Çobanoğullari uc beyliĞİ DÖnemine ait gideros fetiHNÂmesi (683 / 1284): ÇEVİRİ ve değerlendirme
Yüklə 11,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cevdet YAKUPOĞLU Namiq MUSALI Makale Bilgisi Article Info
- Anahtar kelimeler
- Key words
| TAD, C.37/S. 63, 2018, 77-133 ÇOBANOĞULLARI UC BEYLİĞİ DÖNEMİNE AİT GİDEROS FETİHNÂMESİ (683 / 1284): ÇEVİRİ VE DEĞERLENDİRME A V
ICTORY ANNOUNCEMENT (683 / 1284) ABOUT G IDEROS FROM THE PERIOD OF CHOBANOGHLU BORDER EM IRATE: TRANSLATION AND EVALUATION Cevdet YAKUPOĞLU
Namiq MUSALI
Başvuru:13 Aralık 2017 Recieved: December 13, 2017 Kabul: 6 Şubat 2018 Accepted: February 6, 2018 Özet Malazgirt Zaferi’nin ardından Selçuklularla Bizans arasındaki çekişmelere sahne olan Kastamonu bölgesinin fethi, Çobanoğulları Uc Beyliği zamanında tamamlanmıştır. Anlaşıldığı üzere, bu bölgede Bizans’ın son direniş merkezi Gideros kalesi olmuştur. Bugünkü Cide ilçesinin Karadeniz kıyılarında bulunan Gideros koyu üzerinde yükselen bu kale, o zamanlar Kastamonu sahillerindeki önemli bir limanı kontrol altında tutmaktaydı. Yürüttüğümüz araştırmalar sonucunda, Gideros kalesinin 683 senesinin Recep / 1284 yılının Eylül-Ekim ayları içinde Çobanoğulları Uc beyi Muzaffereddin Yavlak Arslan tarafından fethini konu alan bir fetihnâmeye ulaşmış bulunuyoruz. Adı geçen yöneticinin hizmetinde münşî görevini yürüten Hüsameddin Hasan b. Abdülmü’min el-Hôyî tarafından kaleme alınmış olan bu belge, makalemiz kapsamında Farsçadan Türkçeye çevrilmiş ve değerlendirilmiştir. Ele aldığımız bu belge, öncelikle Kastamonu bölgesinin fethini konu ederek günümüze ulaşmış olan tek fetihnâme olması ve Çobanoğulları Beyliği tarihine ışık tutması açısından dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra bahsi geçen vesika, XIII. yüzyılda Selçuklu – Bizans ilişkilerinin, o dönem kale kuşatma tekniklerinin ve Selçuklularda fetihnâme yazma geleneğinin incelenmesi bakımından da önem arz etmektedir. Anahtar kelimeler: Selçuklular, Sultan II. Mesud, Yavlak Arslan, Kastamonu, Cide, Hasan el-Hôyî, Bizans
C. YAKUPOĞLU ve N. MUSALI
78 Abstract The conquest of Kastamonu region, which is became a scene of tensions between the Seljuqs and the Byzantines after the Malazgirt Victory, was completed at the time of the Chobanoghlu Border Emirate. As it turns out, Gideros fortress was the last center of Byzantium resistance in this area. Rising above Gideros Cove on the Black Sea coast of today's Cide district, this fortress took in its control a important port of Kastamonu region. As a result of our researches, we have reached a victory announcement about the conquest of Gideros in Rajab of 683 / September-October of 1284 by Muzaffar al-Din Yavlak Arslan, the ruler of Chobanoghlu Border Emirate. The announcement, which was writen by his secretary Husam al-Din Hassan b. Abd al- Mumin al-Khoyi, has been translated from Persian to Turkish and evaluated within the scope of current article. This document, which we deal with, draws attention first of all from these view points: it is the only conquest announcement on Kastamonu region, that has reached to our days and it sheds light on the history of the Chobanoghlu Principality. In addition to these, the betting document is also important for the investigation of Seljuq - Byzantine relations in the XIII century, the fortress siege techniques of that period and the tradition of victory announcement writing among the Seljuqs. Key words: Seljuqs, Sultan II. Mesud, Yavlak Arslan, Kastamonu, Cide, Hassan al-Khoyi, Byzantine Giriş XIII. yüzyıl son çeyreğinde Muzaffereddin Yavlak Arslan tarafından fethedilen Gideros kalesi ile ilgili hazırlanmış fetihnâmeden bahsetmeden önce adı geçen kalenin bulunduğu muhit olan Kastamonu bölgesinin fetih sürecine göz atmamızda yarar vardır. Kastamonu havalisinde, Malazgirt Zaferi’nin ardından 1074 yılı civarında Türk komutanı Tutak’a bağlı akıncılar vasıtasıyla Türk fethi başlamıştır. Kastamonu kalesinin Türklerce ilk fethinin ise 1080 yılı civarında Emir Kara Tegin tarafından gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. I. Haçlı Seferi (1096-1101) sonucunda ve özellikle de Sultan I. Kılıç Arslan’ın ölümü (1107)’nü müteakip Bizans imparatoru I. Alexios Komnenos, Türklerin elindeki Sinop ve Karadeniz sahillerini geri almış, buraları ve Amasra, Ereğli gibi sahil kasabalarını tahkim etmiştir. I. Kılıç Arslan’ın oğlu Melik Arap, babasının ölümü üzerine Anadolu’ya gelmiş ve Kastamonu bölgesine hâkim olmuştur. Melik Arap, Ereğli ve Karadeniz sahillerini de fethederek, Bizans topraklarına sürekli olarak akında bulunmuştur. Melik Arap, kardeşi olan Türkiye Selçuklu sultanı I. Mesud (1116-1155) ile de 1124 yılı sonrasında mücadelelere girişmiştir. Sultan I. Mesud, imparator Yüklə 11,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|