Bədən diliniz
36
miyyətli addım olması qarşınızdakı insanın bu davranışlar-
dan yayındığını anlamağınıza fürsət verə bilər və bu, heç də
çölə atılacaq informasiya deyil (Bax: Qutu 5).
Təlimat 6: Hər zaman insanların toplu, yaxud da sıraya
düzülmüş vəziyyətdə birdən çox ifadə və davranışını
tutmağa çalışın
Birdən çox ifadə, ya da toplu davranış halında olan in-
sanların bədən işarələrini müşahidə etməyə başladığınız an-
dan etibarən onları doğru oxuma istiqamətində bacarığınız
da inkişaf etməyə başlayacaq. Bu işarələr bir qurmacanın
parçaları kimidir. Nə qədər çox parçaya sahib olsanız, onla-
rın bir araya gətirərək yaratdığı rəsmi görmək şansınız arta-
caq. Nümunə vermək lazımdırsa, deyim: bir rəqibimin st-
resli davranışlardan sonra məni sakitləşdirici davranışlar
sərgilədiyini görsəm, zəif olduğunu hiss etdiyi bir nöqtədən
vaz keçməyə çalışdığını, mənimlə ortaq nöqtəyə gəlmək istə-
diyini anlayaraq daha rahat ola bilərəm.
Bədən diliniz
37
QUTU 5: BİR AİLƏ MƏSƏLƏSİ.
Bir anlığa özünüzü geniş bir ailə topantısında qohumları
ilə salamlaşmaq üçün növbə gözləyən səkkiz yaşlı oğlan uşa-
ğının valideyni kimi təsəvvür edin. Hər il təkrarlanan bu məra-
simdə salam vermək üçün növbə gözləyən oğlunuzla dəfələrlə
iştirak etmisiniz, amma bu ana qədər oğlunuz heç kimə qarşı
qaçıb-qaçmamaq, qucaqlayıb-qucaqlamamaq kimi bir qərarsız-
lıq yaşamayıb. Ancaq indi sıra Harri əmiyə gələndə yerindəcə
donub qalıb və qətiyyən tərpənmək istəmir.
Bir yandan onun qulağına “nə olub?” – deyə pıçıldayır, bir
tərəfdən də əmisinə doğru itələyirsiniz. Oğlunuz cavab vermir
və sizin fiziki təhrikinizə qarşı da laqeyd davranır.
Bu vəziyyətdə nə etməlisiniz? Əslində, fərqində olmalı ol-
duğunuz nöqtə oğlunuzun geri çəkilməsi – öz əsas davranış-
larından yayınmasıdır. Keçmişdə əmisini qucaqlamaqda bir
problem yaşamayan uşağın davranış dəyişikliyinin səbəbi nə-
dir? Bu “üz döndərmə” reaksiyası uşağın özünü təzyiq altında
hiss etməsi, yaxud da xoşagəlməyən duyğuların işarəsi ola bi-
lər. Bəlkə də, duyduğu qorxunun məntiqli əsası yoxdur, fəqət
müşahidəçi və ehtiyatlı valideyn üçün bu xəbərdarlıq səviyyə-
sində olan işarədir. Oğlunuzun keçmişdəki davranışından ya-
yınması əvvəlki yığıncaqdan sonra əmisi ilə arasında xoşagəl-
məz hadisənin baş verməsini göstərən dəlil ola bilər. Bəlkə də,
məsələ çox bəsitdir, ya da uşaqcasına anlaşılmazlıqdan ibarət-
dir. Ya da əminin ailənin digər uşaqlarına ayırdığı diqqətə ve-
rilən reaksiyadır. Ancaq oğlunuzun bu davranışı çox ciddi bir
məsələnin də əlaməti ola bilər. Buradan çıxaracağımız nəticə:
bir şəxsin öz əsas davranışlarından yayınması, yaxud da onları
dəyişməsi nələrinsə yanlış olduğunu və (xüsusilə bu hal üçün
xarakterik saysaq) ona daha çox diqqət yönəltməyin vacibliyini
göstərir.
Bədən diliniz
38
Təlimat 7: Şəxsin düşüncə, duyğu, maraq, diqqət, yaxud
da niyyətlərindəki dəyişiklikləri göstərə biləcək davranış
fərqliliyini müəyyən etmək
Davranışlardakı ani dəyişikliklər şəxsin gördüklərini necə
anladığını, yaxud da duyğusal hadisələrə necə reaksiya ver-
diyini açıqlaya bilər. Lunaparka gedərkən həvəs və sevinc
içində olan uşaq parkın qapalı olduğunu öyrəndiyi an dav-
ranışlarını dəyişəcək. Bu cəhətdən böyüklərin də uşaqlardan
fərqi yoxdur. Telefonla pis xəbər aldığımızda, yaxud bizi ya-
ralayan bir şey gördüyümüzdə bədənimiz həmin dəyişikliyi
sürətlə əks etdirir.
Davranış dəyişiklikləri bəlli hallarla insanın maraq, ya-
xud niyyətini açıqlaya bilər. Bu növdə dəyişikliklərin diqqət-
li şəkildə təqib edilməsi hadisələri meydana gəlmədən öncə
təxmin edə bilməyinizə fürsət verəcək, bununla da sizə ciddi
üstünlük qazandıracaq. Xüsusilə yaxınlaşmaqda olan hadisə
özü ilə sizə və ətrafınızdakılara zərər verə biləcək potensial
təhlükə daşıyırsa (Bax: Qutu 6).
Bədən diliniz
39
QUTU 6: BƏLANIN QOXUSUNU HİSS ETMƏK
İnsanın düşüncələrini əks etdirən ən əhəmiyyətli işarələr
arasında bədən dilindəki dəyişikliklərin meydana gətirdiyi niy-
yət işarələri də var. Bunlar şəxsin nə etmək niyyətində oldu-
ğunu göstərən davranışlardır və açıqgözlü müşahidəçiyə gözlə-
nilən hərəkət gəlmədən öncə hazırlanmaq üçün fürsət verir.
İnsanın davranış dəyişikliklərinin fərqində olmasının (xü-
susilə bu dəyişikliklər özündə niyyət işarələri ehtiva edirsə) nə
qədər ciddi əhəmiyyət daşıdığına dair verəcəyim bu nümunə
işlədiyim dükanda soyğun cəhdinə aiddir. Bu hadisə zamanı
kassanın düz yanında duran adam diqqətimi çəkmişdi, çünki
onun məhz orada durması üçün elə bir ciddi səbəb yox idi.
Növbədə deyildi, aldığı bir şey də yox idi. Ən başlıcası isə dur-
duğu yerdəcə gözlərini kassaya dikmişdi.
Adam eyni vəziyyətdə səssizcə gözləməyi davam etdirsəy-
di, yəqin ki, ona marağımı itirib, diqqətimi başqa yerə yönəldə-
cəkdim. Ancaq onu müşahidə etdiyim bu müddətdə davranış-
ları dəyişdi. Burun dəlikləri onu ələ verəcək şəkildə genişləndi.
Bu onun hərəkətə keçəcəyini göstərirdi. Hərəkətinin nə olaca-
ğını bir saniyə öncə təxmin etmişdim və o bir saniyə içində edə-
cəyim yeganə hərəkət insanları xəbərdar etmək oldu. Kassirə
doğru “Diqqətli ol!”, – deyə bağırdığım an üç hadisə eyni za-
manda baş verdi: satıcı kassanın açılmasına səbəb olan satış işi-
ni tamamladı, kassanın yanındakı adam irəliyə doğru atılaraq
pulu almaq üçün əlini uzatdı, bağırmağımla səfərbər olan kassir
adamın əlini havada tutaraq geri çevirdi və adam əlindəki pulu
yerə salaraq dükandan qaçdı.
Dostları ilə paylaş: |