College 4 De Koude Oorlog

College 4

• De Koude Oorlog

Inhoud college 4

• Containment

• Korea

• Suez

Truman

Truman 1884-1972

• President van 1945-1953

• WO II, Koude Oorlog, Korea oorlog

• Vice-president 20 januari 1945

• Roosevelt sterft 12 april 1945

• Geen ervaring buitenlandse politiek

25 juli 1945 einde Churchill, begin Attlee (PM), Bevin (Foreign Secretary)

Potsdam

Potsdam Conferentie 17 juli tot 2 augustus 1945

• Potsdam in Sovjetzone, te bereiken met trein

• Dialoog tussen doven, einde Roosevelts droom Four Policemen

• Stalin wil: betere doorgang straten, militaire basis Bosporus, deel Italiaanse koloniën in Afrika, 20 miljard dollar herstelbetalingen (10 naar USSR)

• Westen blokkeert herstelbetalingen en rest

• Stalin blokkeert vrije verkiezingen

• Oder Neisse westgrens Polen, vijfmiljoen Duitsers eruit gegooid, Oosten land van Polen naar USSR

• Wel lukt viermogendhedenpact Duitsland, Stalin hulp oorlog tegen Japan

Tussen 3,5 miljoen en 9 miljoen Duitsers verdreven uit Polen, Tsjechoslowakije en Hongarije

Dus uit de Sovjetzone

Polen schuift naar Westen

• Vorpommern, ten westen van Oder, werd na oorlog deel Oost-Duitsland

• Hinterpommern, werd na oorlog deel Polen

• Voor de oorlog was Vor en Hinterpommern samen Pomerania, noordoosten Duitsland

Duitsland 1914

Duitsland voor WO II

Duitsland 1949, Oder Neisse lijn

na WO II, Oder Neisse westgrens Polen

Duitsland 1949, Oder Neisse lijn

Drie miljoen Sudeten Duitsers

• Sinds 12 e eeuw Duitse kolonisten in Bohemen en Moravië

• Tot 1918 deel van Duitsland

• Na WO I naar Tsjechoslowaakse Republiek

• 1938 terug in Duitsland

• Mei 1945 terug Tsjechoslowakije, uitwijzing Sudeten Duitsers, Heimatvertriebenen

• 1996 laat Duitsland alle aanspraken vallen

Churchill wil Deal met Stalin

• Had gekund gedurende Amerikaanse atoommonopolie

• Maar Stalin trekt zich niets van de bom af

• Westen onderschat zijn eigen positie

• Terugtrekken VS legers verzwakt wel de Amerikaanse onderhandelingspositie

• Westen wint wel slag om publieke opinie met Marshall hulp

Trumans containment

• Overal Sovjet-Unie indammen

• Stalin is net als Tsaren expansionistisch

• Sovjetunie gaat op den duur aan zijn eigen interne tegenstellingen ten onder

• Oplossing van Koude Oorlog is dus de instorting van Sovjet systeem

• Dus geen onderhandelingen, geen Realpolitik

Probleem met Trumans containment

• Containment was sterk moralistisch, onze orde is de beste, geen morele equivalentie

• VS voert passieve politiek terwijl het op hoogtepunt VS macht is

• Dus geen wederzijdse concessie meer

• Koude oorlog conflict kon alleen worden opgelost door de instorting van het Sovjet systeem, eigenlijk geen diplomatie nodig

• Kennan’s voorspelling dat SU zou instorten werd bewaarheid onder Gorbatsjov

Kritiek op containment

• Van Idealisten: Henry Wallace, VS heeft geen moreel recht om in te dammen, hij wil samenwerken met Russen, hun invloedssfeer in Oost-Europa is legitiem, Rusland is niet expansionistisch maar bang, terug naar Roosevelt, einde Koude oorlog, morele equivalentie

• Van realisten (Lippmann): VS moet door containment landen steunen die niet vitaal zijn voor de Amerikaanse belangen, geopolitieke overextensie, herstel machtsevenwicht, Rusland uit centrum continent

• Volgelingen van Lippmann namen kritiek over op containment maar niet zijn advies voor een meer offensieve buitenlandse politiek

• Van realist Churchill: onderhandelen op basis van kracht, dus gedurende Amerikaanse atoommonopolie, wil ook invloedssferen regeling

Henry Wallace 1888-1965

• 1940 vice president Roosevelt

• 1944 ontslagen, wordt opgevolgd Truman

• Wordt dan Secretary of Commerce

• Populist, Yankee distrust UK

• Gelooft in morele equivalentie VS-USSR, continuïteit radicale VS denken

• 1946 ontslagen door Truman omdat Wallace samenwerking USSR wil

• 1948 presidentskandidaat voor Progressive Party

• Tegen Truman doctrine en Marshall Plan

• Meer welfare spending

• Truman president 1945-1952

George Frost Kennan 1904-?

• Schrijver mr X artikel Foreign Affairs juli 1947

• Russen bang voor georganiseerde Westen

• Containment strategie: USSR was vijandig t.a.v. democratie door binnenlandse structuur: Partij enige georganiseerde groep

• Russen voeren net als onder Tsaren politiek van expansie

• Door dam tegen Russische expansie gaat Rusland aan interne tegenstellingen ten onder

• Containment meer in politieke dan in militaire zin

• Niet begrepen door Truman en Dulles, zij kiezen voor militaire indamming

Walter Lippmann 1889-1974

• Lid socialist club op Harvard

• journalist

• Steunt Theodore Roosevelt 1912, progressive party

• Wijst 1914 socialisme af

• 1916 steunt Wilson democratic party

• Betrokken onderhandelingen Parijs 1918/1919

• Na 1945 tegenstander Mc Carthyisme, Koreaanse oorlog en Vietnam oorlog: indamming leidt tot psychologische en geopolitieke overextensie

• Liever case by case dan principes

Rol van de moraal

• Conservatieven: goed versus kwaad, geen concessies

• Radicalen: morele equivalentie, transponeren van moraal prive domein naar internationale betrekkingen. Omdat VS moraal verloren heeft: geen recht op kritiek op USSR: curieus genoeg ook invloedssferen accepteren net als Realpolitici

• Realpolitici: buitenlandse politiek heeft niets met moraal te maken, is niet immoreel maar a-moreel, invloedssferen accepteren

Conclusie indamming

• Moreel-conservatieven betreuren verkwanseling van Oost-Europa in Russische invloedssfeer, moraal speelt wel een rol, roll back strategie

• Conservatieve balance of power politici bepleiten juist invloedssferenregeling, moraal speelt geen rol

• Radicalen: moraal van VS is niet beter dan die van USSR, praktijk: acceptatie van Russische invloedssfeer

College 5

• Koude oorlog deel II

• Korea Oorlog, Suez crisis, Hongaarse opstand, Berlijnse crisis

Curzon line

• 1919 Poolse Oostgrens

• 1921 oorlog Polen-USSR, Oostgrens 135 km ten Oosten van Curzon line

• 1939 Stalin Molotov pact, curzon line wordt de Duits-Russische grens

• 1945 Yalta Curzon line wordt Poolse Oostgrens

• 1945/1951 bevestig Pools-Russisch verdrag

1921 curzon line na Pools-Russische oorlog

Curzon 1939, aanpassing voordeel USSR

Curzon 1945, aanpassing voordeel Polen

Curzon 1950, geen verandering

Inhoud college 5

• Korea oorlog 1950-1953

• Suez crisis 26 juli 1956 – begin december 1956

• Hongaarse crisis, 23 oktober 1956 tot 8 november 1956

• Berlijn crisis 1958-1963

Koreaanse oorlog 1950-1953

Voorgeschiedenis Korea

• Eeuwenlang slagveld China, mongolen, Japan, Mantsjoerije

• Na 1870 onafhankelijk, Hermieten Yi dynastie

• 1910 Japanse annexatie

• 1945 Japanse capitulatie, Yalta 4 power trustee, China, VK, VS, USSR

• 1945 USSR Noorden, VS Zuiden, grens 38 breedtegraad

• 1948 Zuiden Republiek Korea, Noorden Dem Volksrepubliek

• Beide claimen heel Korea, 1948 grensconflicten

• Jan 1950 Acheson noemt Korea en Taiwan niet in interview (Japan wel)

• 25 juni 1950 NoordKorea valt Zuiden aan

Verloop van de oorlog

• June 1950 Noord Korea valt aan en verovert bijna geheel Zuid Korea tot zuiden van Pusan

• 7 juni 1950 VN resolutie tegenaanval, SU afwezig, 2 sept/oct 1950 UN troops tegenaanval succesvol tot aan Chinese grens bij Yalu Rivier.

• 3 dec1950-jan1951 China helpt Noord-Korea en dwingt VN troepen terug Zuid-Korea

• 4 jan1951 – april 1951 VS/VN tegenaanval, China en Noord-Korea terug naar 38

• 27 juni 1951 VN resolutie, Zuid Korea helpen want Noord-Korea niet teruggetrokken naar 38 breedtegraad

• 5 juli 1951-1953 wapenstilstand onderhandelingen, 38th parallel

Korea, was laatste keer dat VN werkte

• Russische lid van Veiligheidsraad was afwezig, maakte bezwaar tegen boycot China, Taiwan representeert China in VR

• Veiligheidsraadresolutie terug naar 38 breedtegraad, 27 juni 1951

• Truman praat niet in termen van geopolitiek maar van rule of law, dus principe

• Daardoor geen duidelijk oorlogsdoel door ontbreken van machtspolitiek, gaat om status quo ante: gevolg eindeloze reeks oorlogen kan de prijs zijn

VN strijdkrachten

• Australia 2282

• Belgium 900

• Canada 6146

• Colombia 1068

• Ethopia 1271

• France 1119

• Greece 1263

• Holland 819

• Luxembourg 44

• New Zealand 1385

• Philippines 1496

• South Africa 826

Containment: 2 onjuiste premissen

• De uitdagingen voor de VS zouden net zo duidelijk zijn als gedurende WO II

• Communisten zouden passief wachten op de desintegratie van hun rijk, zoals containment theorie voorspelde

• 25 juni 1950 Noord-Korea valt Zuid-Korea aan

• VS had juist troepen daar weggehaald en gezegd dat Korea niet belangrijk was voor VS defensieve strategie (ging alleen om USSR aanval op VS en Europa)

Korea: dubbel misverstand

• Communisten konden zich niet voorstellen dat VS belangen geraakt werden, nu grootste gedeelte van Azië in communistische handen was

• VS beziet de zaak niet vanuit geopolitiek (dat had gekund) maar vanuit principe: overal moet communistische agressie worden tegengegaan

oorlogsslachtoffers

• Juli 1951-1953, geen wapenstilstand door ruzie krijgsgevangenen,

• statische oorlog

• 550.000 VN slachtoffers

• 1,5 miljoen Noord-Korea en China

• 2 kilometer ontruimd 38e breedtegraad

VS overdrijft communistische gevaar

• Stalin wilde daar helemaal geen oorlog

• Mao Tse-Tung vreesde dat indien hij VS niet stopte in Korea, hij VS zou moeten bevechten op Chinees gebied

• Dat kwam omdat VS door principes, een universele oorlog leek te vechten in plaats van een oorlog met beperkte doelen

• Na VS militair succes had VS een bufferzone moeten voorstellen van 100 km, dan was China gerust geweest, gebeurt niet, had veel slachtoffers kunnen voorkomen

April 1951 MacArthur wordt ontslagen

• Hij is tegen impasse, wil China verslaan, wil Chinese nationalisten uit Taiwan naar Korea halen: Chinese burgeroorlog importeren in Korea

• MacArthur weg, nu wordt doel staaktvuren op basis van posities legers, prikkel China om nog even voordelen te behalen

• Curieus er was meer te halen dan staaktvuren omdat VS atoommonopolie had

• Waarom geen gedemilitariseerde bufferzone onder internationale supervisie? Dat gebeurt niet omdat VS denkt in universele principes, dus geen compromisbereidheid

Propaganda Noord-Korea/China

• YOUR FOLKS AT HOME NEED YOU

• Your dear mother is filling with tears in her eyes. Your pretty and young wife is going to crazy, for she can't stand any longer. Your children are crying and asking where their daddy is now. American officers and soldiers; Do you like to leave your mother, wife and children for the cannon fodders of Truman and MacArthur? Just cease fighting and come over to our line. We guarantee you safe conduct, warm clothes, good food and medical care if you injure, and in the end you'll get home.

Conclusie

• Containment was te absoluut

• Geen compromisbereidheid

• Dus onnodig bedreigend voor USSR

• Realpolitik had in Korea levens gered

• Maar dat gaat wel ten koste van mensenrechten

Suez crisis

• Einde van de status van grote mogendheid van Frankrijk en VK

Ferdinand de Lesseps 1805-1894

• Franse ingenieur

• Graaft tussen 1859 en 1869 het Suezkanaal

• 200 miljoen goudfrancs opgehoest, gelieerd aan Keizerin Eugenie

• Britse tegenwerking, zelf landverbinding en spoorlijn aangelegd

• 1875 VK koopt bijna helft aandelen

• Egyptisch nationalisme: VK bezet Egypte 1882-1945

• Graaft in 1888 Panama kanaal, leidt tot Panama schandaal

Suez kanaal

• 1859 163 km lang, 8 meter diep, 22 meter breed

• Verbinding Middellandse Zee en Rode Zee

• Geen sluizen, zeedieren Rode Zee in Middell. zee

• Doorvaart duurt ongeveer 15 uur

• Drukstbesvaren kanaal ter wereld, olietankers tot 370000 ton

• Opbrengst toltarieven naar Egyptische schatkist

• Tot 1956 80 % aandelen in Britse en Franse handen

• 1956 nationaliseert Nasser Suez kanaal

Voorspel Suez crisis

• VK heeft militaire basis Suez 80.000 soldaten

• 1954 onder VS druk, Vk haalt soldaten weg

• Eisenhower Northern Tier: MO NAVO: Turkije, Irak, Iran, Syrië, Pakistan: SU indammen

• VK Bagdad pact werkt niet: onderling verdeeld : Syrië doet niet mee, Irak is banger Arabische radicalisme dan SU, Pakistan banger voor India dan SU

• Nasser wil Bagdad pact ondermijnen

• VK en France willen Egypte losweken van SU door vrede Egypte en Israël en Aswan dam

• Vrede mislukt: Nasser wil Israël Negev opgeeft, en Palestijnse vluchtelingen terug: impasse

• Nasser zoekt contact met China, VS economische hulp <

Nasser 1918-1970

• 1948 deed mee aan Palestijnse oorlog 1948-1949

• 1952 einde Egyptische monarchie corrupte Koning Faroek

• 1954 Nasser president republiek, arabische socialisme, nationalisaties

• Maakt einde 72 jarige macht van VK over Egypte (vanaf 1882), VK trekt troepen terug Suezkanaal

• Bouw van Aswan dam, landbouwhervorming, industrialisatie

• 1958-1961 staatkundige unie met Syrië

• Wilde verenigde natie voor alle arabieren

• President tot 1970

• Na Kennedy Nasser steeds afh. van SU, spanning met Saudi Arabië

• Sadat breekt met SU, 1971-1973, 1980 vermoord fundamentalisten

Nasser versus Eden

Eden 1897-1977

• 1935-1938 BZ, neemt ontslag Munchen

• Lid Churchill cabinet

• 1951-1954 BZ

• 1955 premier

• 1957 uit de politiek

John Foster Dulles 1888-1959

• Zowel oom als grootvader BZ

• Eden had hekel aan hem

• Advocaat

• Lid herstelbetalingencie 1919

• Betrokken oprichting VN

• Buitenlands politieke specialist republikeinen

• Vertegenwoordigde protestantse kerken

• 1953-1959 BZ minister

• Roll back policy, Communisten uit Oost-Europa, praktijk legt VS neer bij Russische invloedssfeer

Chroesjtsov

• Maart 53 dood Stalin

• Driemanschap Beria, Malenkov, Molotov maken ruzie

• 1953 Chroetsjov wordt secretaris centraal comité

• 1955 aftreden Malenkov, Chroetsjov samen Boelganin macht

• Feb 1956 destalinisatie

• Ondoordachte koers buitenlandse politiek, Hongarije, Suezcrisis

• Wordt in 1957 door leger gered, afzetten Boelganin

• 1962 Cubacrisis, 1964 afgezet door Brezjnev, Kosygin, Soeslov

Voorspelling Couve de Murville

• VK wil Nasser afzetten, VS wil Bagdad pact 1955 (Turkije, Irak, Iran, Pakistan) op Egypte richten, verzoeningspolitiek met Nasser

• Egypte veroordeelt Bagdad pact en sluit wapenovereenkomst met Tsjechoslowakije (SU)

• VK/VS Aswan dam als poging om SU econ hulp <

• VK wil dat Jordanië toetreedt Bagdad pact, breekt pro-Egyptische opstand uit, King Hussein moet Glubb Pasha de Britse commandant van Arabische legioen ontslaan maart 1956

• 16 mei Nasser knoopt banden aan met communistisch China, Dulles boos omdat Tsjang-Kai-Shek steunt in Taiwan

• Dulles trekt economische steun in voor dam

• Couve de Murville: nu pakt Nasser Suezkanaal

Suez crisis

• 26 juli 1956 Nasser nationaliseert Suez kanaal

• Dulles en Eisenhower VS zal geen geweld gebruiken, SU steunt Nasser, VK en France go it alone

• 29 oktober 1956 Israël valt Sinai binnen (na geheim overleg VK en France)

• VK/Frankrijk eisen terugtrekking Egypte/Israël, gebeurt niet

• 5 november 1956, Franse en Britse legers bezetten noordelijk deel Suez kanaal

• VS verwerpt actie Parijs/Londen/Israël

• VN assembly veroordeelt Frans-Britse actie en stuurt politiemacht

• Begin december verlaten Britse en Franse troepen Suez kanaal na 48 uur

Frans-Britse Suez beleid is onhandig

• Breuk met eerdere poging om kanaal regiem te internationaliseren

• VK en Frankrijk zochten steun bij Israël waardoor hun claim op grote mogendheid status <

• Israël was koloniaal instrument verloor dus moreel voordeel boven Nasser’s weigering vrede accepteren

• VK positie in Irak en Jordanië verzwakt

• Eisenhower kwaad over opzetje om hem te verwijderen van Jewish vote tijdens presidentsverkiezingen

Waarom was VS zo hardvochtig tegen Parijs en Londen?

• Om drie redenen:

• 1. Eisenhower vindt dat er geen vrede kan zijn zonder recht, VS is onpartijdige morele arbiter van gedrag van staten los van nationale belangen of geopolitiek

• 2. Enige goede reden voor oorlog is zelfverdediging

• 3. VS is leider van het Westen: probleem is echter dat VS afkeer van kolonialisme niet veel krediet kreeg

Gevolgen van Suez crisis

• Nasser’s politiek t.o.v. Westen werd niet milder, pro-westerse Irak regime afgezet, Syrië wordt radicaal, Egypte valt Yemen aan, 1967 relaties VS-Egypte verbroken

• Dus: VS nu als verdediger van Bagdad pact: Pakistan, Irak, Turkije en Iran: geen gemakkelijke taak

• Frankrijk eigen kernwapen, Europa als instrument om Franse machtsverval <

• Chroetsjov vindt VS zwak ten tijde 1956 Hongaarse opstand en Berlijn crisis 1958, daarom Cuba missile crisis 1962

Gevolgen Suez crisis

• Eisenhower doctrine: Midden Oosten krijgt economische hulp, militaire hulp, bescherming tegen communistische agressie

• VS vitale belangen zijn wereldwijd, elk vrij land in de wereld beschermen: leidt tot Libanon (1958) (1983) en Vietnammoeras

• Geopolitieke overextension

Hongaarse opstand

• 1956

Hongaarse opstand

• 1944 Hitler onbetrouwbare Hongarije bezet

• 1944/45 oorlogstoneel, Russen en Duitsers roven Hongarije leeg

• Communisten 17 % stemmen maar door Rusland toch sleutelposities

• Rusland neemt industrie in beslag en verbiedt aanvaarding Marshall hulp

• 1948 eenpartijstelsel, communisten, Rakosiregime, einde industrie, nationalisatie. kolchozen

Na 1953 Stalins dood, Chroestjov onzeker: twee tegengestelde angsten

• Repressie in Oost-Europa zou ontspanning met Westen ondermijnen

• Vrijheid in satellietstaten zou hele communistische systeem ondermijnen

• Juni 1953 tanks gestuurd naar Oost-Duitse opstand

• Juni 1956 opstand in Polen, Sovjet tanks

• Gomulka nationalistische weg naar socialisme

• Russen erkennen Gomulka op voorwaarde dat socialisme intact blijft, Polen in Warschaupact

Vervolg Hongarije

• Onder Rakosi opbouw zware industrie maar grondstoffen ontbraken, einde electrotechnische en chemische industrie interbellum, honger, concentratiekampen

• 1953 Rakosi vervangen door liberalere Nagi

• April 1955 Nagi ontslagen door partijleider Rakosi

• 1956 destalinisatie Rusland, ontevredenheid Hongarije >

• Rakosi vervangen door Gero

23 oktober 1956 Hongaarse opstand

• Betoging studenten voor liberalisatie Polen

• Veiligheidspolitie faalt, Russische tanks

• Volgende dag opstand heel Hongarije

• Deel Hongaarse leger kiest voor opstand

• Tegen herstelbetalingen aan USSR, beëindiging Sovjetbezetting, herstel democratie, afschaffing veiligheidspolitie

• Nagy wordt premier en willigt eisen opstandelingen in

• Rusland belooft 30 oktober terugtrekking troepen

• 1 november Hongarije uit Warschaupact en neutraal

Hongaarse opstand

• Grote mogendheden en VN wordt gevraagd de Hongaarse neutraliteit te erkennen

• 3 nov Nagy gearresteerd, Russische aanval op Hongaarse steden, duurt vier dagen voordat verzet gebroken

• Volgens Hongaarse cijfers 6000 doden, volgens Westerse schattingen veel meer

• Nov-dec 1956 200.000 Hongaren vluchtten Westen

• Nieuwe regering Kadar, wordt later overigens wel meest liberale land van het Warschau pact

VS doet weinig

• Uitspraak VS regering: Om VS steun te krijgen hoeft Oost-Europa geen democratie te worden, Tito model is al voldoende

• En: VS zoekt geen potentiële bondgenoten aldaar: Rusland vrij spel

• VS wijst gebruik van Amerikaans geweld af: Rusland heeft dus vrij spel

Had VS iets anders kunnen doen?

• Door propaganda radio free Europe verwachtingen >

• Sovjet tankversterkingen waren enorm, VS kon realpolitisch niet veel doen, maar absolute VS principes dwong daar wel toe

• VS uitlatingen maakte Russen sterker

• Kremlin kon gewaarschuwd worden dat SU repressie economische en politiek kosten met zich mee zou brengen: is niet gebeurd

Bewaker van Hongaarse volk

Veroverde tank Hongarije 1956

Rode leger ruimt op in Hongarije

Nagy brug

Nagy monument

Hongaarse revolutie

Gevolg neerslaan Hongaarse opstand

• Conservatieve effect kernwapen

• Hongarije uiteindelijk toch relatief vrij Oost-Europees land

• Jaren zeventig economische crisis

• 1982 Hongarije IMF, joint ventures

• 1989 eerherstel Nagy, erkenning dat Hongaarse opstand geen contrarevolutie maar opstand was

• Bezoek Bush, Hongarije maakt einde ijzeren gordijn, grensversperring Oostenrijk <, grote gevolgen voor heel Oost-Europa

Stalins voorstel voor een neutraal maar verenigd Duitsland

• 10 maart 1952

Adenauer 1876-1967

• Burgemeester Keulen

• Concentratiekamp

• 1949 bondskanselier tot 1963

• Tegen Duitsland januskop, Bismarck

• Westbindung is beter dan neutraal Duitsland

• Herwinnen Duitse soevereiniteit

• 1954 Duitsland in Navo

• Door WEU militaire beperkingen

Stalins Vredesnota, 10 maart 1952

• Duitsland een

• Neutraal

• Alle buitenlandse troepen weg

• Met eigen nationaal Duits leger

Indien Stalin dit vier jaar eerder had gedaan:

• Duitsland niet in NAVO

• Duitsland niet herbewapend

• Duitse sociaal democraten willen hereniging in plaats van Westbindung

Stalins voorstel afgewezen

• Rusland krijgt veto over wat neutraal betekent

• Einde NAVO, waar buitenlandse troepen naar toe?

• Neutraal Duitsland zonder Westbindung, betekent Bismarck DTSL in centrum met eigen nationale politiek, revisie in het Oosten (Duitse vluchtelingen), januskop Duitsland terug

• Stalin sterft 5 maart 1953

Berlijnse crisis 1958-1963

• Bijna einde Atlantische alliantie

Berlijn 1948/1949 luchtbrug

• Stalin 1948 Berlijnse blokkade, toegangswegen werden gerepareerd

• 1 jaar westerse luchtbrug

• Verbinding hersteld

• Berlijn wordt welvarend

• Geen regeling toegang

Vervolg Berlijn

• Feb 1956 Chroetsjov speech 20 partijcongres, Westen geinterpreteerd als détente

• October 1957 lancering Spoetnik

• SU was beter dan VS, toekomst ook qua industriële output

• 10 nov 1958 Chroetsjov ultimatum: einde van Berlijns viermogendheden status, controle toegang van SU naar DDR, Westen onderhandelen met DDR, West-Berlijn gedemilitariseerd, geen overeenkomst binnen 6 maanden dan zou SU zijn bezettingsrecht en toegangscontrole overdragen aan DDR

achtergrond

• Duizenden Oostduitse vluchtelingen naar West-Berlijn

• Keuze Westen: erkennen DDR of een oorlog over de technische vraag wie de transito stempels mag geven

• Adenauer in grote problemen: hij hoopte via Westbinding uiteindelijk vereniging te krijgen

• Russen: eenwording via de onderhandelingen tussen BRD en DDR.

Adenauer: Chroestjovs ultimatum nachtmerrie

• SPD wilde neutraal Duitsland, overleg met Rusland en dan eenwording, de facto erkenning DDR

• Dat zou einde Europa zijn, Duitsland maakt dan gemene zaak met SU

• Bonn in no-win situatie: tegenover Westerse concessie krijgt westen wat het al had: toegang Berlijn

• DDR veto over eenwording

• Eenwording zonder Westbindung impliceert januskop onverdedigbaar Duitsland dat Westen en Oosten tegen elkaar uitspeelt

VK en VS denken daar anders over: onderhandelen

• Macmillan wil geen nucleaire oorlog riskeren over de vraag wie transitostempel mag zetten (DDR of SU)

• Pourquoi mourir pour Dantzig (1940) Why die for a transit stamp?

• Eisenhower: VS wil geen grondoorlog Europa, en ik ga Berlijn niet verdedigen met kernwapens

• Eisenhower: Chroetsjov is onze beste hoop: dus onderhandelen net als VK

De Gaulle kiest Duitse zijde

• Chroetsjov’s ultimatum is gevolg van inferieur politiek systeem, aandacht afleiden van binnenlandse problemen

• Toegeven aan SU druk: gaat SU alleen maar verder

• Juist omdat De Gaulle begreep dat Westen twijfelde en dat VS alleen SU kon afschrikken kon De Gaulle VS dwingen om bij de les te blijven

• Afscheid Richelieu politiek van Duitsland verdeeld houden

Vervolg De Gaulle

• 19e eeuw kon Frankrijk Duitsland niet alleen indammen

• Dus allianties met VK, Rusland, kleine staten

• Na 1945 kan dat niet, VK plus Frankrijk te zwak om DTSL aan te kunnen

• SU aan de Elbe, alliantie Parijs met Moskou leidt tot SU heerschappij Europa

• Nu voorkomen van een Duits-Russische deal dat zou leiden tot januskop Duitsland

Vervolg De Gaulle

• Dus Frans-Duitse samenwerking

• Parijs steunt Duitse eenwording in ruil voor Bonn’s erkenning dat Frankrijk de politieke leider van Europa is

Verwijdering VS-Adenauer

• Dulles confederatie twee Duitse staten

• Dus eenwording van DTSL is niet verantwoordelijkheid van de Geallieerden maar van de Duitsers zelf

• Tegen de essentie van Adenauers politiek: niet erkenning DDR

• Adenauer wil eenwording via Westen en door vrije verkiezingen

• Ironie is dat VS/VK standpunt leidt dat Duits nationalisme toeneemt (januskop DTSL)

VS voert gevaarlijke politiek

• Dulles sterft 24 mei 1959

• Eisenhower vertelt Chroetsjov dat VS niet altijd in Berlijn kan blijven

• Chroetsjov zit vast tussen haviken (Westen meer concessies)en duiven thuis (geen kernoorlog riskeren)

• Chroetsjov laat ultimatum verlopen

• Mei 1960 Amerikaanse U-2 spionagevliegtuig neergeschoten boven SU, top mislukt

Kennedy aan bewind 1961

• Chroetsjovs ultimatum drie jaar verlopen

• Mislukken van Varkensbaai invasie

• Aarzelingen Laos

• Juni 1961 Chroetsjov nieuwe 6 maanden deadline over Duitse kwestie

• 13 augustus 1961 begin bouw Berlijnse muur, VS doet niets (inspiratie Brandt Ostpolitik)

• Kernwapens goed voor overleving maar brengt geen positieve veranderingen voort

• Risico kernoorlog groter dan diplomatieke winst

Adenauer komt in geweer

• Adenauer verwerpt Kennedy’s plan voor Internationale toegangsautoriteit 7 mei 1962

• Want communist. staten en Westen hielden elkaar evenwicht, neutralen werden gechanteerd door SU

• Crisis in Atlantische Alliantie

• Westen gered door Cuba missile crisis

• Chroetsjov moet rakketten weghalen en ook Berlijn politiek beëindigen

• Succes van de muur maakt nu apart vredesverdrag met Berlijn onnodig volgens SU

gevolgen

• Alleen nog in 1973 aan einde Midden Oosten oorlog grote spanning Oost-West

• SU gaat nu bevrijdingsbewegingen steunen in Angola, Ethiopië, Afghanistan, Nicaragua

• 1971 Berlijn verdrag, erkenning DDR in ruil voor toegangsregeling en viermogendhedenstatus, zonder VS initiatief

• 1989 val van de muur, indamming had uiteindelijk gewerkt

conclusie

• In Korea: overextensie

• In Suez: einde grootmachtstatus VK/France

• In Hongarije: VS doet te weinig (kernwapen)

• In Berlijn: matigend effect kernwapen, gevaar neutraal januskop Duitsland, loopt goed af door Cubacrisis en door muur

De Gaulle 1890-1970

• Jeugd volgeling Maurras

• 1943 mechanisatie leger

• 1940 brigade generaal

• 1916 Verdun

• Leider Vrije fransen in Londen

• 1944/45 staatshoofd

• 1958-1969 president Vijfde Republiek

• force de frappe

• 1963 Frans-Duitse vriendschapsverdrag

Bob en Jack gedurende missile crisis

Hof van Kennedy met Casals

Kennedy met krukken

Kennedy met vader en grootvader

Vier Concepties van Westerse eenheid

• Macmillan, de Gaulle, Eisenhower, Kennedy

Macmillan

Macmillan

• Eerste Britse prime minister die beseft dat VK niet langer wereldmacht is

• Suez: VK moet band met VS versterken

• Natuurlijke, trouwe en waardevolle bondgenoot die onderdeel wordt van Amerikaanse besluitvormingsproces

• Skyboltaffaire: om leven van Britse bomberfleet te verlengen wilde VK Skybolt raketten kopen (vanuit vliegtuig gelanceerd), herfst 1962 schrapt VS Skybolt productie, zonder waarschuwing vooraf om afhankelijkheid van vliegtuigen te < (grondraketten minder kwetsbaar) en om VK geen eigen kernmacht te geven

• Nassau: VK krijgt 5 polaris onderzeeboten en raketten, VK ontwikkelt zelf kernkoppen, buiten NAVO

De Gaulle

• VK bereid vorm op te offeren voor inhoud

• France vorm en inhoud zijn gelijk

• Parijs wil special relationship via confrontatie

• Pschologische kloof tussen VS en Parijs: VS leiders hebben persoonlijke nederigheid en historische arrogantie, Fransen hebben persoonlijke arrogantie en historische nederigheid

• VS willen consultatie omdat uitgaat van uniformiteit belangen

• Parijs belangentegenstellingen: dus uitgaan van meningsverschillen: die opties bepalen de relatieve onderhandelingsposities

De Gaulle benadrukt onafhankelijkheid

• VS kan niet eeuwig in Europa blijven

• Europa moet onder Frans leiderschap het eens alleen doen

• Amerikaanse oordeel was minder Europees dan Franse oordeel

• Parijs wil Bismarck Europa: een op basis van staten, met Frankrijk in de rol van Pruisen, SU houdt Dtsl verdeeld, VS zorgt voor Europese defensie tegen SU, Parijs zorgt er voor dat Duits nationalisme omgezet worden in Europese eenheid

Problemen De Gaulles analyse:

• Frankrijk was niet zo machtig als Pruisen

• Frankrijk was economisch niet sterk

• Parijs kon geen evenwicht bewerkstelligen tussen VS en SU

• Adenauer kiest voor Washington

• VS nucleaire bescherming belangrijker voor Bonn dan Parijse steun

Conflict Parijs-Washington nucleaire strategie

• VS ontwerpen flexible response om oorlog berekenbaarder te maken

• Europa bang dat VS hen niet beschermt

• Europa stelt multiple triggers voor: nadeel voor VS: Washington in kernoorlog betrokken kan raken

• VS oplossing geen Europese kernmacht

• Nachtmerrie WW I en II, VS pas 1918 en 1944

De Gaulles oplossing

• 17 sept 1958 voorstel politiek directoraat binnen NAVO (VS,VK,Parijs)

• Dreiging Franse terugtrekking NAVO

• Vk wil niet special relationship <

• VS wil niet kernwapens verspreiden

• Parijs: VS kernwapens weg van Franse bodem, Franse vloot uit NAVO, 1966 geheel uit NAVO

Clash met Kennedy

• Kennedy wil flexible response en conventionele wapens >

• Kan alleen als kernwapens onder Amerikaanse controle blijven dus Mulilateral force NAVO met VS veto

• 4 juli 1962 Kennedy verklaring van interdependentie tussen VS en verenigd Europa

• Europa wil liever massive retaliation

• Kennedy biedt Parijs dezelfde raketten steun aan als VK, 14 jan 1963 verwerpt De Gaulle dat

• Veto t.a.v. Britse lidmaatschap EEG

De Gaulle

• Bouwt eigen force de frappe

• 1963 vriendschapsverdrag met Duitsland

• Adenauer blijft trouw aan VS

• France was sterk genoeg om VS beleid te dwarsbomen maar te zwak om eigen visie op te leggen

• Parijs kon Europa niet alleen beschermen tegen SU

• Door eenwording 1989, had Berlijn Parijs veel minder nodig

• Ontstaan van VS-Parijs as, maar nu is as VS-Rusland belangrijker

1962 De Gaulle Adenauer Reims

1963 Frans-Duits vriendschapsverdrag

Volgende college

• Voordat SU ten onder gaat aan eigen interne tegenstellingen, eerst VS problemen

• Het Moeras

• Dus Vietnam

• Nixons opening naar China