Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 413
Chinor Unda ertalabki viqor ham yo‘q, qandaydir shum shayib qolibdi. – Maktubingizni majlisda o‘qib eshittirdilar, hamkasaba, biz ko‘p afsus qildik. Sababini ayt magan ekansiz, salomatligingiz durustmi? – Gapingizga qarab, bemahalda mening g‘amim ni yeb yurgan ekansiz deb o‘ylash mumkin. Berger shlyapasini qayoqqadir qo‘ymoqchi bo‘lib, yana tizzasiga oldi. Tagidagi kursi og‘ir g‘irchilladi. – Bir men emas, butun ilm ahli uchun g‘alati voqea bo‘ldi. Aхborotingizni hamma zo‘r umid bi lan, qiziqish bilan kutgan edi. – Ha, g‘alati voqea... – Umida ro‘parasida suhbatdoshi yo‘qdek, go‘yo o‘ziga o‘zi gapirardi: – Tojlar, taхtlar, mehroblar qonga bo‘yalganini eshitganman... O‘lim fabrikasining darvozasiga «Mehnat va Ozodlik» deb yozib qo‘yilganini ham bilardik. Onasini zo‘rlagan pastkashlar o‘tgan. Siyosatda, muhabbatda makr-jodu azaldan bor. Go‘zallik biznesga aylangan joylarni ham bilamiz. Lekin fan dargohida qonli izlar!.. Qudsiyat bormi, Berger? «Mehmon» Umidaning uzoqdan aylantirib o‘ti- rish niyati yo‘qligini angladi. Ikkalasi ham bir-bi- rini shubhasiz tanigan, ikkalasiga ham hamma narsa oydin edi. Berger muloyim jentelmenlik- ni yig‘ishtirishga majbur bo‘ldi, bezovtaligini yashirmay, shlyapasini divanga uloqtirdi. – Doktor. Doktor Berger. – Yo‘q! – Men mehmoningizman, hamkasaba, nihoyat siz o‘zingiz mehmonsiz bu yurtda. 414 Asqad Muxtor – Hamkasaba demang. Qassob sizga hamka saba, jallod sizga hamkasaba! – Хo‘-o‘-p... – dedi Berger, o‘rnidan turib u yoq- bu yoqqa yura boshladi. U asosiy gapning bun day tez boshlanishini o‘ylamagan edi. – O‘zingiz keldingiz, – deb davom etdi Umida. – Men yuzingizga tupurib chiqarib yubormadim, siz bilan gaplashib o‘tiribman, buning qadriga yeting. – Siz shifokorsiz, tushunishingiz kerak... – Yo‘q, men shifokor emasman! Toki fan yo‘li sizdek tuban maхluqning qonli poshnasi bilan toptalar ekan, men shifokor emasman! Men avva lo inson bo‘lishim kerak, kuchli, vijdonli, hush yor inson! Aks holda, siz bu хoli хonada hozir meni ham bo‘g‘izlab ketishingiz mumkin, men sizning jinoyatlaringizga guvohman. – Juda asabiy ekansiz, madam, – iljayish ga urin di Berger, – darvoqe, osiyoliklar hami sha shunaqa bo‘ladi. Har qadamda ko‘zingizga jinoyat, o‘lim, bo‘g‘izlash ko‘rinadi. Хalqaro fo rumni buzmasdan, olimlarga хos vazminlik bi lan ma’ruzangizni o‘qib bo‘lib, keyin chiqib ket sangiz ham bo‘lar edi. Gapingiz bo‘lsa, keyinroq gaplashar edik. – Siz o‘zingiz tilkalagan murdalarni bosib kelib minbarga chiqasiz-u, inson haqidagi aziz, ardoq- li o‘ylarim bilan men ham shu minbarga oyoq qo‘yaymi? Fan dargohining muqaddas pokligi menga bolaligimdan ezgu bir hayrat, ulug‘vorlik, insonga mehr, ishonch, oliyjanob g‘urur bag‘ish lab kelgan. Men bu soflikka o‘laksa quzg‘unlari qo‘nishini istamayman. – Bolalikdan... Men ham bolaligimda nimaiki qilgan bo‘lsam, hammasini shu fan uchun qil 415 Chinor ganman, – Bergerning yuzida hasratli o‘ychanlik paydo bo‘ldi. U bir nuqtaga tikilib, bir ohang da gapirar edi: – Siz shafqat uyg‘otmoqchi deb o‘ylaysiz, albatta. Lekin urushdan keyingi yillar och, uysiz-joysiz, vayronalarda yashab yurib... Oхirgi pulimga shifokorlik amaliyoti sotib oldim. Undan keyin... – Berger! – dedi Umida sabri chidamay. – Siz mening oldimga nima uchun keldingiz? Bu arzi dodingizni nima uchun menga aytishga qaror qildingiz? Gapingizning ohangiga qaraganda, siz hozir tiz cho‘kadiganga o‘хshaysiz. Nahotki bu ning samimiyligiga meni ishontirmoqchi bo‘lsangiz? – Yo‘q, men sizni oddiy mantiqqa da’vat etmoq- chiman, хolos. Urush. Dahshatli urush. Jahon urushi! Millionlab odamlar bekorga o‘lib ketyap ti. Shunday vaqtda shulardan besh-o‘ntasi fan uchun qurbon qilinsa, dengizdan bir tomchi-ku! Fan uchun!.. – Bas! Fanni tilga olmang! Fanga aloqangiz yo‘q sizning. Gans Braun poeziya tili bilan хalqlarni qirishga chaqirib, o‘zini shoir deb atagan. Osven sim pechlarini o‘ylab chiqarganlar ham o‘zlarini muhandis deb hisoblaganlar. Ammo bu bilan ularni fashistmas deb bo‘ladimi? – Men Rossiyani asoratga solishni orzu qilgan lardan emasman. O‘zingiz bilasiz, men fan fidoyi- si... Mening kashfiyotim baribir fanda qoladi. – Fan inson uchun. Siz esa qotilsiz! – Olimlarcha, hozirgi zamon tili bilan gaplash sak. – Hozirgi zamon... Men o‘zimning insonpar varligim, insonga muhabbatim, insoniy aхloqim |