, омуто

ə кинə кије.

-  Мəвужи  ə  шоһзодə  кинə

жəго речине? - Зевылə хəбəш сəј

-  Хосə  һовон,шымə  чы

һəрəбахтијон!Азəн  ə  шоһзодə

кинəм винде пидəме. Һовəлима,

ыштə  зардə  кəпоти  бəмы  бо  и

шəвинə быдə, биним əј кəдə тан

кардəш.

- Гылəj ым рəсдəныбе! Ыштə

олəти бəты быдəм. Ты чы зевыли

дылəдəш.

Зевылə  ҹо  чəвобəн  чəш

кардəныбе, əве һич бекефəн ныбе.

Машкинəј  һовон  ижəнəн  бə

подошо  зоə  онə  мəҹлис  шин.

Зевылəн дештə дајə зу əјо омəј.

Ым  шанго  Зевылə  һəнијəн  ре-

чинбе.

Шоһзодə  əчəј  тоноку  даст

кəшдəныбе. Əв де Зевылə ҹури

сə-зывон кардəбе, дəј ҹури чокə

гəпон жəјдəбе ки, Зевылə дырыст

виро  бекардəшбе,  бəпе  саат

донзəдə чы мəҹлисо бешу. Кəјнə

ки диво саати донзəш жəј, Зевылə

пеларзəј,  əјште  вите-вите  ше.

Шоһзодə  чəј  думо  вите,  манде

əвыш  пəјдо  карде  нызнəше.

Поплинкə кути əчеј гəдə хрустала

мəшо егынјəбе. Шоһзодə мəшош

рос карде, ноконыш ванг карде,

һəмəкəсику ə витə шоһзодə кинə

вырəш парсəј. Һич ки ҹəвобыш

дој  нызнəј,  биним  шоһзодə

кинəшон  виндəшон  ныбе.

Чəвонəдə  гылəјни  вотыше  ки,

чəмə тоноку гылəj косибə кинə

дəварде,  əвəн  бə  пијəчыни

мандəбе.

Һежо бы вахти фəғырə Зевылə

вите-вите бə кə рəсəј. Əчəј һəни

һиччиш  ныбе,  совы  гəдə

хрусталинə  мəшо,  биним  чəј

гылəj по роти поплинкə кутəдə

гин кардəшбе.

Һəмонə шəви чəј пəжен дештə

һовон  бə  кə  омəјн,  Зевылə

чəвонку парсəше, мəҹлис чокнəј

дəварде,  ијəн  зинəни  речинə

шоһзодə кинə əјобе, ја не?

Һовон  вотышоне  ки,  һа,

шоһзодə кинə омəбе, манде саат

донзə жəјəдə вите-вите ше, жəго

тадибəсəбе  ки,  əчəј  хрусталə

мəшо  чəј  лынгəдə  бешəбе,

мандəбе  поплинкə  кутисə.

Шоһзодə ə мəшош пегəте, детобə

мəҹлиси  орəхи  ыштə  дастəдəш

ваныдој.

- Еһанə əчəј мəшо ыштə да-

стику вадоəшни, мəвужи шоһзодə

бə кинə ошығ бə - пəжени ымыш

воте.

Ым  сыхан  рост  беше.

Машкинə  ружи  шоһзодə  доше

сəло жəј ки, ым хрусталə мəшо

бə ком кинə лынги бе, шоһзодə

дə кинə кəхыванд бəбе.

Һəлбəттə, ым хрусталə мəшо

иминə бəжəн һəммə шоһзодə ки-

нон бə тан кардышоне, бочики

һəммəкəс  фамедəбе  ки,  ым  чы

шоһзодə кинə мəшој. Манде ым

мəшо бə һич кəси лынги ныбе.

Нубə рəсəј бə Зевылə кинə һовон.

Əвон чанəдə биним əлјəкышон

жəј, ужнəн гəдə мəшо бə чəвон

јолə лынги ныбе. Зевылə ыштə

мəшош зынəј, вотыше:

-  Мəвужи,бə  чымы  лынги

бəбе.

Һовон  гејзику  дəмандин  бо

сыре. Шоһзодə нокə бə Зевылə

ерəхəј, вотыше

- Аз ым мəшо бəпе бə һəммə

кинон лынги тан быкəм - де сы-

хани əв мəшо бə Зевылə лынги

тан кардыше, виндыше ки, мəшо

соф бə Зевылə лынги ныште.

Һовон  һəдəјон  мандин.

Зевылə  ыштə  ванə  ҹифику

хрусталə мəшо ə гылə пош бе-

карде, певонише бəштə бə гылə

лынги.  Һежо  ијо  кəјбə  ож  бе,

Зевылə дајə тилисимкор дəше бə

кə.  Əв  дештə  тилисиминə  лəво

гəдəј  бə  Зевылə  кəпоти  жəше,

Зевылə кəпоти бə речинə, зəринə

кəпот пегордынише.

Əчəј  һовон  бəсə  дəшин  ки,

мəҹлисəдə  бə  речинə  шоһзодə

кинə  Зевылəјбəн.  Əвон  Зевылə

лынгон  гəтшоне,  девангонə  бəј

ловəшон  карде  ки  чəвон  кардə

бевəҹијон  быбахшо.  Зевылə

əвоныш бахшəј, чумчыки əв ве

дылəсутбе.

Зевылəшон  барде  бə  шоһзодə

рот, се-чо ружи бəдигə əчəј вəјə бе.

Пејəгордын: 

Диана Монтгомери

Шарл Перро 

ЗевылƏ кинƏ

Bayrami tojə şeiron

ƏLOLƏON (I)

...xıçə bıkən,

Oroxnə vəçə bıkən.

Bə syo zəmin noydəsə

Bıhandən, maçə bıkən.

... xani barde,

Dorozbe, pani barde.

Məvotən: Dədə marde,- 

Əbədi hani barde.

... xəyə rujbe,

Çe eli şoyə rujbe.

Az mardim, yas məqətən,

Bıvotən,- vəyə rujbe.

... insof  bıkən,

Xəyi çe şəri cokən.

Dınyo zılmot dəvardo,

Ğəbədə ruşnə pekən.

... con sərvəri,

Nıvıştə-handə pəri.

Mardim, çımı dimisə

Bınən kitob-dəftəri.

... mandə həvo.

Eqətdə əy ço divo.

Mardey səle, bo jiyro

Bıkənən bəyo dıvo.

...xuni hardə,

Duşedə, coni hardə.

Zolım hiç si bedəni,

Dılə, bitoni hardə.

... kijə hande,

Çəş vi be, mijə hande.

Şimon yo həvəndisə,

Honisə rijə hande.

... bəxtı hıte,

Ovandən detı hıte.

Ovdonə kə-bə nıbe,

Yo hejo betı hıte.

...xəşə dılim,

Kırçəkə, şişə dılim.

Bəştəni otəş bıjən,

Bo xəlqi vəşə dılim.

ƏLOLƏON (2)

... ovard məkə, 

Harçi boştə dard məkə.

Pozi səvon nırəsə

Umri livə zard məkə.

... koy məbi dəy,

Noqisə əğle, qədəy.

Bə ro dənə, səb bıkə,

Xıdo xəşvonə bıdəy.

... həlol bıkə,

Iştə ciqə yol bıkə.

Dusti ozıvon məvə,

Deşmeni kor, lol bıkə.

... ğələm bıjən,

Dıvokə bə çan bəjən.

Bə dusti çəş ruşnə  boy,

Bə yadi çəş teğ ejən.

... ğənde, şone,

Jen merdi şinə cone.

Jen ki merdi nıməso,

Ə merd dəyən besone.

... ofəyəkə,

Bıdut, bısoxt soyə kə!

Dust-mehmon boməy-bəşey,

Bəştə avlodon diəkə!

... pariz bıkə,

Ğədəm bınə, riz bıkə.

Şin bıvot de avlodon,

Iştəni əziz bıkə.

... bimon bəzə,

Sutmone tukə məzə.

Co kişvəro səydəmon:

Isə leğ, dəlo, pizə!

... əmon, əmon,

Peğeledən odəmon.

Nə vindən, nə məsdənin-

Hay dastədə telefon!..

...band-həmoədə

Sutdə mahol qamədə.

Boxori coni bıstən,

Bınışt bə ov qamoədə!

ƏLOLƏON (3)

... barzə ğələ,

Har xəlqi heste nolə:

Boyati, kırdi çiçe?

Əloləm hest, əlolə!

... nəvə şine.

Avlodonsə sanqine.

Kinə nəvə  doy bəşe,

Zoə nəvə kəşkəşine.

... həvo qame,

Hiççi bəmı nıdame.

Dınyo purşə nemekbən

Əvmən bəştə sə çame.

...tağız voydə,

Har butədə riz noydə.

Bə biçizon dılədoj,

Bə qəncinon lı doydə.

... həşi peməy,

Bə dınyo dim nur eməy.

Cıvon sırəy, pironsə

Mande bə ğıblə,  bəməy.

... buməlarzbe,

Zəmini dim darz-darzbe.

Barzə vıron eçıkəyn,

Çolə-çuxuron barzbe.

... həşi nışte,

Zılmoti bəy dom rışte.

Umri rujon bə vom doy,

Pə yurdi çom okuşte.

...bəy hıtedəş?

De maqi pışt qətedəş?

Umur sə be, ruj sə be,

Həni səkərotədəş!

...vo qınedə,

Sardi bə qam onedə.

Xok pornedə maştəvo

Ron bə səhmon dənedə.

...livə kavu,

Təblarzi dəmon kıvu. (ku)

Po qətəşe, poyedə

Dınyo dimədə dıvu. (du)

ƏLOLƏON (4)

...şoy-şoyədə,

Oməm nəvə vəyədə,

Bomı yadicə bəvay,

Xıdo bıdo 90-yədə.

... yo vılə boğ,

Doydə bə bılbıli şoğ.

Dılə doğon həməysə

Yaman bedə balə doğ.

...qur soxtə maq,

Həxdə ya nohəxdə maq.

Sutdə dıli ta bə ərş,

Cıvonə bevaxtə maq.

... cır be, kas be.

Qıləy cıvoni yas be.

Dılon xuninə kəbob,

Çəşon xuninə ars be.

… vəyədəbin,

Həromə hard doydəbin.

Penco-penco jəydəbin-

Bə Xıdo şodoydəbin.

… ərəğ doydən,

Vəyədə əvom, səydən.

Dıvo-səno kardedən,

Xıdo bə arə noydən.

… molon bəşe.

Del dumu kəlon bəşe.

Ərəğə vəyə avlod

De çand qulqulon bəşe.

… əv Bərote,

Kanə rizon bırıte.

Həmro-duston arədə

Dılpıxinə mırıte.

… sınbəçulə,

Təmizkə tappə lulə.

Ovjori çəş kardedə

Kuli bıno dədulə.

... bandi dimə,

Dastədə təvə dumə.

Çi bəkay dışmen bəmə,

Bıbuysə Xıdo dəmə!

ƏLOLƏON (5)

…qəşt kardedəm,

Bə nav, bə peşt qardedəm.

Rujqor demı lo qətdə,

Və bə vo pışt hardedəm.

…noləjənim,

Bə dılon dard ojənim,

Təc bedə qəvo loğməm,

Pul ni dandon bıjənım.

… dınyom ojə,

Dardonım bə dıl ojə.

In dardon nıvışteədə

Ğələm bə xunım ejə.

…pasə oson,

Hiç konəm nıbe hoson.

Əvoməti lıxmədə

tosnişe mı xəspuşon.

…sipdo xıçə,

Pepotəbə de reçə.

Məmur oçındə xəlqi,

Kef kardedə be mıçə.

…kılkə kaqe,

Xəlq həmə bə mərağe.

Si sore qırdə kardə,

Si nıbe… Hejo hağe.

…kaftor əğə

Bə səpo lap orəxə.

Luzış dəmandə qəvo.

İ ruj bətıpe soxə.

…Əli Nasir,

Tolışi poeziya şir!

Həyf, ıştı ğəbi sığon

Tırki qəp jəydən, şair!

…Məlo Əli,

Kaqəloni iqləli!

Tolışi lıvemondə

Xəlqi navdəşə boli!

…səy çəkutə,

Səpe əy bəxtım hıtə.

Əve ki beovandim,

Kolom bə həvo sutə!

ƏLOLƏON (6)

...Qul, nokə bim,

Zılmiko dıltəkə bim.

Telə zəhər hardıme,

Noxəş qınim- şəkə bim.

Vo qınedə,

Bə dıli zil onedə.

Dardo kəbobbə coni

Pu kardə -vəşvonedə.

Oxşə bəni,

Qınonım kəşə bəni.

Umro hejo cəzom sə,

Səhvonım baxşə bəni.

Asbə şehon,

Tars doydə bə əməhon.

İ kərə nun nırəso,

Qıy jəydən mıftəbəhon!

İ ruj hoston

Bətıpe umri piston.

De zupuri bə zəmin

Bəqıne kıtı peşton.

Yali məbi,

Nocinsi boli məbi.

Kaqon potşo- suk bıbi,

Nəcishə bili məbi.

No-peqət ni,

Dılsutə hukumət ni.

Dutemoni holyət ni,

Kaştemoni molyət ni.

Ambu, hullə,

Ho bedə bə çan pillə.

Devroni dim syo bıbu,

Omedə bəmı hillə.

Ov vitəbu?

Ovandi vəm qətəbu?

Ço tono jəydən mıni,

Siyo çoxom hıtəbu?

Bayrami, çəp-rostədə,

Bəxtım nıbe dustədə.

Conım bə cəzon oməy-

Təkəbburon dastədə!

---