47
Çocuklarda Trakeobronşial Yabancı Cisim
Aspirasyonu
Tracheobrobchial Foreign Body Aspiration İn Children
Zekeriya İlçe
Kocaeli Derince Eğitim Araştırma Hastanesi Çocuk Cerrahisi/ Kocaeli/ Türkiye
Özet
Trakeobronşial sisteme yabancı cisim aspirasyonu
ciddi sonuçlara ve bazen de morbidite ve mortaliteye
neden olan çoğu zaman tanısı zor bir durumdur. Bu
nedenle bazen astma veya tekrarlayan akciğer
enfeksiyonu nedeni ile tedavi edilir, bu da tanının
gecikmesine ve granülom oluşmasına neden olur.
Yabancı cisim aspirasyonu 1 yaş altında daha nadir
olmakla birlikte genellike 3 yaş altındaki çocuklarda
görülür. Yabancı cisimler genellikle sağ bronş ve
dallarına kaçarken her iki bronşa da kaçabilir. Sıklıkla
ayçiçek kabuğu, fındık, fıstık, oyuncak parçaları aspire
edilir. Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuklarda fizik
muayene ve radyolojik görüntüleme normal olabilir.
Bu nedenle yabancı cisim aspirasyonu şüpheli
çocuklar, bronkoskopi yapılmak üzere uygun merkeze
gönderilmelidir. Bu çocuklarda genellikle rastlanan
fizik muayene bulguları öksürük ve tutulan akciğerde
solunum seslerinin azalmasıdır. Yabancı cisim
aspirasyonu tedavi edilmezse ciddi sekel, tekrarlayan
akciğer enfeksiyonu ve ölüme neden olabilir, bu
nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Yabancı Cisim Aspirasyonu,
Bronkoskopi
Kısa Başlık: Yabancı Cisim Aspirasyonu
Abstract
The aspiration of foreign bodies into airways can be a
very serious event, sometimes resulting in morbidity
and mortality outcomes. But Foreign body aspiration is
difficult to diagnose in children. Misdiagnosis as
asthma and respiratory infection can delay treatment
and result in intrabronchial granuloma. In the majority
of caes, the problem of the aspiration of a foreign
body into the respiratory system affects children of 1-3
years old and it is less common new-born babies and
school children. The common site of foreignbody in
patients’ often occure right bronchus but sometimes
two bronchuses are affeceted. Mostoften sunflowers
seeds and shell, nutshell, pins, plastic material, pen
caps are aspirated. Furthermore, bronchoscopy must
be performed in suspected cases even with normal
physical examination and imaging findings. Foreign
body aspiration is strong enough based on clinical
evaluation and chest radiography, so that the child is
referred to bronchoscopy under general anesthesia
further imaging. The most common symptoms and
signs are choking and unilateral decreased breath
sounds. Foreign body aspiration may result either in
airway compromise and death or in serious seguels
such as recurrent pulmonary infections, atelectasis, or
bronchiectasis so that promt diagnosis and removel of
the foreign body is mandatory.
Key
words:
Child,
Foreing
Body
Aspiration,
Broncoscopy
Running Title: Foreing Body Aspiration
letişim Adresi:
Doç. Dr. Zekeriya İLÇE / Kocaeli Derince Eğitim Araştırma Hastanesi Çocuk Cerrahisi/ Kocaeli/ Türkiye
Tel: 0 262 317 80 00 - 1800
E-
Mail: zekeriyailce@kddh.gov.tr
Derleme / Review
48
Giriş
Yabancı cisim aspirasyonu nefes alma esnasında
ağız yada burun yolu ile alınan bir cismin
trakeobronşial
sisteme
kaçmasıdır.
Trakeobronşial yabancı cisim aspirasyon (YCA) ani
gelişen üst solunum yolu tıkanıklıklarının en sık
nedenidir ( 1, 2 ). Olguların %75’inden fazlası 1-3
yaş arası çocuklarda görülür ve bu yaş grubu
ölümlerin %7’sinden sorumludur ( 3 ). Eğer
YCA’nun tanısı erken konur ve müdahale edilirse
genellikle minumun komplikasyonla karşılaşılır.
Erken tanı konulup müdahale edilmez ise
tekrarlayan pnömoniler, akciğer apsesi ve
bronşiektaziye
kadar
farklı
ve
ciddi
komplikasyonla karşılaşılır ( 3, 4, 5 ). Yabancı
cisimler en sık sağ ana bronşa kaçarken, %5-7’si
her iki bronş, %1-2’si ise subglottik bölgeye
yerleşir ( 6 ). Aspire edilen cismin çeşitliliği ülke,
bölge, kültürel ve sosyoekonomik özelliklere göre
farklılık gösterir. Sıklıkla küçük taneli yemişler,
meyve ve sebze parçaları gibi organik (ayçiçek
kabuğu, fındık, fıstık...) küpe, nazarlık, kalem
kapakları, oyuncak parçaları, toplu iğne gibi
organik olmayan cisimler aspire edilir (6, 7,8 ).
Klinik Yakınma ve Bulgular
Yabancı Cisim Aspirasonu gelişen hastalar ani
gelişen bulgularla acil olarak hekime başvurduğu
gibi, bazen hafif ve tekrarlayan şikayetlerle
oldukça geç olarakta hekime başvurabilirler.
Olguların yarıdan fazlasının ani gelişen solunum
sıkıntısı nedeni ile ilk 24 saat içinde hekime
başvurdukları tesbit edilmiştir ( 6 ). Bunun
yanında yıllar sonra geç komplikasyonlarla hekime
başvuran yada rastlantısal olarak tesbit edilen
olgular da bulunmaktadır.
Katı maddelerin aspirasyonu ile ilgili semptomlar,
aspire edilen cismin büyüklük ve yerleştiği bronş
seviyesine göre değişmektedir. Büyük cisimler
genellikle larinks ve trakeaya yerleşir ve çıkarılmaz
ise afoni, ajitasyon, siyanoz, bilinç kaybı ve ölümle
sonuçlanır ( 9, 10,11 ). Küçük çaplı katı maddeler
ise sağ yada sol ana bronşu yada daha distal
bronşları tıkar. Bu durumda ise ilk belirti öksürük
ve hırıltılı solunum olabilir. Dispne, göğüs ağrısı,
ateş, bulantı kusma bunu takip edebilir ( 1,10,11 ).
Diğer taraftan olguların geliş şikayetleri erken ve
geç dönemlerde de farklılık gösterebilir. Erken
dönemde en sık şikayetler; yabancı cismin
aspirasyonu ile ani başlayan paroksismal öksürük,
hırıltılı solunum, solunum sıkıntısı, ateş, bazende
afoni, ajitasyon, siyanoz, bilinçkaybı ve ölümdür (
9 ). Geç başvuru şikayetler ise öksürük, hırıltılı
solunum,
tekrarlayan
akciğer
enfeksiyonu,
broşiektazi bulgular olabilir. Hatta bazı olgular
aşırı bronşial iritasyon yanıtı nedeni ile astım
bronşiale tanısı alarak yıllarca bu tanı ile tedavi
edilebilir.
Tanı
Tanıda en önemli kriterlerden biri aile yada
çocuktan alınan öyküdür. Ancak %10-20 olguda
öykü olmamasına rağmen klinik bulgulara
dayanarak yapılan bronkoskopide yabancı cisim
saptanmıştır ( 6 ).
İyi alınan bir öyküden sonra yapılan fizik
muayenede siyanoz, stridor, hışıltılı solunum (
wheezing ) interkostal çekilme, burun kanadı
solunumu, ateş saptanabilir. Oskültasyonda ise iki
taraflı yada tek taraflı solunum seslerinin azalmış
olması ve/veya alınamaması, ronküs gecikmiş ve
tekrarlayan akciğer enfeksiyonları ile gelen
olgularda ise akciğer seslerinde kabalaşma ve ral
alınabilir.
Tanıda Görüntüleme
Yabancı
cisim
aspirasyonlarının
tanısında
kullanılan
başlıca
görüntüleme
yöntemleri;
Akciğer
grafisi,
Bilgisayarlı
Tomografi
ve
Bronkoskopidir.
Akciğer
Grafisi;
Trakeobronşial
ağacın
görüntülemesinde
ilk
başvurulması
gerekli
yöntemdir ( 12, 13, 14 ). Dolayısı ile yabancı cisim
aspirasyonu şüphesi olan olgularda ilk yapılması
gerekli görüntüleme yöntemidir. Radyoopak
cisimlerin tanısında arka ön direk grafi yeterli
olabilir ( Resim Ia).
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
49
Resim I : Trakeobronşial Sistemde Radyoopak cisim. Ia) Sol ana bronşta toplu iğne, arka ön akciğer
grafisi, Ib) Sol yan akciğer grafisi.
Ancak cismin lokalizasyon ve büyüklüğünü daha iyi tanımlayabilmek için yan, oblik, dekübit
pozisyonunda grafiler çekilebilir ( Resim Ib)( 13, 14 ). Yapılan çalışmalarda aspire edilen yabancı
cisimlerin %90’ının radyoopak olmadığı tesbit dilmiştir ( 15 ). Radyoopak olmayan cisimlerde ise
aspirasyon tarafında hava hapsine bağlı havalanma artışı, interkostal mesafelerde açılma görülür ( Resim
IIa, IIb).
Resim II: Sağ ana bronşa kaçmış opak olmayan yabancı cisim. IIa) Arka ön akciğer grafisi, sağ
akciğerde havalanma artışı izleniyor. IIb) Aynı olgunun konvensiyonel Bigisayarlı Tomografi
görüntüsü. Aynı şekilde sağ akciğerde havalanma artışı mevcut.
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
50
Hava hapsi ekspirasyon sonrası çekilen akciğer
grafisinde daha iyi görülür. Lateral Dekübit
pozisyonunda çekilen akciğer grafisinde normalde
akciğer alt lob ve segmentlerde daha az
havalanma
görülürken
yabanci
cisim
aspirasonuna bağlı hava hapsi nedeni ile
havalanma artışlı görülür ( 9 ). Ana hava yollarının
tıkanmasına bağlı bazen lober veya total
atelektazi görülebilir ( 11 ).
Direk radyografik grafilerde bulgular yabacı cisim
aspirasyonu için spesifik olmayıp diğer akciğer
patalojileri de benzer görüntüler verebilir. Yapılan
çalışmalarda yabancı cisim aspirasyonu kanıtlanan
olguların %24-30’unda direk göğüs radyografisi
normal olarak değerlendirilmiştir ( 15, 16, 17 )
Seçilmiş olgularda tanı amaçlı sanal bronkoskopi
de yapılabilir. Ancak Bilgisayarlı Tomografi ile
yapılan sanal bronkoskopide olguların ciddi
radyasyona maruz kalması nedeni ile seçilmiş
olgularda
yapılmalıdır.
Sanal
bronkoskopi
konvansiyonel BT ile değil çok dedektörlü spiral
BT ile yapılır ( 13, 14 ). Sanal bronkoskopi; Genel
anestezi altında bronkoskopiyi kabul etmeyen,
öyküsü net olmayan, gecikmiş ve kesin
bronkoskopi endikasyonu konmayan seçilmiş
olgularda yapılmalıdır ( Resim IIIa, IIIb).
Resim III: Yüksek çözünürlüklü Bigisayarlı Tomografi IIIa ) Sağ akciğer orta ve alt loblarda havalanma
artışı ve tıkanıklık. IIIb ) Bu nedenle yapılan sanal bronkoskopide tıkalı sağ ana bronş görünümü.
Erken dönem yabancı cisim aspirayonu ayırıcı
tanısında
daralmaya
neden
olan
akut
laringeotrakeit, epiglottit, retrofarengeal apse,
bronşit ve bronşial astma düşünülmelidir. Şüpheli
ve/veya gecikmiş olguların ayırıcı tanısında ise
kronik
bronşit,
bronşial
astım,
pnömoni,
tüberküloz,
ve
bası
yapan
nedenler
(
lenfadenopati,
tumor
),
kistik
fibrosis
düşünülmelidir.
Bronkoskopi aynı zamanda tedavi yöntemi olduğu
için tedavide anlatılacaktır.
Tedavi
Yabancı cisim aspirasyonunda temel tedavi
yöntemi
bronkoskopidir.
Bronkoskopi;
Trakeabronşial
ağacın
optik
aletlerle
incelenmesidir. Fiberoptik ve Rijit olmak üzere iki
türü bulunmaktadır. Katı Yabancı cisimlerin tanı
ve tedavisinde rijit bronkoskopi kullanılır. 1806
yılında Boggini ilk kez bir ayna yardımı ile ince bir
tüpün içinden mum ışığını yansıtarak üst solunum
yolunun incelemesini yapmıştır. Rijit bronkoskopi
ilk kez 1897 yılında Gustav Killian tarafından
kullanılmıştır. Killian özofagustan kemik parçası
çıkarmıştır. Coolidge ise 1898 yılında 22 yaşında
bir kişide trakeabronşial ağaçtan üreteroskop ile
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
51
trekaostomi kanül parçası çıkarmıştır ( 18, 19 ). Rijit bronkoskop çocuklarda yaşla uyumlu olacak şekilde
değişik çap ve uzunluktadır. Çocuklarda genellikle iç çapı 3.5-7.5 mm ve boyları 30-45 cm arasındaki
bronkoskoplar kullanılır. Bronkoskopun boy ve çapı ile uyumlu olacak şekilde farklı boylarda forsepsleri
bulunmaktadır ( Resim IVa ).
Resim IV: Bronkoskopi ve Forseps tipleri IVa )Çocuk Yaş gurubunda kullanılan farklı boylarda rijit
bronkoskop ve forcepsler. IVb ) Fiberoptik bronkoskopi
.
Rijit bronkoskop sayesinde yabancı cisim
çıkarılırken aynı zamanda iyi bir ventilasyon da
sağlanır. Rijit bronkoskopi tecrübeli ellerde
yapıldığı zaman %100’e yakın tanı koydurucu ve
tedavi ettiren bir işlemdir. Çocuklarda tecrübeli
ellerde
komplikasyon
oranı
da
düşüktür.
Çalışmalarda
komplikasyon
%2-8
arasında
bildirilmektedir ( 13, 14, 20, 21 ). Bronkoskopi
tecrübeli kişiler tarafından tam donanımlı ve
ekipmanlı ameliyathane ortamında yapılmalıdır.
Genel anestezi ve işlem için gerekli her tür cihaz
hazır bulundurulmalı. Çok nadir de olsa açık
cerrahi gerekebileceği unutulmamalıdır. Hava
yollarının minimal travmatizasyonu için yabancı
cisme ulaşılabilecek en kısa ve en geniş
bronkoskop tercih edilmelidir. Yabancı cismin
çıkarılması sırasında karşılaşılacak ve işlem
sırasında görülebilecek acil komplikasyonlar;
bronkospazm, laryngeal ödem, pnömotoraks,
pnömomediastinum, yabancı cismin tamamen
ve/veya kısmen çıkarılamaması, diş, diş etlerinin
yaralanması, hipoksi, larinks ve trakeabronşial
yaralanma, laringospazm, subglottik ödem, kusma
ve aspirasyon, kardiak aritmi, arresttir. Ayrıca
genel anestezinin ve anesteziye bağlı ilaçların
komplikasyonu
bulunmaktadır.
Geç
komplikasyonları
ise
granuloma,
pnömoni,
atelektazi, akciğer apsesi, tarakea-özofagial fistül.
Tüm bu komplikasyonlar tecrübeli kişiler
tarafından uygun ortamda ve gerekli özen
gösterilerek yapıldığında en düşük seviyelere
inmektedir ( 1, 2, 9, 22 ).
Ayrıca görülen
komplikasyon sıklığı tanı 24 saatten sonra konan
olgularda dahada artar, bu nedenle erken tanı ve
tedavi önemlidir ( 1, 2, 9 ).
Yabancı cisim aspirasyonu acil düzeltilmesi gerekli
bir durumdur. Özellikle büyük hava yolları
tıkanıklıklarında yine işlemi bilen kişiler tarafından
yapılan
Heimlich
manevrası
ile
tıkanıklık
düzeltilebilir ( Resim Va ).
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
52
Resim V: Fizik ekzersizle aspire edilen çıkarılması yöntemleri Va ) Heimlich manevrası, V) Sırta
vurularak çıkarılması.
İşlemi uygulayacak kişi hastanın arkasına geçer
ellerini hastanın ksifoid ile göbek arasına gelecek
şekilde bağlar ve ani sıkıştırma hareketi yapar. Bu
sıkıştırma hareketi ile diyafragma yukarı doğru
hareket eder, oluşan pozitif basınç sayesinde
yabacı cisimin dışarı atılması gerçekleşir ( 23 ).
İşlem sırasında kusma ve yeniden aspirasyon, kot
fraktürü, retinal ayrılma, karın içi organ
yaralanmaları
gibi
ciddi
komplikasyonlarla
karşılaşılabileceği unutulmamalıdır ( 1 ). Bu
manevraya ek olarak gerekli hallerde çocuğun
sırtına vurulmasıda önerilmektedir ( Resim Vb ).
Bu her iki işlemde olayın gerçekleştiği yerde ( ev,
okul, park, piknik gibi ) yapılmalıdır. Yapılan bu
işlemlerle
yabancı
cisim
çıkarılsın
yada
çıkarılmasın hasta sağlık kurumunun acil servise
götürülmeli. Yabancı cisim aspirasyonu şikayeti
yada şüphesi ile acil servise başvuran hastalar ayrı
ayrı değerlendirilmeli ve klinik durumlarına göre
tedavi planlanması yapılmalı. Öncelikle her
hastaya damar yolu açılmalı, gerekiryorsa oksijen
bağlanmalı.
Yapılan
acil
değerlendirmeler
sonunda hastanın bilinci kapalı ise hızlıca ağız
içinin aspirasyonu sonrası entübe edilmelidir.
Özellikle geç gelen olgularda enfeksiyon bulguları
da
varsa
antibiyotik
verilmelidir.
Gerekli
hazırlıklardan sonra bronkoskopi ile yabancı cisim
çıkarılır. Yapılan çalışmalarda tecrübeli kişiler ve
uygun ortamlarda yabacı cismin %100’e yakın
çıkarıldığı tesbit edilmiştir ( 1 ). Ancak bazı
çalışmalarda
bu
oran
%70
olarak
ta
bildirilmektedir ( 1, 24 ). Genellikle tüm bu
işlemler rijit bronkoskopla yapılırken, son yıllarda
özellikle büyük çocuklarda rijit bronkoskopinin
yerini fiberoptik bronkoskopi almaya başlamıştır (
25 ) ( Resim IVb ). Yabancı cisimler tek parça
halinde çıkarılmaya çalışılmalı, ancak kuru fasulye,
nohut, fıstık gibi gıdalar tek parça halinde
çıkarılmaya çalışıldığında ıslanmış gıdalar şişeceği
için hacmi arttığından çıkarırken epiglota
takılmakta ve forsepsten ayrılarak trakeal
tıkanıklık yapabilmektedir. Bu nedenle bunlar
parçalanarak çıkarılmalıdır ( Resim VIa-b ).
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medicel Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
53
Resim VI: Yapılan rijit bronkoskopide çıkarılan yabancı cisimlere örnekler. VIa ) Aspire edilmiş fındık
parçaları. VIb ) Aspire edilmiş ayçiçek kabuğu parçaları
Yine çengelli iğnelerin açık ağzı yukarı bakıyorsa
çıkarırken epiglota takılmakta ve forsepsten
ayrılabilmektedir, bunlar da ters çevrilerek
çıkarılmalıdır. Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra
ağız içi, trakea, bronşlar kontrol edilmelidir. Geç
gelen
olgularda
yabancı
cisimler
bazen
granülasyon dokusu ile karışmakta olduğundan
mutlaka dikkat edilmelidir. Yine renksiz cisimler (
kalem kapağı gibi ) trakea ve bronş kıkırdakları ile
karışabildiğinden dikkat edilmelidir.
Yorum
Trakeabronşial yabancı cisim aspirasyonu özellikle
yeni gıdalar almaya ve oyuncakla oynamaya
başlayan çocuklarda sık karşılaşılan bir durumdur.
Zamanında müdahale edilmediğinde morbidite ve
mortalite oranı yüksektir. Tanı çoğu kez hikaye ve
direk görüntüleme yöntemleri ile konabilir.
Zaman kaybetmemek için ileri aşama tetkikler
gerekmediği taktirde yapmamalıdır. Şüpheli
hikayesi olan olgularda bile kesin tanı ve tedavi
için
bronkoskopi
yapılmalıdır.
Radyolojik
görüntülerin normal olması, yabancı cisim
olmadığı anlamına gelmemelidir. Bilgisayarlı
Tomografi ancak gecikmiş olgularda ve ayırıcı tanı
için tercih edilmelidir. Tedavi olayın gerçekleştiği
yerde başlamalı, hasta acil poliklinikte uzmanlar
tarafından değerlendirilmelidir. Bronkoskopi tam
donanımlı ameliyathanede genel anestezi altında
uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir.
Kaynaklar
1.
Çapan N, Alıcı İO. Trakeobronşial yabancı
cisim aspirasyonu. Solunum Hastalıkları 2009;
20 ( 1): 39-42.
2.
Köktürk O. Üst solunum yolu obstrüksiyonu.
Ekim N, Türktaş H, eds. Göğüs Hastalıkları
Acilleri, Ankara: Bilimsel Tıp, 2000; 87-105.
3.
Sırmalı M, Türüt H, Kısacık E, at al. Çocukluk
çağı
trakeobronşial
yabancı
cisim
aspirasyonu. Tıp Araştırmaları Dergisi 2005; 3
( 2 ): 8-12.
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
54
4.
Yalçınkaya İ. Trakeobronşial yabancı cisim
aspirasyonları. In: Ökten İ, Güngör A (eds).
Göğüs Cerrahisi Ankara: 2003; 689-98.
5.
Yıldızeli B, Yüksel M. Trakeobronşial yabancı
cisim aspirasyonları. In: Yüksel M, Kalaycı NG
(eds). Göğüs Cerrahisi, İstanbul: 2002; 677-
89.
6.
Büyükyavuz İ. Çocukluk Çağında Yabacı Cisim
Aspirasyonu. Klinik Pediatri 2003; 2 (2 ): 47-
51.
7.
Emir H, Tekant G, Beşik C, et al.
Bronchhoscopic removel of tracheobronchial
foreign bodies: value of patient history and
timing. Pediatr Surg Int 2001;17(2-3):85-7.
8.
Ciftci AO, Bingol-Kologlu M, Senocak ME, et al.
Bronchoscopy for evaluation of for- eign body
aspiration in children. J Pediatr Surg 2003;
38:1170-1176.
9.
Kocabaş A. Aspirasyon. In. Ekim N, Türktaş H
(esd). Göğüs Hastalıkları Acilleri, Ankara:
Bilimsel Tıp 2000; 125-39.
10.
Zur KB, Litman RS.
Padiatric airway
foreign
body retrival: surgical and
anesthetic
perspective.
Pediatric
Anesthesia 2009;
19: 109–117.
11.
Erdoğan E, Yabancı Cisim Aspirasyonu. Yeker
D eds. Çocuk Cerrahisi. İstanbul: Avrupa Tıp
Kitapçılık; 2005; 157-162.
12.
Katz M, Konen E. Imaging of pediatric
diseases of the tracheobronchial tree. In Bar-
Ziv J, Horev G, Kalifa G ( eds ). Highlights of
pediatric radiology, 22
nd
post-graduate corse
europen society of pediology. Italia, Milano:
Springer-Verlag, 1999;18-22.
13.
Ozkurt H, Bahadir E, Ucgul A, at al.
Comparision of multidetector computed
tomography-virtual
bronchoscopy
and
conventional bronchoscopy in children with
suspected foreign body aspiration. Emerg
Radiol 2008; 19: 45-49.
14.
Cevizci N, Dokucu AI, Baskin D, at al. Virtual
bronchoscopy as a dynamic modality in the
diagnosis and treatment of suspected foreign
body aspiration. Eur J Pediatr Surg
2008;18(6): 398-401.
15.
Koşucu P, Ahmetoğlu A, Koramaz I, et al.
Low-dose MDCT and virtual bronchoscopy in
pediatric
patients
with
foreign
body
aspiration. AJR 2004; 183 ( 6 ): 1771-7.
16.
Ikeda M, Himi K, Yamauchi, et al. Use of
digital subtraction fluoroscopy do diagnose
radiolucent aspirated foreign bodies in infats
and children. Int J Pediatr Otorhinolaryngo
2001; 61: 233-242.
17.
Mu L, Sun D, He P. Rdiologic diagnosis of
aspirated foreign bodies in children. Review
of 343 cases. J Laryngol Oto 1990; 104: 778-
782.
18.
Yüksel M. Pediatrik Hastada Bronkoskopi ve
Özofagoskopi. In Yüksel M, Kaptanoğlu M
(eds). Pediatrik Göğüs Cerrahisi. İstanbul:
Turgut Yayıncılık AŞ.; 2004;145-150.
19.
Yıldızeli B, Yüksel M. Yabancı Cisim
Aspirasyonu. In Yüksel M, Kaptanoğlu M
(eds). Pediatrik Göğüs Cerrahisi. İstanbul:
Turgut Yayıncılık AŞ.; 2004;151-164
20.
Güven A, Çalışkan B, Atebek C, et al. Çocukluk
çağı
solunum
yolu
patolojilerinde
bronkoskopinin yeri. Gülhane Tıp Dergisi 2008;
50: 30-33.
21.
Shivakumar AM, Naik AS, Prashanth KB, et
al. Tracheobronchial Foreigh Bodies. Indian J
Pediatr 2003, 70; 793-797.
22.
Gürses D, Akçay A, Çakalar I, at al. Çocukluk
çağı
yabancı
cisim
aspirasyonlarının
değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi 2004; 98-
101.
23.
Heimlich HJ, Patrick EA. The Heimlick
Maneuver , Best Technique for Saving Any
Choking Victim’s Life Postgrad Med 1990; 87:
38-43.
24.
Kaya
S,
Yalçınkaya
I,
Moldibi
B.
Trakeobronşial yabancı cisim aspirasyonları.
Solunum Hastalıkları 1991; 2: 255-264.
25.
Maggie LN , Daniel SS, Shelley C, at al. Use
of Laryngeal Mask Airway in Flexible
Bronchoscopy in Infants and Children.
Pediatric Pulmonology 2005;39:56 – 60.
İlçe
Yabancı Cisim Aspirasyonu
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medicel Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
Kocaeli Tıp Dergisi 2012;2: 47-54
Medical Journal of Kocaeli 2012;2: 47-54
Dostları ilə paylaş: |