Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 257
Chinor ga qarab ketishdi. Ular bu yerda begonadek as ta-sekin, qoqilib-surinib yurishar, bir-birlarini suyashar edi. Oldingisining qo‘ltig‘ida katta tu gun, orqadagisi... orqadagisi хotin kishi chog‘i... Ajabo, kim bo‘ldi bular, nima qilib yurishibdi tunda, nima sir?.. Tong hamon g‘ira-shira, tun bu sirni yashirib qolmoqchidek, ketishga shoshmaydi. Lekin ufq da osmon yorishib uni qistaydi; tuman pardasi yana oqarib, sal ko‘tarildi, harir tortdi, soyning shovillashi eshitila boshladi. Ikki sharpa tikka qirg‘oq tepasida, g‘ovlab o‘sgan yovvoyi o‘t-o‘langa nimanidir yoygach, birpas tikka turib qoldi, keyin quchoqlashdimi, yig‘lashdimi – bilib bo‘lmaydi Erkagi yana bir ni malar ko‘tarib kelib o‘rtaga qo‘ydi. Soy toshlari sharaqladi. Tosh? Bu nima, ibodatmi, vidolashuv- mi? Oshiqlarmi, o‘g‘rilarmi? Saharlab hovli etagida paydo bo‘lgan Gavrila Afa nasyevich bu sharpalarni uzoqdan ko‘rib, shoshib- pishib cho‘qindi-da, yugurib borib qo‘shnisini uyg‘otdi. Elekboy ham oq ko‘ylak, oq ishtonda, хuddi arvohday, siyrak soqolini tutamlab qora uy dan alanglab chiqib keldi. Ular soy tomonning eski chetaniga borib, qichitqon orqasiga pusishdi. Sirli sharpalar hamon ivirsir edi. Ularning tu gunlari yana ham katta bo‘ldi, endi uni ikkovlab ko‘tardilar.. Ko‘tarib jarlikka olib bordilar. Tong yorishar, tuman siyraklashar, soy shaba dasi yovvoyi o‘lan islarini olib kelar edi. Elek boy bilan Gavrila sovuqdan qaltirab, chetanga yopishgancha qirg‘oqdan ko‘z uzmay turishibdi. Bir mahal soyning payvast shovillashini buzib, 258 Asqad Muxtor suvga nimaningdir shaloplab tushgani eshitil di. Elekboy, tanasi jimirlab ketib, ko‘zini yumdi. Lekin ochib qarasa, sharpalar ikkalasi ham jar tepasida turibdi. Ular qo‘llaridagi tugunni tash lagan edilar. Elekboy bilan Gavrila bir-birlariga qaradilar, yelka qisishdi. Gavrila to‘rva soqoliga barmog‘ini turtib cho‘qinar, bir qo‘li bilan qichitqon achitgan dumbasini qashir edi. Bu payt ko‘zlari baqraygan Elekboy chetanga mahkamroq yopishdi. – Uypirim-ay! Minau Volodimir Yakoblebish emespi? – A? Jinni bo‘ldingmi, qo‘shni? – So‘lg‘o‘y! O‘y-bayov! Janindag‘i ayelig‘o‘y! – Haqiqatan ham, o‘shalar edi. Ular jar tepasida birpas turib orqaga qaytishdi. Birovni ko‘mib ke layotgandek g‘amgin edilar. Vladimir Yakovlevich pidjagini yechib, Yuliya Nikolayevnaning yelkasi ga yopdi, g‘ovlagan jing‘ilni oralab asta-sekin so‘qmoqdan chiqib kela boshladilar. Gavrila bilan Elekboyning yuzidagi qo‘rquv o‘rnini mamnun jilmayish egalladi. Ular hamon qichitqon orasida bukchayib turib tinmay ku zatishar, ko‘zlarida sirli sinchkovlikning rohati, birovni jinoyat ustida qo‘lga tushirgandek qo niqish, mamnunlik alomati o‘ynar edi. Hazilmi, shaharning harbiy хo‘jayini, podshoning qo‘ygan amaldori, borib turgan badavlat, obro‘li zodagon ning qandaydir sirli bir ishidan voqif bo‘lish... Ammo nima sir? Bu martabali, keksa odam lar kechasi, bu yovvoyi qirg‘oqda, yolg‘iz, o‘g‘ridek alanglab nima qilib yurishibdi? Suvga nimani tashlashdi, qayoqdan ko‘tarib kelishdi, nega? Bu yerda bir gap bor! 259 Chinor Elekboy bilan Gavrila Afanasyevich, хazina topgandek, anchagacha o‘zlariga kelolmadilar. Ularni allaqanday ichki bir quvonch garangsitib qo‘ygan edi. – Neni tastadi? – dedi Elekboy qo‘raga qaytayotib. Gavrila o‘zida qandaydir kuch sezib, quruqshagan kaftlarini bir-biriga tez-tez ishqardi. «Neni tastadi» – Gavrila uchun buning uncha ahamiyati yo‘q edi. Muhimi – ko‘rib qoldi, tanib oldi. Obro‘li, qudratli bir odamning tilini qisadigan sir uning qo‘lida. Bir kuni ish berib qoldi bu qurol... Ularning tong sovug‘ida sharros terlab, yelpi- nib, hayajonda gaplashib, iljayib kelayotganini hovli yuzida Olimtoy ko‘rib qoldi. Tikilib qara di-yu, tushunolmay yelkasini qisdi. Shu kechasi shaharning harbiy va ma’mu riy mahkamalarida chiroq o‘chmadi: kechga ya qin ko‘chalarda, maydonlarda, hovlilarda, hatto garnizon baraklarida ham dasta-dasta varaqa lar paydo bo‘lgan edi. Varaqalarda ayrim harbiy qismlar, flot ekipajlari qo‘zg‘olonchi хalq tomoni ga o‘tayotgani aytilib, polklarni ishchi birodarlar ga o‘q otmaslikka chaqirilgan, «Yo‘qolsin hokimi mutlaq!» deb хitob qilingan edi. Hali bu atrofda bunday hol yuz bergan emas. Shaharda butun politsiya oyoqqa turg‘azildi. Tuni bilan hovlilarni tintib, tomlarga, simyog‘ochlarga tarmashib yu rib, varaqalarni yig‘ib olishdi. Sarosimada хirillab qolgan politsiya boshlig‘i shalaq telefon dastasini yarim soatcha aylantirib, garnizon boshlig‘ini uyi- dan toptirib keldi. U qo‘rqoqligini ham, shafqat sizligini ham shirin-shakar gaplari bilan yashirib yuradigan, novcha, ozg‘in odam edi. |