17
və bu prinsiplərin qeyri-formal tədris mühitində, yəni icma mərkəzləri və idman klublarında təbliğinə
çağırılır.
İsveçrə məişət və cinsi zorakılıq, gənclərə qarşı zorakılıq kimi məsələləri diqqət mərkəzində
saxlamaq üçün dövlət məktəblərində kurslar təşkil edib. UNİCEF uşaqlar arasında zorakılığa
son qoymaq məqsədi ilə “Təhlükəsiz və Etibarlı Məktəb” adlı müfəssəl təhsil proqramı işləyib
hazırlayıb. Bu kampaniyanın əsas məqsədi ibtidai və orta məktəblərdə uşaqlar üçün təhlükəsiz
mühitin yaradılmasını təmin etməkdir. Xorvatiyada bu kampaniya 400-dən artıq məktəbdə
keçirilib.
Mütəxəssislərin təlimi : Zorakılığın aşkarlanması və aradan qaldırılması, bərabərlik, qurbanların
ehtiyacları, yenidən qurbana çevrilmənin qarşısının alınması və qurumlar arasında əməkdaşlığın
inkişaf etdirilməsi sahəsində fəaliyyət göstərən bütün müvafiq mütəxəssislərin təlimi
.
Danimarkada, məişət zorakılığı tibb tələbələri, tibb bacıları və ictimai səhiyyə elmi
namizədlərinin tədris planlarına əlavə edilmişdir. Eyni zamanda, bu, Ginekologiya, Ümumi
Təcrübə və Psixiatriya sahələrində tibb mütəxəssisləri yetişdirən aspirantura tədris planında da
əsas mövzulardan biridir. Birləşmiş Krallıqda, məişət zorakılığı məsələləri ilə məşğul olan
hakimlər üçün xüsusi təlim proqramları var. Məişət zorakılığı sahəsində mütəxəssis hakim
olmaq üçün həmin kurslarda iştirak etmək tələb olunur. İspaniyada, məişət zorakılığı məsələləri
ilə bağlı ixtisaslaşdırılmış məhkəmələrin yaradılması hakimlər və prokurorlar üçün xüsusi
təlimlərin keçirilməsi istiqamətində imkan yaratmışdır.
Qabaqlayıcı müdaxilə və müalicəvi proqramlar
:
Konvensiya tərəflərdən məişət zorakılığı
təqsirkarları və ya cinsi təcavüzkarları üçün qeyri-zorakı davranışın mənimsənilməsi, hərəkətlərinə
görə cavab verməsi, qadınlara qarşı münasibətlərini gözdən keçirməsini öyrətməyi nəzərdə tutan
müalicəvi proqramları yaratmağı və ya dəstəkləməyi tələb edir. Müalicəvi proqramların əsasını
qoyarkən qurbanların təhlükəsizliyi, dəstəklənməsi, hüquqlarının qorunması sıx əməkdaşlıq
çərçivəsində fəaliyyət göstərən və mütəxəssis yardım xidmətindən istifadə edən proqramların da
fəaliyyətinin mərkəzində durmalıdır.
Birləşmiş Krallıqda, “Hörmət” QHT-si Məişət Zorakılığının Qarşısının alınması Proqramları
və məişət zorakılığında təqsirkar olan kişilərlə işləyən Birləşmiş Dəstək Xidmətləri üçün
akkreditasiya standartlarını işləyib hazırlamışdır. “Avropada məişət zorakılığının təqsirkarları
ilə İş” adlı Aİ-nin Daphne layihəsi törədənlər üçün standartlar müəyyənləşdirmişdir.
Almaniyada,
"Kişilər üçün Münhen İnformasiya Mərkəzi" QHT-si (Münchner
Informationszentrum für Männer e.V.) qəzəbin idarə edilməsi dərsləri, təcavüzkar kişilər üçün
xüsusi proqramlar, məişət zorakılığının nəticəsi olaraq boşanmağa hazırlaşan valideynlər üçün
uşaq himayəsi ilə bağlı məsələlərə dair məsləhətlər təklif edir.
Müdafiə və dəstək
Konvensiyanın IV fəsli
Qurbanları mümkün olan ən yaxşı müdafiə və dəstək vasitələri ilə təmin etmək gələcəkdə onların yenidən
zorakılıqla üzləşmələrinin qarşısını almaqla yanaşı fiziki, psixoloji və sosial cəhətdən bərpaları üçün də
mühümdür. Konvensiya bir sıra müdafiə tədbirləri təklif edir ki, bunlara da aşağıdakılar daxildir:
fövqəladə hallarda təqsirkarın ailədən və evindən uzaqlaşdırılması üçün qaydaların qoyulması, qadağa
və müdafiə əmrlərinin verilməsi;
qurbanlara hüquqları, yardımı necə və haradan ala biləcəkləri
barədə məlumatlar vermək;
ixtisaslaşmış yardım xidmətləri təqdim etmək ;
18
mütəxəssislər və şahidlərin zorakılıdan şikayət etməyə həvəsləndirmək;
zorakılığa şahid olmuş uşaqları qorumaq və dəstəkləmək.
Mütəxəssislər tərəfindən yardım xidməti
Zorakılığa məruz qalmış qadın qurbanlara mütəxəssislər tərəfindən dəstək verilməsi əsas yardım
xidmətidir. Bu xidmətlər əksəriyyəti təkrar zorakılıqdan əziyyət çəkən və travmalar alan zərərçəkmiş
insanların ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış gender cəhətdən həssas yanaşma tərzi təmin edir. Müəyyən qrup
qadınların, məsələn gənc qızların, əlil və mühacirlərin xüsusi ehtiyacları var. Yaşanmış zorakılığın
növündən asılı olaraq yardım ehtiyacları da fərqlənir, təcavüz və hücumlara məruz qalmış qadınlar üçün
sığınacaqlar kimi xarakterik xidmətlər tələb olunur. Bəzi qadınların mürəkkəb problemləri olur ki, bu
zaman da mütəxəssis yardımı labüddür. Xüsusi xidmətlər:
dərhal, qısa və uzun müddətli olmalıdır;
bütün ölkəni əhatə etməlidir;
bütün zərərçəkmişlər və onların uşaqları üçün əlçatan olmalıdır (və onların başa düşəcəyi dildə) ;
ixtisaslaşmış kadra, adekvat ehtiyat və fonda malik olmalıdır;
zərərçəkmişlərin hüquq və imkanlarını gücləndirməyə qadir olmalıdır.
Brüssel şəhərində qurbanları, onların yaxın qohumlarını və zorakılığın şahidlərini
qarşılamaqla yanaşı polislərində işinə köməklik göstərən “Qurbanlar üçün Polis yardımı Ofisi”
adlanan xüsusi xidmət yaradılıb. Xidmətin heyəti psixoloq və kriminoloqlardan ibarətdir.
İsveçdə, Döyülən və
Zorlanan Qadınlar üçün Milli Mərkəz cinsi zorakılıq sahəsində tibbi və
səhiyyə heyəti üçün təlimlər və praktiki göstərişlər təşkil edir və bu məsələlər üzrə ekspert
məsləhəti verən milli resurs mərkəzi olaraq fəaliyyət göstərir.
Cinsi zorakılıq qurbanlarına dəstək
Cinsi zorakılığa, o cümlədən zorlanmaya məruz qalmış insanların təcili tibbi köməyə, məhkəmə-tibb
ekspertizasına, travmaya qarşı dəstəyə, habelə yaxşı təlim keçmiş, ixtisaslaşmış mütəxəssislər tərəfindən
uzunmüddətli psixoloji məsləhətlərə ehtiyacları olur. Bu isə zərərçəkmişlər üçün yetərli, rahat əldə edilə
bilən zorlama böhranı mərkəzlərinin və ya cinsi zorakılıq qurbanlarına yardım mərkəzlərinin yaradılmasını
tələb edir. Qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığı ilə mübarizə üzrə Avropa Şurasının İşçi Qrupu hər
200.000 əhali üçün bir mərkəzin yaradılmasını tövsiyə edir.
1980-ci ildən bəri Birləşmiş Krallıq cinsi zorakılıq qurbanlarına yüksək keyfiyyətli və qısa
müddətli hüquqi məsləhət verən Cinsi hücumla bağlı (yönləndirmə) mərkəzləri açmışdır. Norveç
hər bir qraflıqda cinsi zorakılığa və təcavüzə məruz qalan şəxslər üçün xidmət mərkəzləri
yaratmışdır ki, onların da hamısı bələdiyyələrarası təcili yardım klinikaları ilə
əlaqələndirilmişdir. İsveç cinsi hücum qurbanları üzərində tibbi müayinələr aparan, onları
müalicə edən və dəstəkləyən Döyülən və Təcavüzə məruz qalan Qadınlar üçün Milli Mərkəz
açmışdır.
Zorakılığın şahidi olmuş uşaqların qorunması və dəstəyi
Zorakılıq olan ailələrdə uşaqlar çox vaxt bu cür hadisələrdən məlumatlı olurlar və bəzən hətta onlara
böyük zərər verən təcavüzlə özləri də üzləşirlər. Qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığının