Clubfoot: Ponseti Management [Azeri]

 

 

GĠPS  SARĞISI  ĠLƏ PONSETĠ  MÜALĠCƏSĠ

 

1

 

Müalicənin təĢkili

 

Gips sarğısından əvvəl uşaq yedirilərək [1] sakitləşdirilməlidir. Mümkünsə təc- 

rübəli köməkçiniz olsun. Bəzən valideynə kömək etmək üçün asistent lazım olur. 

Müalicənin qabaqcadan təşkili [2] əhəmiyyətlidir. Asistent (göy nöqtə) ayağı tutar- 

kən həkim (qırmızı nöqtə) də düzəltməni həyata keçirir. 

Manipulyasiya və gips sarğısı tətbiqi

 

Doğumdan çox keçmədən müalicəyə başlayın. Uşağı və ailəsinin rahat olmasına şə- 

rait yaradın. Manipulyasiya və gips sarğısı qoyarkən uşağın yeridilməsinə icazə verin. 

AĢıq sümüyünün baĢının lokalizasiyasını dəqiq müəyyən edin

 

Bu mərhələ əsas mərhələdir. Əvvəlcə, B əli ilə ayaq barmaqlarını və meta-  

             A əli 

 

3

 

tarsları tutarkən, A əlin baş və işarət  barmaqları ilə malleolları (göy xətt) 

palpasiya edin [3]. Sonra, aşıq sümüyü başını (qırmızı xətt) palpasiya etmək 

üçün A əlin baş və işarət barmaqlarını ayaq bilək oynağının önünə tərəf sü-. 

rüşdürün [4]. Qayığabənzər sümük mediala tərəf yerdəyişdiyi və hardasa qaba- 

rıqlığı medial malleolla kontaktda olduğu üçün, aşıq sümüyünün başının qabarıq 

yan tərəfini (qırmızı) dərialtından lateral malleolun önündə hissedə bilərsiniz. 

Daban sümüyünün anterior tərəfi aşıq sümüyü altında hiss edilir. 

Ön ayağı supinasiyada yan tərəfə çevirərkən aşıq sümüyü başının önündə qayı- 

ğabənzər sümüyün nazikcə hərəkət etdiyini və eyni zamanda aşıq sümüyün altında 

isə daban sümüyünün yana yerdəyişdiyni hiss edə bilərsiniz. 

Manipulyasiya

 

Manipulyasiya sabitlənmiş aşıq sümüyü başı ətrafında ayağın abduksiyaya gə-  

tirilməsindən ibarətdir. Aşıq sümüyü başını müəyyən edin. Ayaq biləyi ekinizmi  

xaricində əyripəncəliyin bütün komponentləri eyni vaxtda  düzəlir. Bu düzəlməni  

əldə etmək üçün korreksiyanın dayaq nöqtəsi olan aşıq sümüyü başının yerinin müəy- 

B əli

 

yən edilməsi lazımdır. 

 

 

           A əli  

 

 

 

 

4                   

 

2

 

      

   

           

                 B əli

 

9

 

---

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

Kavusu azaltmaq

 

1

 

Müalicədə ilk pillə ön ayağı arxa ayaqla uyğun sıraya gətirərək 

kavus deformasiyasının düzəldilməsidir. Ayağın yüksək medial 

qövsü olan kavus [1 sarı qövs] ön ayağın arxa ayağa görə prona- 

siyada olması ilə əlaqədardır. Yeni doöulmuşlarda kavus sərt  

deyil və ayağın normal boylama qövsünü əldə etmək üçün sa- 

dəcə ön ayağın birinci sırasının yüksəldilməsi yetərlidir [2 və 3].  

Plantar səthdəki qövs normal görünüşdə nə çox yüksək, nə də  

çox yastı olacaq dərcəyə gələnə qədər ön ayaq supinasiyaya  

2

 

gətirilmir. Ayaqdakı adduksiya və varus deformasiyasını dü-   

zəltmək üçün verilən effektiv abduksiya, ön ayağın arxa ayaqla  

eyni sıraya gətirilərək normal qövs əmələ gətirməsi ilə mümkün- 

dür. 

Gips sarğısında mərhələlər

 

Biz ucuz olduğu və asanlıqla istənilən şəkil verilə bildiyi üçün,    

plastik(fiberqlas) sarğılarına görə gips sarğısını məsləhət  

görürük. 

Ġlkin manipulyasiya

 

Hər gips sarğısından əvvəl ayağa  

gərmə manipulyasiyası tətbiq edilir. Daban sümüyünün ayaqla 

birlikdə abduksiyaya gəlməsi üçün dabana toxunulmur [4]. 

3

 

Pambıq qatının tətbiqi

       Gipsə  uyğun şəkil  verə  

bilmək üçün pambıq qatını [5] incə sarın. Gips sarğısını  

sararkən ayaq barmaqlarını aşıq sümüyünün başına qarşı    

təzyiqlə tutaraq ayağı maksimum düzəltməyə çalışın. 

 

Gips sarğısının tətbiqi

 

Əvvəlcə gips sarğısını dizdən aşağı 

sarın, sonra üst bud nahiyəsinə qədər uzadın. Barmaqların ətra- 

4

 

fını [6] üç-dörd qat sardıqdan sonra diz üstünə [7] proksimala 

doğru çıxın. Gips sarğısını düzgün sarın. Topuğun üzərindəki dö- 

nüşlərdə gips sarğısnı bir az daha gərgin sarın. Gips sarğısı ayaq  

barmaqlarını  tutan asistentin barmaqları üstündən sarılarsa uşa- 

ğın ayaq barmaqları üçün kifayət qədər boş yer qalır. 

5

 

6

 

7

 

10

 

---

 

 

 

 

 

 

Gips sarğısına Ģəkil verilməsi

  Gipsə qüvvə tətbiq edərək deforma- 

1

 

siyanı düzəltməyə çalışmayın. Yüngülcə təzyiq göstərin. 

Baş barmağınızla aşıq sümüyü başına sabit təzyiq göstərməyin; əksinə 

dəri yaraları əmələ gəlməməsi üçün tez-tez çəkin və yenidən təzyiq göstə-  

rin. Ayağı düzəldilmiş halda tutarkən aşıq sümüyü başı üzərində gipsi 

oturtmağa çalışın [1]. Sağ əllə ön ayağı supinasiyada tutarkən, sol əlin baş 

barmağı ilə aşıq sümüyü başı üzərində gipsi  şəkilləndirilməyə çalışıldığına 

diqqət edin. Yastı ayaqlılıq və ya beşik ayaq(rocker-bottom) deformasiyası 

əmələ gəlməməsi üçün gips ayaq qövsünə uyğun şəkilləndirilir. Daban sü- 

müyü qabarıqlığı üstündə gips topuğa yaxşıca oturdulur. Eyni zamanda gips 

malleollara uyğun şəkilləndirilir. Manipulyasiya və ya gips sarğısı zamanı 

 2

 

daban sümüyünə toxunulmur. Gips sarğısının ayağa görə şəkilləndirilməsi 

dinamik proses olmalıdır; eyni yerə çox təzyiq düşməməsi üçün tez-tez bar- 

mağınızın yerini dəyişdirin. Gips sərtləşənə qədər şəkil verməyə davam edin. 

Gips sarğısını bud nahiyəsinə qədər uzadın

  Dəri qıcıqlanmasının   

qabağını almaq üçün bud nahiyəsinə daha çox pambıq dolayın [2]. Gips  

çıxarılmasını asanlaşdrmaq və dizaltı bölgəsindəki gips qalınlığını azalt-  

maq üçün sarğını diz arxasına dönmədən sadəcə diz önünə gələcək [3] şə-   

kildə bir neçə qat dolayın. 

Gips sarğısının düzəldilməsi

  Gips sarğısına ayaq barmaqlarının istinad  

etməsi [4] üçün plantar tərəfə toxunmayın, dorsal tərəfdə isə  ayaq daraq 

3

 

arxası falanqa oynaqlarına qədər açın. Gips  bıçağı istifadə edərək dorsal tə- 

rəfdə əvvəlcə mərkəz , sonra isə medial və lateral tərəfdəki gips sarğısını kə- 

sin. Tam ekstansiyaya gələcək şəkildə bütün ayaq barmaqlarının dorsal tərəfi- 

ni açın. Birinci dəfə tətbiq edilən gipsin tamamlanmış halına diqqət edin [5].  

Ayaq fleksiyada və ön ayaq supinasiyadadır. 

Uyğun abduksiyanın xüsusiyyətləri

 

Tenotomiyadan əvvəl ayağı rahatlıqla 0-5º dorzifleksiyaya gətirmək üçün 

kifayət qədər abduksiyada olduğunu təsdiq edin. 

 Abduksiyanın ən uyğun xarakteristik əlaməti aşıq sümüyü altında daban sümü- 

yünün abduksiyası sayəsində anterior çıxıntısının palpasiya edilə bilməsidir. 

 Qamış sümüyünün frontal planına nisbətən təqribən 60º abduksiya mümkün- 

4

 

dür. 

 Daban sümüyünün neytral və ya az valqusu olur. Bu daban sümüyünün arxası 

palpasiya edilərək müəyyən edilir. 

 Bu deformasiyaların üç boyutlu olduğunu unutmayın və bu deformasiyalar 

birlikdə düzəldilir. Bu düzəlmə ayağın aşıq sümüyü başı altında abduksiya-  

sı ilə əldə edilir. Ayaq qətiyyən pronasiyaya gətirilmir. 

 

Müalicənin nəticəsi

 

Gips sarğıları sonrası yerimə zamanı ayaq normal ayağa görə daha çox 

abduksiyada düzəldilmiş kimi görünür. Əslində bu artıq düzəltmə deyil. 

Bu ayağın maksimum normal abdusiyada tam düzəldilməsidir. Tam ab- 

5

 

duksiyanın olması residivlərin qarşısını alır və artıq düzəlmiş və ya pro- 

nasiyada ayaq yaratmır. 

 

11

 

---