Daġ DÖVRÜ alti cġlddə
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci təbəqə
- Ġkinci təbəqə
- Üçüncü təbəqə
- Dördüncü təbəqə
- BeĢinci təbəqə
- Altıncı təbəqə
96
Orta əsrlər dövrlərində mağaranın çöküntüləri dağıdılmış və bir- birinə qarışmışdır. Damcılı mağarasının qabaq hissəsi isə dərədən axan sel şəlalələri ilə qarışmış, bəzi hissələri isə yuyub aparmışdır (Hüseynov, 1975, s. 30). Məhz qeyd olunan səbəblərdən Damcılı düşərgəsində çöküntünün stratiqrafiyası müəyyən edilməmişdir. Müxtəlif tarixi dövrlərdə formalaşan torpaq çöküntüləri bir-birinə qarışmışdır. Arxeoloji qazıntılar zamanı Damcılı mağarasının çöküntülərindən Orta əsrlər, Tunc, Eneolit, Neolit, Mezolit, üst Paleolit və orta Paleolit dövrlərinə aid arxeoloji və paleontoloji məmulatlar aşkar edilmişdir (Hüseynov, 1975).
7.Buzeyir paleolit düĢərgəsinin stratiqrafiyası Çoxtəbəqəli Buzeyir paleolit düşərgəsində 1985, 1990 və 2007-ci illərdə Paleolit arxeoloji ekspedisiyası Ə.Q.Cəfərovun rəhbərliyi altında arxeoloji qazıntılar aparılmışdır. Düşərgədə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı çöküntülərdə 6 təbəqə qeydə alınmışdır. Çöküntünün stratiqrafiyasında alınmış təbəqələr aşağıdakılardan ibarətdir:
torpaqdan olan təbəqədən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı 97
Orta əsrlərə aid gil qab qırıqları aşkar olunmuşdur. Təsvir olunan təbəqənin qalınlığı 5-7 sm-ə qədər olmuşdur. Ġkinci təbəqə sarı gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. İkinci təbəqədə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı çoxlu gil qab qırıqları aşkar edilmişdir. Təsvir olunan ikinci təbəqənin qalınlığı 40-45 sm-ə bərabərdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı II təbəqənin aşağısında 4-6 sm qalınlığında boz lay qeydə alınmışdır. Həmin laydan nümunə götürülmüş və təyinat üçün AMEA Geologiya İnstitutuna verilmişdir. Laydan olan nümunəyə Coğrafiya İnstitutunun paleocoğrafiya laboratoriyasının müdiri, akademik Ə.Məmmədov baxmış və onun rəyinə görə həmin lay karst qumundan ibarətdir (Məmmədov, 1995). Üçüncü təbəqə boz rəngli sarı gillicə təbəqəsindən ibarətdir.Təbəqənin içərisindən ovlanmış heyvan sümüklərinin qalıqları tapılmışdır. Təsvir olunan təbəqənin qalınlığı 32-35 sm olmuşdur. Dördüncü təbəqə açıq boz rəngli gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı mağaranın tavanından düşmüş qaya qırıqları qeydə alınmışdır. Təbəqənin qalınlığı 25-30 sm-ə bərabər olmuşdur. BeĢinci təbəqə tünd-sarı rəngli gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Təbəqənin tərkibində tək-tək qaya qırıqları qeydə alınmışdır. Təsvir olunan təbəqənin qalınlığı 50-55 sm-ə bərabər
98
olmuşdur. Arxeoloji qazıntılar zamanı təbəqədən daş məmulatı və fauna qalıqları tapılmışdır. Altıncı təbəqə açıq-sarı rəngli qumlu təbəqədən ibarətdir. Altıncı təbəqənin tərkibində mağaranın tavanından düşən qaya daşlarının qırıqları qeydə alınmışdır. Təsvir olunan təbəqənin qalınlığı 35-40 sm-ə bərabər olmuşdur. Arxeoloji qazıntılar zamanı hələlik Buzeyir düşərgəsinin döşəməsi aşkar edilməmişdir. Ola bilsin ki, gələcəkdə aparılacaq arxeoloji qazıntılar zamanı yeni bir arxeoloji təbəqə qeydə alınsın. Düşərgədə qazılmış çöküntünün ümumi qalınlığı 3 m-ə yaxındır. IV FƏSĠL DAġ DÖVRÜNÜN HEYVANAT ALƏMĠ VƏ OVÇULUQ TƏSƏRRÜFATI Azərbaycan Respublikası ərazisində olan paleolit düşərgələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı daş məmulatı ilə birlikdə 100 minlərlə ovlanmış heyvan və quş sümükləri tapılmışdır. Paleolit düşərgələrində aşkar edilmiş heyvan sümükləri əsasında həmin dövrün heyvanat aləmi və ovçuluq 99
təsərrüfatını tədqiq etmək mümkün olmuşdur (Hacıyev, 1965; Əliyev, 1969). Yaxın Şərq, Qafqaz və Azərbaycan ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Paleolit dövrünə aid ən zəngin fauna qalıqları çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin III, V və VI təbəqələrində tapılmışdır. Azıx paleolit düşərgəsinin VII-X təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı isə tək-tək (cəmi 7 ədəd) daşlaşmış heyvan sümükləri və xırda gəmirici sümükləri aşkar edilmişdir (Süleymanov, 1982). Aşağı təbəqələrdən (VII-X) tapılmış heyvan sümükləri ibtidai öküz və etrus kərgədanına aid sümüklərdən ibarətdir. Arxeoloji cəhətdən Quruçay mədəniyyətinə aid olan fauna qalıqları düşərgədə məskunlaşmış ibtidai insanların ovçuluqla məşğul olduqlarını göstərir (Hüseynov, 1985). Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin qədim Aşel mədəniyyətinə aid VI təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 200 mindən artıq ovlanmış heyvan sümüklərinin qalıqları tapılmışdır. Qədim Aşel mədəniyyətinə aid təbəqədən tapılmış fauna qalıqlarının əksəriyyəti olduqca çapılıb doğranmış vəziyyətdə olduğu üçün həmin sümük məmulatlarının hansı heyvan növünə aid olmasını təyin etmək olduqca çətindir. Azıx paleolit düşərgəsinin VI təbəqəsindən tapılmış fauna qalıqları içərisində yüzlərlə çənə, kəllə qapaqları, çənə qırıqları, diş, quş və Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|