Powrót do Paryża
… W ten sposób Abelard został najważniejszym nauczycielem w Paryżu, szkołę prowadził jednak krótko, gdyż musiał powrócić do domu dla załatwienia spraw rodzinnych, jako że jego rodzice postanowili wstąpić do klasztoru. Ze szkoły Abelarda wywodzi się dziewiętnastu kardynałów, ponad pięćdziesięciu biskupów, papież Celestyn II, a samą liczbę słuchaczy szacuje się na 5000.
Spotkanie z Heloizą
Gdy Abelard wrócił do Paryża, kanonik Fulbert zaproponował mu, by udzielał prywatnych lekcji jego siostrzenicy Heloizie. Heloiza była kobietą wykształconą, pobierała nauki w klasztorze w Argenteuilhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Argenteuil. Znała łacinę, a nawet grekę, co było rzadkością w XII wieku - nie znał jej nawet sam Abelard. Doceniając piękno (opiewane później w Romansie o róży przez Wilhelma de Lorris i Jana de Meung) i mądrość Heloizy Abelard przystał na tę propozycję, pod warunkiem jednak, że Fulbert wynajmie mu izbę w swoim domu. Około 40-letni Abelard świadomie uwiódł Heloizę. Miłość wywarła negatywny wpływ na jego obowiązki w szkole - przestał wygłaszać wykłady, a zaczął układać pieśni na wzór trubadurów, rozgłaszane następnie przez żaków, przez co jego miłość do Heloizy stała się powszechnie znana.
Najpóźniej dowiedział się o niej Fulbert - nakrył kochanków in flagranti. Dopiero to wywołało skandal obyczajowy, a Abelard musiał opuścić dom Fulberta. Abelardowi udało się jednak wykraść Heloizę - wysłał ją do swojej siostry w Bretanii, gdzie powiła jego syna, nazwanego "uczonym", niespotykanym imieniem Astrolabiusz ("chwytający gwiazdy").
Kanonik pałał żądzą zemsty, w obawie przed zemstą krewnych Abelarda, którzy mogliby odwołać się do króla i Kościoła, nie mógł jednak wyrządzić Abelardowi żadnej krzywdy. Abelardowi udało się więc stopniowo doprowadzić do załagodzenia sytuacji - dzięki staraniom przyjaciół spotkał się z Fulbertem, przyrzekając poślubić Heloizę. Zastrzegł jednak, że małżeństwo pozostanie w tajemnicy, mogłoby ono bowiem zaszkodzić jego karierze, jako że wykłady z teologii i filozofii mógł bowiem prowadzić jedynie jako kleryk. Fulbert przystał na to rozwiązanie, mimo że było połowiczne - nie zapobiegało plotkom i nie dawało mu satysfakcji.
Mimo że to właśnie z jej strony było to największym poświęceniem, Heloiza była przeciwna małżeństwu, choć ostatecznie wbrew sobie uległa. Argumentowała, że małżeństwo będzie dla Abelarda zrzeczeniem się na rzecz drugiej osoby wolności, a filozof powinien być całkowicie wolny. Jeśli małżeństwo wyszłoby na jaw, kariera akademicka byłaby przed Abelardem na zawsze zamknięta - jako człowiek żonaty mógłby pełnić jedynie funkcję lektora. Podejrzewała przy tym, że Fulbert nie będzie w stanie i nie będzie chciał zachować tajemnicy. Powoływała się na św. Pawła, który mówił "jeśliś wolny od żony, to nie szukaj żony" (Kor. 7,27-28), uznawała za rzecz opłakaną, jeśliby Piotr, "którego natura stworzyła dla wszystkich ludzi, poświęcił się cały jednej kobiecie i zgiął grzbiet swój pod hańbiącym jarzmem małżeństwa". Podkreślała wszelkie prawno-kanoniczne komplikacje, jakie przyniesie małżeństwo, skoro Abelard był już klerykiem, kanonikiem i członkiem kapituły.
Małżeństwo zostało zawarte w małym, ustronnym kościele, w obecności Fulberta i tylko kilku przyjaciół. Po ślubie Abelard i Heloiza natychmiast się rozstali, a ona zamieszkała w domu wuja, tak by uniknąć wszelkich możliwych plotek. Fulbert w myśl przewidywań Heloizy nie dochował jednak tajemnicy, zaczął rozgłaszać fakt zawarcia małżeństwa między Abelardem i Heloizą. Z tego względu dochodziło do częstych kłótni między nią a wujem - do tego stopnia, że Abelard w obawie o jej bezpieczeństwo postanowił oddalić ją od wuja. Znalazła się tym razem w klasztorze Argenteuil, gdzie w młodości pobierała nauki, a przyjazna ksieni zezwoliła jej nosić habit.
Fulbert odebrał wyjazd Heloizy jako zerwanie umowy - myśląc, że Abelard oddalił Heloizę do klasztoru tylko dlatego, że chciał pozbyć się kłopotu, postanowił się więc zemścić i zorganizował spisek przeciw Abelardowi. Abelard pisze, że "i oto pewnej nocy, kiedy spokojnie spałem w swej odosobnionej izdebce w gospodzie, przekupiwszy jednego ze sług moich, dokonali na mnie najhaniebniejszej i najokrutniejszej zemsty, która oburzeniem najwyższym przejęła świat cały, pozbawili mnie mianowicie tych członków ciała, którymi popełniłem to, co stanowiło dla nich przedmiot obrazy" - działo się to w roku 1119. Tego samego dnia do izby Abelarda zbiegli się studenci i mieszczanie, a władze Paryża niezwłocznie schwytały sprawców i ukarali ich tym samym, co oni zrobili Abelardowi.
linki:
- Piotr Abelard Historia moich niedoli przekł. L. Joachimowicz, Warszawa 1952
- Abelard i Heloiza Listy przekł. L. Joachimowicz, Warszawa 1968
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Spór o uniwersalia – filozoficzny problem dotyczący statusu http://pl.wikipedia.org/wiki/Poj%C4%99ciepojęć ogólnych (uniwersaliów, powszechników), historycznie przybierał formę dyskusji wokół istnienia idei (Platon).
Istota sporu: czy pojęciom ogólnym odpowiadają przedmioty rzeczywiste.? Jakie one są?
Czy rzeczywistość obok przedmiotów konkretnych, jednostkowych zawiera także przedmioty ogólne?
Punkt wyjścia w dyskusji problemu uniwersaliów: jak istnieją rodzaje i gatunki, czy są czymś rzeczywistym, czy tylko tworami językowymi?
Poglądy średniowieczne:
- realizm skrajny: uniwersalia istnieją poza rzeczami jednostkowymi, „przed” nimi (Platon, Plotyn, Augustyn)
- realizm umiarkowany: pojęciom odpowiadają przedmioty realne i odrębne. Uniwersalia istnieją w rzeczach, w ich gatunkowej formie, istocie, ale nie istnieją poza rzeczami (Arystoteles, Boecjusz)
- nominalizm: rodzaje i gatunki to wymawiane przez nas dźwięki (voces); Roscelin, nauczyciel Abelarda
Pogląd Abelarda: sermonizm. Uniwersalia są wyrazami nalężącym do mowy, ale nie w sensie vox, lecz sermo. co znaczy, że są dźwiękami posiadającymi znaczenie. Ogólność uniwersaliów odnosi się więc do znaczenia znaku językowego. Jednostki jednego gatunku posiadają pewną wspólną formę (forma communis), jest ona podstawą do nadawania wspólnej nazwy.
Inne rozwiązania:
- konceptualizm: ogólne są nie rzeczy i nie nazwy, ale pojęcia (conceptus) rozumiane jako pewne stany psychiczne
- nominalizm: uniwersalia istnieją tylko w języku, jako twory językowe
- teoria stanu
- indyferentyzm
- teoria zbioru
- konformizm
Organizacja szkolnictwa wyższego w średniowiecznej Europie
Wiek XIII – powstanie uniwersytetów
Uniwersytet Paryski, zał. ok. 1200 r. Główna uczelnia świata łacińskiego, model dla innych uniwersytetów.
Uniwersytet w Oxfordzie – powstał w XII w.
Uniwersytety – ośrodki życia naukowego i uprawiania filozofii.
Cechy uniwersytetów:
– wolność nauki; studia bez immatrykulacji
– międzynarodowość; uczeni i studenci z różnych krajów
– hierarchiczność i ciągłość (4 fakultety)
Wytworzenie się schematów i form w nauce i nauczaniu
Stopnie kariery naukowej: bakałarz, licencjat, magister
Pierwotna nazwa uczelni: studium generale universitas magistrorum et scolarium - korporacja wykładowców i studentów; typ boloński (władza studentów) i typ paryski (władza profesorów)
Pierwsze uniwersytety powstawały samorzutnie: Z uniwersytetów istniejących w 1300 r. tylko 3(2) zostały założone przez panujących (papieży)
Najstarsze uniwersytety: Bolonia, Paryż (XII wiek) Oxford (1214), Cambridge (1231), Padwa (1222), Neapol (1224), Arezzo, Piacenza, Reggio, Salerno, Siena, Vercelli, Vicenza, Tuluza (1233), Angers, Orlean, Montpellier, Salamanca, Sewilla, Lizbona
Akademia Krakowska – rok założenia 1364
Liczba studentów w uniwersytetach była wtedy niewielka:
Paryż - ok. 6000
Bolonia - ok. 15000 XIV w.
Tuluza < 2000
Wiedeń < 2000
Lipsk < 2000 - 1426
Louvain – 1450; koniec XIV w.
Praha - 1373 (wraz z mistrzami)
Akademia Krakowska:
1400-1409 – 963
1427-1449 –3084
1449-1471 – 4161
1490-1499 –2889
1500-1509 – 3215
1510-1519 – 2816
1520-1529 – 1710
1530-1539 –1715
„Wszyscy studenci, którzy przeszkadzaj ą w realizacji niniejszego naszego statutu, czy to krzycząc, tupiąc nogami, rzucając kamieniami czy jakimkolwiek innym sposobem – bądź sami, bądź za pośrednictwem ich służących i popleczników – zostaną na mocy niniejszego wykluczeni z naszego grona na cały jeden rok.” (Ze statutu uniwersytetu w Paryżu)
Mistrz i uczniowie (1464)
św. Tomasz z Akwinu (1225 – 1247)
Poglądy
Wiedza i wiara; dwie prawdy
Nauka o bycie; ens, esse
substantia; essentia, existentia
Nauka o Bogu:
- przymioty Boga: aseitas versus ens ab alio
Ipsum Esse; Czysty Akt
Poznanie Boga: via negatio, via eminentia
Pięć dróg (via):
- ex motu
- ex ratione causae efficiens
- ex possibile et necessario
- ex gradibus perfectionis
- ex gubernatione rerum
Nauka o świecie:
- creation ex nihilo
Nauka o duszy (anima)
- rozum
- jedność psychofizyczna
- poznanie własnej duszy – pośrednie (obiektywizm)
Nauka o etyce
- cel życia: poznanie Boga
- szczęście
Istota tomizmu
- oparcie filozofii chrześcijańskiej na doświadczeniu
- dualizm Boga i świata
- realizm,obiektywizm versus augustynizm i mistyka
- intelektualizm versus woluntaryzm (augustynizm) i emocjonalizm (mistycy)
Tomizm – oficjalną nauką Kościoła
Neotomizm
Mistyka Średniowiecza
Mistycyzm – wieloznaczny termin opisujący doświadczenie religijne, polegające na bezpośredniej, czyli niezależnej od rytów i obrzędów, relacji człowieka z rzeczywistością poza-materialną, pozazmysłową lub transcendentną. Rzeczywistość ta jest różnie rozumiana przez poszczególne systemy religijno-filozoficzne. W chrześcijaństwie, judaizmie i islamie jest ona tożsama z Bogiem. W buddyzmie i hinduizmie z pozazmysłową Jednią, rozumianą jako prawdziwa rzeczywistość świata.
Mistyka w chrześcijaństwie – droga duchowa człowieka do osiągnięcia, poprzez wiarę, bezpośredniego spotkania z Bogiem już w życiu doczesnym oraz samo spotkanie z Bogiem, jako zwieńczenie tej drogi, nazywane zjednoczeniem mistycznym łac. unio mystica. Pod terminem mistyka rozumie się również systematykę, tzn. opis doświadczenia mistycznego i refleksję teologiczną nad nim.
Pojęcia:
- doświadczenia i stany mistyczne
- stan mistyczny: bezpośrednie obcowanie z Bogiem
- źródła poznania mistycznego: doświadczenie wewnętrzne, uczucie, kontemplacja (contemplatio)
Dwa nurty mistyki:
- uzupełnić scholastykę
- zastąpić scholastykę
Przedstawiciele
Bernard z Clairvaux (1091 – 1153)
Twórca mistyki średniowiecznej
Opis doświadczenia mistycznego
1) Mistyczna metoda poznania: uczucie i kontemplacja
- teza Bernarda: obcowanie z Bogiem – najlepszy, jedyny środek poznania prawdy
2) Szczeble mistycznego poznania:
- pokora, miłość; życie zasługujące na łaskę Boga
- szczyt pokory – poznanie własnej nędzy (marności, łac. vanitas)
- przez własną nędzę uzyskujemy współczujące zrozumienie nędzy bliźnich
- cierpiąc nad własną nędzą oraz nędzą innych oczyszczamy własne serce, przez co uzdalniamy je do oglądania rzeczy boskich
- kontemplacja rzeczy boskich, w której umysł styka się bezpośrednio ze swoim przedmiotem, nie jest to poznanie pośrednie
Vanitas (łac. marność) – motyw religijno-artystyczny związany też ze sztuką, poznaniem i czasem. Pojęcie ma związek z myślą przewodnią Księgi Koheleta: Vanitas vanitatum et omnia vanitas (Marność nad marnościami i wszystko marność, Koh 1,2 BT).
Szczytem kontemplacji jest ekstaza. Umysł oglądając Boga, przejęty podziwem dla Jego wielkości zapomina o sobie.
- Wtedy dusza „wyrywa się” z ciała i „zatapia” w Bogu.
- Wówczas dusza potęguje swoje zdolności i upodabnia się do Boga.
- Upodabniając się do Boga dusza nie utożsamia się z Bogiem, pozostaje odrębną substancją.
- Wówczas dusza potęguje swoje zdolności i upodabnia się do Boga.
Cechą przeżycia mistycznego jest jego indywidualny i odrębny charakter. Każdy mistyk poszukuje drogi do Boga po swojemu.
Stan kontemplacji nie opiera się na przyrodzonych władzach umysłu; wchodzi się w nim w stan nadprzyrodzony: wychodzi się poza samego siebie i przekracza granice ludzkiego umysłu
Hugon od św. Wiktora (1096 – 1141)
Poglądy
Synteza mistyki i scholastyki
- pozytywny stosunek do wiedzy racjonalnej
Podział wiedzy (sapientia):
- scientia – służy ziemskiemu życiu
- intelligentia – prowadzi do upodobnienia się do Boga
Trzy władze poznawcze (oczy):
- oczy ciała: poznanie zmysłowe i obrazowe – poznaje rzeczy zewnętrzne
- oczy rozumu: władza poznawcza o charakterze pojęciowym
- oczy kontemplacji: wszechogarniająca intuicja
Szczeble władzy kontemplacji (contemplatio):
- niższe – poznają to, co zgodne z wyobraźnią
- wyższe – dochodzą do tego, co jest ponad i poza rozumem
Wyższe szczeble kontemplacji to:
– „rozszerzenie umysłu”
– „podniesienie umysłu”
– „przemiana umysłu” – tu umysł wychodzi poza samego siebie i łączy się z Bogiem
Najwyższy stan wymaga przygotowania i czekania, niezbędne jest doznanie łaski.
Wiedza i wiara
- O rzeczach boskich nie jest możliwa wiedza zupełna
- Wiedza – ujmowanie rzeczy jako obecnych
- Wiara – znajomość rzeczy (jeszcze) nie obecnych
- Wiara:
– powstaje przez pobudzenie woli, nie na drodze umysłowej
– ma odmienną naturę niż poznanie ale wspólny z nią przedmiot
– ma mniej pewności niż wiedza, ale więcej niż domysł
Wiara jest niezbędna tam, gdzie wiedza nie jest możliwa.
Prawda (veritas), rodzaje prawd:
– wywodzące się z rozumu – są przedmiotem wiedzy
– zgodne z rozumem – mogą być przedmiotem wiary, z czasem mogą zostać zastąpione przez wiedzę
– przekraczające rozum – mogą być przedmiotem wiary
– sprzeciwiające się rozumowi – nie mogą być przedmiotem wiary
św. Bonawentura (1221 – 1274)
Tradycja augustyńska
Dominikanie - tomizm
Franciszkanie - augustynizm
Poglądy
Poznanie Boga – jedynie przez poznanie mistyczne
Trzy etapy poznania mistycznego:
- Poznanie Boga przez Jego dzieła
- Poznanie Boga przez Jego obraz, jaki mamy w duszy
- Poznanie Boga wprost
Sześć stopni widzenia:
-
widzenie umysłu przyrodzonego (visio intelligentiae per naturam inditae)
-
widzenie umysłu podniesionego przez wiarę (visio per fidem sublevatae)
-
widzenie umysłu pouczonego przez Pismo (visio per scripturam eruditae)
-
widzenie umysłu natchnionego przez kontemplację per contemplationem suspensae)
-
widzenie umysłu objaśnionego przez proroctwa (per pprophetiam ilustratae)
-
widzenie umysłu pogrążonego w zachwycie (per raptum absorptae)
Ad 6) Jest to droga zjednoczenia się z Bogiem
Trzy drogi duszy:
- wyzwolenie ze zła (via purgativa)
- wewnętrzne oświecenie duszy (via illuminativa)
- zjednoczenie z Bogiem (via unitiva)
Atrybuty Boga: Ordo et lex (ład i prawo)
Metafizyka światła
- Światło jest pierwotną, najsubtelniejszą postacią materii (neoplatonizm, Robert Grosseteste)
Bonawentura:
- Światło nie jest materią, lecz siłą działająca w materii.
- Światło jest w każdym ciele, jest powszechną formą ciał (forma communis); poza światłem ciała mają formy swoiste (formae speciales), stanowiące od odrębnych własnościach każdego gatunku.
Mistrz Eckhart (1260 – 1327)
Dominikanin
- Dwa prądy mistyki: ascetyczny, spekulatywny
- ascetyczny – prawowierny (poznanie Boga, łaska; zjednoczenie duszy z Bogiem), kraje romańskie
- spekulatywny – samodzielne poznanie Boga, jedność Boga i duszy prawowierny, mistyka niemiecka
Tematy mistycznej spekulacji: dusza, Bóg, Bóstwo Boga (Godheit)
Istota Boga – pierwotne, bezosobowe Bóstwo (Godheit)
Bóstwo (Godheit) – dnem, źródłem, korzeniem, podstawą Boga
Bóstwo (Godheit) – nie osobowe, por. neoplatońska Prajednia
Osoby boskie – emanacje Bóstwa
- świat – „czysta nicość” (Nichts)
Dusza ludzka - realna
„Dno” duszy (vünklelin) jest boskiej natury
Godheit i vünklelin; „dno” duszy jest identyczne z Bogiem
Mistyczna kontemplacja
Na „dnie” duszy jest sam Bóg (Bóstwo); tam dusz może oglądać go bezpośrednio, tak jak ogląda siebie.
Warunki kontemplacji:
1) duszy musi odwrócić się od rzeczy i skupić w sobie
2) musi odwrócić się nawet od siebie, od swojej przyrodzonej natury i skupić się tylko na swym „dnie”
3) tam, na „dnie” poddać się działaniu Boga (Boskości)
Skutek kontemplacji: upodobnienie się duszy do Boga
W tym stanie: przekroczenie praw moralnych
Kontynuator Eckharta: Jakub Böhme – protestantyzm
Średniowieczny empiryzm
Roger Bacon (1210/5 – 1294)
Orientacja w Oxfordzie: zagadnienia przyrodnicze
Poglądy:
– doświadczenie przyrodnicze versus scholastyczna spekulacja
– eksperymentowanie; przyrządy do badań
– matematyczne badanie zjawisk
– doświadczenie mistyczne
Roger Bacon: „...łatwo wykazać zgodnie ze stwierdzonymi zasadami, że bardzo duże przedmioty można oglądać jako bardzo małe i odwrócone, a bardzo odległe przedmioty wydadzą się tak bliskie, jakby były pod ręką, i na odwrót... Przeto z niesłychanej odległości możemy odczytać najmniejsze litery i liczbę ziarenek pyłu czy piasku...Możemy więc również spowodować, że Słońce, Księżyc i gwiazdy wydadzą nam się, jakby zstąpiły tu niżej...” Opus maius
„Mogą być zbudowane okręty poruszające się bez wioślarzy, mogące żeglować zarówno po rzekach, jak i po morzu, prowadzone przez jednego człowieka z większą prędkością, niż gdyby pełne były wioślarzy. Podobnie można skonstruować wozy jeżdżące bez użycia zwierząt pociągowych, napędzane niewiarygodną energią, tak jak podobno jeździły uzbrojone w kosy rydwany starożytnych. Mogą być zbudowane maszyny latające, takie że człowiek siedzący wewnątrz maszyny będzie nią kierował za pomocą pomysłowego mechanizmu i leciał przez powietrze jak ptak. Ponadto można sporządzić przyrządy, które choć same niewielkie, wystarczą, aby podnieść lub przytłoczyć największe ciężary...Mogą też być skonstruowane przyrządy, podobne do tych, które wykonano na rozkaz Aleksandra Wielkiego, służące do chodzenia po wodzie lub do nurkowania.” Epistola de secretis operibus artis et naturae
Końcowy okres filozofii średniowiecznej
– via antiqua
– via moderna – nurt krytyczny; rozwój nauk szczegółowych
Tendencje: nominalizm, empiryzm, sceptycyzm, fenomenalizm
Wilhelm Ockhham (1564 – 1642)
Oxford
Poglądy:
– krytycyzm – reakcja przeciwko scholastyce
Zanegował dotychczasową (średniowieczną) tradycję filozoficzną. Jego stanowisko było:
- antysyntetyczne: Sprzeciw wobec zbierania wiedzy w jeden system. Zamiast konstruować system zajmował się krytyką wiedzy; wysunięcie na pierwszy plan zadań epistemologicznych
- antydogmatyczne: Wątpliwości wobec niezawodnych podstaw wiedzy; doszedł do przekonania, że ogromna część tradycyjnej wiedzy jest pozbawiona niezawodnych podstaw
- antyracjonalistyczne: Zakwestionowanie zdobywania wiedzy przez rozum. Za podstawowy organ wiedzy miał nie dyskursywny rozum, lecz bezpośrednią intuicję.
Krytyczny stosunek do chrześcijańskiej metafizyki:
- teologia nie jest nauką
- zakwestionował zasadę, na której głównie wspierały się rozumowania teologii: zasadę przyczynowości, na której głównie wspierały się rozumowania teologii
- nie można dowieść istnienia Boga:
- niemożliwy jest dowód a priori, gdyż istnienie można stwierdzić tylko przez bezpośrednią intuicję, a nigdy przez samo rozumowanie;
- ale i dowód a posteriori jest niepewny, gdyż właśnie zakłada zasadę przyczynowości (uważał, że jesteśmy w stanie stwierdzić jedynie następstwo zdarzeń) i dowolnie przyjmuje, że łańcuch przyczyn jest skończony i że pierwszą przyczyną jest Bóg
- twierdzenia teologii nie są fałszywe gdyż są oparte na Objawieniu, ale nie są rzeczą wiedzy, lecz wiary,
Teoria uniwersaliów konceptualizm (conceptus)
Psychologia
- w nauce o duszy, podobnie jak w nauce o Bogu, wiemy tylko to, co wiemy przez wiarę
- ani na drodze rozumowania, ani doświadczenia niepodobna wykazać, że dusza myśląca jest niematerialna i niezniszczalna, że jest formą ciała, że człowiek taką duszę posiada,
Zasada ekonomii myślenia (brzytwa Ockhama):
Bytów nie mnożyć, fikcji nie mnożyć, tłumaczyć fakty jak najprościej
Filozofia scholastyczna w Polsce
- Okres do XIV w:
Witelo, (ok. 1230-1280), neoplatonizm
Przedmowa Witelona) „Niniejsze dzieło postanowiłem podzielić na 10 ksiąg... W pierwszej księdze tej nauki zamieściłem na początku aksjomaty dla niej niezbędne poza Elementami Euklidesa i oświadczam, że w tym również dwa, które udowodnił Apolloniusz. Większość jednak zamieszczonych w tej księdze twierdzeń zawarta jest w owym dziele, które nazywam 0 wnioskach z Elementów Euklidesa, gdzie spisałem w ogóle wszystko, co przeczytałem i co doszło do nas od następców Euklidesowych, wywnioskowane na potrzeby nauk szczegółowych generalnie. W drugiej swej księdze omówiłem sposób padania promieni przez jeden lub więcej ośrodków przezroczystych na różne kształty ciał, projekcję cieni i kształtowanie się światła, padającego przez okna jako to, co jest uprzednie względem działania form przyrody, uchwytnego zmysłowo i odbywa się bez udziału zmysłu. …
[Trzy sposoby widzenia i trzy sposoby dzia łania przyrody] „Z tego, co wy żej napisano, wynika, że trojaki jest sposób widzenia. Jeden przez tylko jeden o środek, czyli widzenie bezpo średnie, drugi przez odbicie form widzianych od cia ł g ładkich, trzeci za ś przez za łamanie form widzianych skutkiem odmienno ści o środków. Te trzy sposoby widzenia s ą odpowiednikami trojakiego dzia łania form i wszystkich mocy nieba i przyrody...” (tłum. Jerzy Burchardt
- Okres od XIV w:
Od 1400 r. – rozwój filozofii i nauk przyrodniczych
- via moderna
Mateusz z Krakowa
Stanisław ze Skalmierza
Benedykt Hesse
Paweł Włodkowic – mowy
Jan z Błonia – teologia Ołtarza Mariackiego
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Chrześcijańska recepcja filozofii greckiej: Platon, Arystoteles i inni
Szkoła Ateńska Rafael, Muzeum Watykańskie
Szkoła Ateńska – malowidło ścienne namalowane przez Rafaela w latach 1509–1510, na zlecenie papieża Juliusza II. Fresk Szkoła Ateńska znajduje się w Pałacu watykańskim w części apartamentów papieskich nazywanych Stanza della Segnatura.
Rafael ukazał na nim spotkanie wielkich filozofów Starożytności. W centrum stoją Platon i Arystoteles.. Platon (podobizna Leonarda da Vinci) pokazuje palcem niebo jako źródło wszystkich inspiracji i idei. Arystoteles wskazuje ziemię, przyrodę. Starzec leżący na schodach to Diogenes, a opierający się o blok kamienny – Heraklit (podobizna Michała Anioła). Na malowidle pojawiają się także: Pitagoras, Sokrates, Euklides. Autor postanowił także umieścić swój autoportret – w dolnej grupie dyskutantów, na prawym brzegu fresku, w pobliżu starożytnego geografa. Nie brakuje też sofistów i stoików, którzy promują różne poglądy na temat nauki. Przedstawienie tu różnych szkół filozoficznych ma swój przekaz; jest nim droga, która wiedzie do "Prawdy poprzez Rozum".
Dostları ilə paylaş: |