Daġ DÖVRÜ alti cġlddə
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tağlar paleolit düĢərgəsinin fauna qalıqları
108
Buzeyir düşərgəsində 15, Şuşa düşərgəsində isə 10 növ heyvan ovlamışdır (Hüseynov, 1975; Hacıyev, 1991). Aparılan paleontoloji tədqiqatlar zamanı Azıx paleolit düşərgəsinin orta Paleolit dövrünə aid təbəqəsindən mağara ayısı, qonur ayı, qaban, cüyür, Mesopotamiya maralı, nəhəng maral, Qafqaz maralı, dağ keçisi ekus hidruntunus və müxtəlif quşlara aid sümük qalıqları qeydə alınmışdır.
Daşsalahlı mustye düşərgəsində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı daş məmulatı ilə yanaşı, 2000-dən artıq ovlanmış heyvan sümüklərinin qalıqları tapılmışdır. Daşsalahlı mustye düşərgəsindən aşkar edilmiş fauna qalıqlarının elmi tədqiqi ilə Gürcüstan Elmlər Akademiyası Paleobiologiya İnstitutunun əməkdaşları professor L.K.Qobunya və A.Q.Vekua məşğul olmuşlar (Hüseynov, 1960). Onların apardıqları elmi tədqiqatlar zamanı Daşsalahlı düşərgəsinin sümük məmulatları içərisində canavar, porsuq, Qafqaz maralı, ceyran, tatar sayqası, Dağıstan turu, köpgəz, dağ keçisi, bizon, vəhşi at, qazıntı eşşəyi, dovşan və rusak heyvanlarına məxsus sümük qalıqları qeydə alınmışdır (Hüseynov, 1960).
Damcılı mağara düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı daş məmulatı ilə birlikdə minlərlə ovlanmış heyvan sümüklərinin qalıqları tapılmışdır. Damcılı mağara düşərgəsindən tapılmış heyvan sümüklərinin elmi tədqiqi ilə N.A.Ələkbərova və
109
A.Q.Vekua məşğul olmuşlar (Hüseynov, 1960). Onların apardıqları elmi tədqiqatlar zamanı Damcılı mağarasının sümük məmulatı içərisindən Qafqaz maralı, qaban, ceyran, tatar sayqası, Dağıstan turu, dağ keçisi, vəhşi qoyun, bizon, vəhşi at, yunan tısbağası, qazıntı eşşəyi, kəklik və digər quşlara məxsus sümük qalıqları müəyyən edilmişdir (Hüseynov, 1960, 1975).
Aparılmış paleontoloji tədqiqatlar zamanı aydın olmuşdur ki, Azıx və Tağlar paleolit düşərgələrində orta Paleolit dövründə qədim insanların ovladıqları heyvanlar içərisində əsas yeri mağara ayısı, maral, keçi, qaban və Qafqaz maralı tutmuşdur. Təyin olunmuş sümük məmulatı içərisində məhz yuxarıda qeyd etdiyimiz heyvanlara məxsus sümük qalıqları çoxluq təşkil edir (Hüseynov, 1975).
Daşsalahlı və Damcılı düşərgələrindən tapılmış fauna qalıqları içərisində əsas yeri Dağıstan turu, tatar sayqası və keçiyə məxsus olan sümüklər təşkil edir.
Azərbaycan Respublikası ərazisində qeydə alınmış paleolit düşərgələrindən tapılmış külli miqdarda heyvan sümüklərinin qalıqları bu dövrdə qədim insanların həyatında ovçuluğun əsas yer tutduğunu göstərir.
110
Çoxtəbəqəli Tağlar paleolit mağara düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı daş məmulatı ilə yanaşı, zəngin fauna qalıqları aşkar olunmuşdur. Tağlar paleolit düşərgəsindən tapılmış heyvan və quş sümüklərinin sayı 500 mindən artıqdır. Sümük məmulatının əksəriyyəti çapılıb doğranmış vəziyyətdədir. Ona görə də onların hansı heyvan növünə aid olmasını müəyyən etmək çox çətindir. Tağlar düşərgəsindən aşkar olunmuş sümük məmulatı içərisində yüzlərlə çənə və ayrı-ayrı heyvan və quş dişləri qeydə alınmışdır. Məhz tapılmış çənə və dişlər əsasında düşərgənin heyvan və quşlar aləmi müəyyən olunmuşdur. Tağlar düşərgəsindən olduqca zəngin fauna qalıqlarının aşkar olunması burada Mustye mədəniyyəti zamanı yaşamış sakinlərin ovçuluqla məşğul olduqlarını göstərir. Maraqlıdır ki, düşərgədən tapılmış sümük məmulatı içərisində ayrı-ayrı fauna qalıqları odda yandırılmışdır. Bu ovlanmış heyvanların ayrı-ayrı hissələrinin odda bişirildiyini söyləməyə əsas verir.
Tağlar paleolit düşərgəsində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı düşərgənin ayrı-ayrı təbəqələrindən 500 mindən artıq fauna qalıqları aşkar olunmuşdur. Tağlar paleolit düşərgəsindən aşkar olunmuş fauna qalıqları Qarabağın Mustye mədəniyyəti dövründə mövcud olmuş ovçuluq təsərrüfatı haqqında zəngin elmi məlumatlar əldə etməyə imkan vermiş və dövrün heyvanat aləmi müəyyən olunmuşdur. Düşərgədən tapılmış fauna qalıqlarının 111
elmi tədqiqi Mustye mədəniyyəti dövründə qədim insanların həyatında ovçuluq təsərrüfatının əsas yer tutduğunu söyləməyə əsas verir.
Tağlar paleolit düşərgəsindən tapılmış fauna qalıqlarının elmi tədqiqi ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, biologiya elmləri doktoru, professor Dəmir Hacıyev məşğul olmuşdur. Sümük məmulatının təyinatı zamanı aydın olur ki, Tağlar paleolit düşərgəsində yaşayan qədim insanların ovçuluq təsərrüfatında əsas yeri maral, at və mağara ayıları tutmuşdur.
Tağlar paleolit düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunmuş fauna qalıqları içərisində aşağıdakı heyvan növlərinin sümük qalıqları qeydə alınmışdır: 1)
Mesopotamiya maralı; 5) dağ keçisi; 6) vəhşi at; 7) bizon; 8) qaban; 9) qonur ayı; 10) mağara kaftarı; 11) canavar; 12) tülkü; 13) çaqqal; 14) yaşıl qurbağa; 15) şelkovnikov qurbağası; 16) şişqulaq bayquş; 17) natterer bayquş; 18) böyük nalburun yarasa; 19) uzunqulaq yarasa; 20) oxoton; 21) dovşan-rusak və s. Yuxarıda qeyd olunanlardan aydın olur ki, Azıx və Tağlar paleolit düşərgələrində ovlanmış heyvanların əsasını ayı, maral, dağ keçisi, at və qaban təşkil etmişdir. Bu qədim insanların həyatında ovçuluğun əsas yer tutduğunu Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|