Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2015

Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2015 
30                    AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti 
 
 
Cədvəl 1 
Aqroirriqasiya landşaftlarının torpaq tiplərinin fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri 
Kəsimin 
№ 
Dərinlik 
sm-lə 
Humus 
% 
Ümumi 
azot 
% 
CaCO
3
 
% 
pH su 
məhlu 
lunda 
% 
Udul-
muş 
əsaslar 
% 
Quru 
qalıq % 
Mexaniki 
tərkib mm 
0,001  0,01 
az       az 
K-1 
Ləgəz 
Qışlaq 
kəndi 
(köhnə 
Xudat) 
 
 
K – 2 
Ləgəz 
Qışlaq 
Xaçmaz 
 
K-  3 
Qusar 
Ləgəz 
Qışlaq 
 
 
K – 4 
Qusar 
Az. Nivi 
 
K – 5 
Qusar 
Çuxuroba 
kəndi 
 
 
K – 6 
Qusar 
Şirvanovka 
 
K – 7 
Xaçmaz 
Ləcət kəndi 
 
 
K – 8 
Xaçmaz 
Aşağı oba 
 
0-15 
15-35 
35-58 
 
58-85 
85-110 
110-150 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
 
0-20 
20-40 
40-60 
60-80 
1.19 
0.78 
0.67 
 
0.62 
0.41 
0.32 
 
2.63 
1.14 
0,52 
0.46 
 
2.02 
2.02 
1.86 
1.66 
 
3.10 
2.59 
2.38 
1.19 
 
1.29 
1.03 
0.83 
0.52 
 
2.69 
2.53 
1.50 
1.29 
 
2.69 
2.69 
2.02 
1.86 
 
1.86 
1.50 
1,29 
1.14 
0.11 
0.08 
0.07 
 
0.07 
0.06 
t.olm 
 
0,20 
0,10 
0.06 
0,05 
 
0,16 
0,16 
0,15 
0,14 
 
0.22 
0,19 
0,18 
0,10 
 
0,12 
0.09 
0.08 
0.06 
 
0.20 
0.19 
0.13 
0.12 
 
0.20 
0.20 
0.16 
0.15 
 
0,15 
0,13 
0,12 
0,10 
4.09 
4.91 
9.52 
 
13.11 
13.93 
14.58 
 
10.66 
13.52 
9.02 
11.47 
 
6.55 
6.77 
9.82 
12.30 
 
9,02 
8.61 
11.07 
12.30 
 
2.06 
2.06 
10.25 
10.25 
 
____ 
2.05 
2.05 
2.05 
 
4.09 
4.09 
5,32 
9.02 
 
2.05 
3,27 
4.09 
4.09 
7.4 
7.5 
7.8 
 
8.0 
8.1 
8.2 
 
7.6 
7.9 
8.0 
8.0 
 
7.5 
7.6 
7.7 
7.8 
 
7.5 
7.5 
7.7 
7.8 
 
7.3 
7.4 
7.6 
7.7 
 
7.2 
7.3 
7.4 
7.4 
 
7.4 
7.4 
7.5 
7.6 
 
7.3 
7.4 
7.5 
7.6 
45.22 
40.94 
38.56 
 
39.98 
24.28 
23.35 
 
28.08 
23.80 
21.90 
21.90 
 
30.94 
30.46 
26.66 
24.76 
 
32.37 
32.84 
30.46 
27.13 
 
30.46 
29.51 
29.51 
31.41 
 
29.51 
28.56 
28.08 
29.51 
 
29.51 
27.61 
25.22 
28.08 
 
32.84 
31.41 
26.66 
25.70 
0.171 
0.153 
0.183 
 
0.083 
0.093 
0.082 
 
0,302 
0,179 
0,315 
0,177 
 
0,128 
0,112 
0.098 
0.092 
 
0.092 
0.074 
0.119 
0.093 
 
0,073 
0,076 
0,064 
0.083 
 
0.101 
0.121 
0.092 
0.091 
 
0,156 
0.085 
0.077 
0.098 
 
0,099 
0,095 
0,082 
0,103 
28.96   66.44 
32.08   70.36 
29.36   68.24 
 
22.92
 
68.60 
14.84
 
65.48 
13.65
 
63.47 
 
7.92
 
     36.68 
7.32
 
     22.72 
9.76
 
     27.96 
5.24
 
     52,20 
 
18.08
 
46.48 
22.52
 
43.04 
21.80
 
45.96 
20.84
 
52.48 
 
16.72  53.36 
20.48  60.64 
17.64  54.88 
18.16  45.08 
 
6.20
 
     35,76 
16.56
 
37.48 
10.92
 
38.04 
19.56
 
55.40 
 
20.72
 
51.68 
22.04
 
48.32 
18.68
 
45.28 
12.96
 
35.80 
 
16.88
 
59.40 
18.04
 
59.28 
19.72
 
58.52 
12.28
 
41.32 
 
23.24
 
68.84 
25.12
 
63.00 
29.88
 
81.72 
26.08   77.00 
Aqrolandşaftların  regional  paylanmasının 
təhlili nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, tədqiqat 
obyektinin    bütün  rayonlarında  aqroirriqasiya 
landşaftlarının müxtəlif tipləri formalaşmışdır.  
Təsərrüfat funksiyasından asılı olaraq aqro-
landşaftların  suvarılan  və  dəmyə  əkin,  bağ–plan-
tasiya, seliteb–bağ, biçənək və otlaq tiplərini ayır-
maq olar. 
Qeyd edilən  antropogen komplekslər içəri-
sində  suvarılan  əkin  sahələri  –  müxtəlif  aqroir-
riqasiya  landşaft  vahidləri  böyük    üstünlüyü  ilə 
fərqlənir.  Aqroirriqasiya  landşaftlarının  təsərrüfat 
strukturunda  əsas  yeri  taxıl  əkinləri  (40  %-ə 
yaxın), tərəvəz və bostan bitkiləri (35%-dən çox), 
kartof,  silosluq  qarğıdalı,  yonca,  yem  bitkiləri 
(15%) və digər əkinlər tutur. Son 20 ildə  (1991– 
2010)  aqroirriqasiya    landşaftlarının  strukturunda  
baş  verən  ən  mühüm    keyfiyyət  dəyişikliyi  taxıl 
və çoxillik  əkinlərin sahələrinin artmasıdır.  

---