Чланци и студије
Yüklə 457,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
Зорица Ивановић
Eтнолошко-антропoлошке свеске 21, (н.с.) 10 (2013)
193 duge hronologije za istoriju čoveka trebalo je čekati nekoliko decenija. 45
Ovde je potrebno podsetiti da je kratka hronologija istorije, koja je opstaja- la sve do sredine veka, bila razvijena na osnovu različitih tumčenja Biblije (posebno Knjige Postanja) i da nije obuhvatala više od nekoliko hiljada ili desetina hiljada godina. 46 Iako je i u sedamnaestom i u osamnaetom veku bio mislilaca koji su u svojim delima dovodili u pitanje shvatanje da Bibli- ja pruža sliku o univerzalnoj ljudskoj istoriji, tek sa razvojem egiptologije početkom devetnaestog veka dolazi do ozbiljne kritike kratkog vremen- skog okvira za koji je vezivana istorija čoveka. Međutim, kako ukazuje Trautman, tek će arheološka otkrića fosilnih ostataka čoveka do kojih će uskoro doći transformisati pojam istorije na do tada nezamisliv način. Nai- me, autorizovani biblijski narativ o postanku čoveka doveden je u pitanje još 1838. godine kada je Buše de Pert (Bouche de Pertehs) u briksamskoj pećini u Abervilu (Francuska) otkrio ljudsku industriju, materijalne arte- fakte koji su svedočili o mnogo dužoj istoriji čoveka nego što se do tada milsilo. Međutim, doktrina prema kojoj biološke vrste, uključujući i čove- ka, predstavljaju relativno skorašnju kreaciju i dalje je ostala na snazi i tek će dve decenije kasnije doći do iznenadnih i korenitih promena koje će do- vesti u pitanje ovu sliku sveta u koju se tako dugo verovalo. 1859. godine se pojavljuje Postanak vrsta u kome Darvin razviija svoju teoriju u kojoj povezuje žive biološkie vrste sa vrstama čiji su fosilni ostaci nađeni. Na taj način ustanovljava evolutivni lanac biološkog razvoja koji je bio suštinski različit od biblijskog objašnjenja o nastanku sveta i života na njemu. Iste godine (1859) dolazi do otkića fosilnog čoveka u briksamskoj pećini. Neš- to kasnije te godine Čarls Lajel, koji je dugo odbijao da prihvati arheološke dokaze o znatno dužoj istoriji čoveka, prvi put javno iznosi da fosilni osta-
45 Iako je odbačen narativ iz Knjige Postanja o kratkoj hronologiji zemlje, ge- olozi tog vremena su se i dalje sporili oko principa nastanka planete. Biblijsko shvatanje je i dalje opstajalo u Baklendovoj "geologiji potopa/katastrofizma". Sa druge strane, njegov učenik, Čarls Lajel je odbacio katastrofizam kao princip na- stanka Zemlje i tvrdio da se radilo o procesu jednoobraznog postupnog razvoja ( "uniformistička geologija"). T. R. Trautmann, The Revolution in ethnological ti- me ... 382. 46 T. R. Trautmann, Lewis Henry Morgan and the Invention ... 204. Na pri- mer, sistem biblijske hronologije protestantskog nadbiskupa Usera (Usser) iz XVII veka je u engleskom govornom području bio prihvaćen sve do XIX veka. Prema ovom tumačenju, ljudska istorija, od prvobitnog jedinstva čovečanstva pre- ko kasnije diferencijacije jezika, običaja i naroda (Vavilonska kula) nije trajala vi- še od 4000 godina ili 1500 do 2000 generacija. Hronologije drugih teologa su neš- to produžavale vreme pojave čoveka u središtu pripremljene božanske kreacije, ali su uglasnom ostajale u okvirima od šest ili sedam hiljada godina. Vinjol je tako u XVIII veku sakupio 200 hronologija svete istorije koje su se kretale od 3483 do 6984 godina. Više o istoriji kratke hronologije, debatama koje su se tokom veko- va oko tog pitanja vodile v. ibid. 204-216. 194
Чланци и студије
Eтнолошко-антрополошке свеске 21, (н.с.) 10 (2013) ci govore u prilog mnogo veće starosti čoveka nego što se to mislo. U svom uvodnom govoru na skupu geološke sekcije Britanskog društva u Aberdinu Ljel potvrđuje da je "čovek dovoljno star da je, u najmanju ruku, mogao koegzistirati sa sibirskim mamutom“. 47 Imajući u vidu ove događa- je Truatman ističe da se radilo o iznenadnoj i po svojim posledicama zai- sta revolucionarnoj promeni koja će dovesti do korenite revizije društvenih nauka. Ova "revoluciju u etnološkom vremenu", koja je dovela do drama- tičnog proširenja pojma ljudske istorije desila se u kratkom vremenskom periodu 1859. godine, između otkrića fosilnih ostataka čoveka u briksam- skoj pećini i govora Čarlsa Lajela, jednog od najvećih naučnih autoriteta tog vremena. 48 Do tada prihvaćena kratka hronologija je na najočigledniji način dovedena u pitanje i osporena. Možemo se složiti da je sa stanovišta tadašnjih naučnika, i svih ostalih koji su su živeli u svetu u kome je kratka hronologija bila jedino objašnjenje, to zaista bio iznenadan "centralni inte- lektualni događaj, zemljotres, koji je na odlučujući način doveo do preobli- kovanja intelektualnog pejzaža". 49
Trautman, naravno, ne misli da je transformacija pojma istorije bila stvar objektivnog događaja i da početak može jednostavno biti određen datumom otkrića fosilnih ostataka čoveka u Abervilu i drugim nalazišti- ma. "Revolucija u konceptu vremena" je bila pitanje interpretacije ovih do- gađaja i njihovog predstavljanja publici, kao i pitanje recepcije od strane različitih segmenata publike. Takođe se ne može govoriti o tome da je to- kom šezdesetih godina devetnaestog veka došlo do jednodušnog prihvata- nja novog shvatanja. Kako pokazuje ovaj autor, različitih vrsta otpora od strane pojedinaca i grupa je bilo i kada je je u nauci postignut konsenzus po tom pitanju. Uostalom, postojanje "kreacionističke nauke" u Sjedinje- nim Američkim Državama pokazuje da otpor promeni u konceptualizaciji ljudske istorije u određenoj meri traje do današnjih dana. Ali otpor je, kako smatra, uobičajen za svaku revoluciju, kako intelektualnu, tako i politič- ku.
50
Ukratko, šezdesete godine devetnaestog veka su označile kraj dugog perioda u kome je istorija počinjala sa antičkom Grčkom i Rimom. Sledeći Trautmana, ovu zaista revolucionarnu promenu možemo definisati na vrlo kratak način: "Vreme je otvoreno unazad neograničeno ... (i) ... pisana reč
47 Thomas R. Trutmann, Revolution in Ethnological Time ... .383; Lewis He- nry Morgan and the Invetion ... 216. 48 Ibid; Lewis Henry Morgan and the Invetion .... 222; E. Tooker, Lewis He- nry Morgan and His Contemporaries, American Anthropologist, n. s. Vol. 94, Nº 2, 1992, 370. 49 Ibid; E. Tooker, op.cit. 370. 50 Ibid. 384. Cf. Henry Lewis Morgan and the Invention ... 226; Eugenie C. Scott, Antievolution and Creationism in the United States, Annual Rewiew of
Yüklə 457,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|