Daġ DÖVRÜ alti cġlddə



Yüklə 2,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/106
tarix30.12.2017
ölçüsü2,35 Mb.
#18438
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   106

116 

 

Neolit  –  yeni  Daş  dövründə  daha  yüksək  inkişaf  etməyə 



başlamışdır. 

 

Dünya  arxeoloqlarının  apardıqları  tədqiqatlar  zamanı 



müəyyən  olunmuşdur  ki,  Mezolit  dövrünün  başlanması  ilə 

əlaqədar olaraq dünyanın  müxtəlif  ərazilərində qədim  insanlar 

yeni  təsərrüfat  formalarının  axtarışına  başlamışlar.  Məhz  bu 

dövrdən başlayaraq, qədim  insanlar açıq sahələr əvəzinə  daha 

çox  meşə  sahələrində  ovçuluqla  məşğul  olmağa  başlamışlar. 

Eyni  zamanda  heyvanlar aləminin tərkibinin dəyişməsi, ox  və 

yayın  kəşf  edilməsi  kollektiv  ovdan  fərdi  ova  keçmək  üçün 

geniş  imkan  yaratmışdır.  Ox  və  yayın,  həmçinin  düzmə  dişli 

alətlərin  meydana  gəlməsi  mikrolit  texnikasının  güclü 

inkişafına zəmin yaratmışdır. 

 

Mezolit dövründə balıqçılıq da inkişaf etməyə başlamışdır. 



Qobustan  ərzisində  aparılan  arxeoloji  qazıntılar  zamanı 

yaşayış  düşərgələrində  balıq  sümükləri  də  tapılmışdır 

(Rüstəmov, 2003). 

 

Mezolit  dövründən  başlayaraq  dünyanın  müxtəlif 



ərazilərində, o cümlədən Yaxın Şərq və Azərbaycan ərazisində 

balıqçılıqda  qayıqdan  istifadə  olunmağa  başlanmışdır. 

Qobustan  ərazisində  aparılan  arxeoloji  tədqiqatlar  zamanı 

qaya daşları  üzərində qeydə alınmış qayıq şəkilləri bunu əyani 

surətdə sübut edir. 



117 

 

 



C.N.Rüstəmovun  Qobustan  ərazisində  apardığı  arxeoloji 

tədqiqatlar  zamanı  müəyyən  edilmişdir  ki,  burada  Mezolit 

dövrü ovçularının əsas silahı ox  və  yay olmuşdur (Rüstəmov, 

1998). Öz dövrünə  görə bu  mürəkkəb silah ət  məhsulları əldə 

etməyə  imkanlar  yaratmışdır.  Bununla  əlaqədar  olaraq  qeyd 

etmək  lazımdır  ki,  Qobustan  ərazisində  qeydə  alınmış  ən 

qədim  tarixə  malik  rəsmlər  yay  və  oxla  silahlanmış,  təbii 

böyüklükdə, siluetşəkilli adam təsvirləridir. Çoxlu kişi  və tək-

tək 

qadın 


təsvirlərinin 

ox-yayla 

silahlı 

verilməsi, 

kompozisiyanın  sabitliyi  Mezolit  dövründə  bu  tip  alətlərdən 

Qobustanda  geniş  surətdə  istifadə  olunduğunu  göstərir. 

Aparılan  elmi  araşdırmalar  zamanı  müəyyən  edilmişdir  ki, 

Qobustanda  oxlar  əsasən  yığma  olmuşdur,  yəni  oxun  ağac 

hissəsinin  ucuna  çaxmaqdaşından  iti  ucluq    bərkidilmişdir 

(Rüstəmov,  1998,  2003).  Bundan  başqa,    Qobustanda  kəsiyi 

dairəvi  şiş  uclu  sümük  ox  uclarından  da  istifadə  etmişlər. 

Qobustanın  Böyükdaş  dağı  zirvəsinin  cənub-qərb  hissəsində 

saxlanmış daş hasar qalığı  Mezolit dövründə Qobustanda təbii 

və süni tələ  və sürək  üsulu  ilə qədim  insanların ov  etmələrini 

göstərir  (Rüstəmov,  1998).  Qobustanın  Kiçikdaş  dağında  58 

saylı  qaya  üzərindəki  şəkil    isə  ovçuluqda  tələdən  istifadə 

olunduğuna əyani sübutdur (Rüstəmov, 1998). 



118 

 

 



Qobustan ərazisində əsas ovlanmış  heyvan obyekti  gur  və 

ceyran  olmuşdur.  C.N.Rüstəmov  və  F.M.Muradovanın  uzun 

illər  ərzində  Qobustan  ərazisində  apardıqları  tədqiqatlar 

nəticəsində    Mezolit,  Neolit  və  Tunc  dövrlərinə  aid  30-dan 

artıq  yaşayış  düşərgələri  qeydə  alınıb  tədqiq  olunmuşdur 

(Rüstəmov,  Muradova,  2003,  2004).  Onların  apardıqları  elmi 

araşdırmalar  zamanı  məlum  olmuşdur  ki,    Mezolit  dövründə 

Qobustan  ərazisində  yaşayan  insanların  təsərrüfatının  əsas 

sahələrindən  birini  balıqçılıq  təşkil  etmişdir.  Tədqiqatlar 

zamanı  müəyyən  edilmişdir  ki,  Mezolit  dövründən  etibarən  

balıqtutan  qarmaqlar,  balıqçı  toru  ağacdan,  qayıq  və  qayıq 

kürəkləri  qamışdan  hazırlanmağa  başlanır  (Rüstəmov,  1998, 

2003).  Aparılan  arxeoloji  tədqiqatlar  zamanı  Qobustan 

qayalarında  içərisində adam, bəzən də burun  hissəsində  günəş 

şəkli  çəkilmiş  qayıq  təsvirlərinə  rast  gəlmək  olur.  Üzərində 

qayıq  rəsmi  çəkilmiş  daş  arxeoloji  qazıntılar  zamanı    “Firuz” 

düşərgəsinin  mədəni  təbəqəsindən  də  tapılmışdır.  Qobustan 

ərazisində  qaya  daşları  üzərində  balıq  və  balıq  toru  təsvirləri, 

arxeoloji qazıntılardan  tor  üçün ağırlıq daşı  və  həmçinin balıq 

və  suiti  sümüklərinin  tapılması  Qobustan  ərazisində  Mezolit 

və  Neolit  dövrlərində  balıqçılığın  inkişafını  aydın  göstərir 

(Rüstəmov,  1998).  Rüstəmovun  apardığı  arxeoloji  tədqiqatlar 

zamanı  Qobustan  ərazisində  yaşayan  sakinlərin  tor  və 



119 

 

mizraqdan  istifadə  edərək,  balıq  və  hətta  nərə  balığı 



ovlamaları müəyyən edilmişdir. 

 

Qobustan  ərazisində  aparılan  arxeoloji  tədqiqatlar  zamanı 



burada  Mezolit  dövrü  sakinlərinin  təsərrüfatında  ovçuluq  və 

balıqçılıqla  yanaşı,  yığıcılığın da əhəmiyyət daşıdığı  müəyyən 

edilmişdir.  Qədim  Qobustan  sakinləri  ərazidə  bitən  göy-

göyərti,  göbələk,  yer  fındığı  və  digər  yabanı  bitkilərdən  də 

istifadə edirdilər. Qobustan ərazisində olan bitki  kökləri, ağac 

və  çaxmaq  daşlarından  hazırlanmış  alətlər  vasitəsilə  çıxarılır, 

dənli  bitkilər  isə  yığma  bıçaqlarla    toplanırdı  (Rüstəmov, 

1998). 


 

Eramızdan  əvvəl  IX  minillikdən  Mezoliti  Neolit  –  Yeni 

Daş  dövrü  əvəz  etmişdir.  Neolit  dövründən  başlayaraq 

iqtisadiyyatın  yeni  forması  olan  əkinçilik,  maldarlıq  bir 

tərəfdən, 

həmçinin 

istehsaledici  təsərrüfata  yiyələnmiş 

qəbilələrin  geri  qalmış  qəbilələrə  təsiri,  digər  tərəfdən  isə 

əkinçilik -  maldar qəbilələrin özlərinin  yeni ərazilərə köçməsi 

yolu ilə inkişaf etməyə başlayır. 

 

 

 



 

 



Yüklə 2,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   106




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə