Daġ DÖVRÜ alti cġlddə



Yüklə 2,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə44/106
tarix30.12.2017
ölçüsü2,35 Mb.
#18438
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   106

176 

 

                  Araqo  düşərgəsinin  ən  aşağı  təbəqəsində  aparılan  kompleks 



elmi  tədqiqatlar  zamanı  müəyyən  olunmuşdur  ki,  düşərgəyə  ən 

qədim  insan  730  min  il  bundan  əvvəllərdən  gəlmiş  və  ərazidə 

məskunlaşmağa  başlamışdır.  Araqo  düşərgəsinin  üst  təbəqəsinin 

yaşı 300 min il müəyyən olunmuşdur. 

                   Araqo düşərgəsinin bütün təbəqələri daş  və  fauna qalıqları  ilə 

zəngindir.  Ə.Cəfərov  2001-ci  il  iyul  ayında  Fransada  elmi 

ezamiyyətdə  olarkən  professor  A.Lümleyin  rəhbərliyi  altında 

Araqo  düşərgəsində  aparılan  arxeoloji  qazıntı  işlərində  iştirak 

etmiş  və  düşərgənin  olduqca  zəngin  maddi  mədəniyyət 

nümunələrinə  malik  olmasının  şahidi  olmuşdur.  Araqo  düşərgəsi 

özünün  maddi  mədəniyyət  qalıqlarının  zənginliyinə  və 

paleoantropoloji  tapıntılarına  görə  Avropa  əarzisində  ən 

möhtəşəm paleolit düşərgəsi hesab olunur (Lümley, 1998). 

                         Avropa  ölkələri  ərazisində  (Almaniya,  Fransa,  İtaliya, 

İspaniya, Macarıstan) aparılan arxeoloji tədqiqatlar  zamanı qədim 

Daş  dövrünə  aid  zəngin  maddi  mədəniyyət  qalıqları  ilə  yanaşı, 

paleoantropoloji tapıntılar  - qədim insan kəllələri və çənələr aşkar 

olunmuşdur. 

                     Hazırda  Avropa  ölkələri  və  Azərbaycan  ərazisində  aparılan 

paleolit  problemi  üzrə  elmi  tədqiqat  işləri  beynəlxalq  xarakter 

almışdır. Çünki, bu ölkələrin ərazilərində olan paleolit düşərgələri 

dünyada elə abidədir ki, bu düşərgələrin çöküntülərində təbəqələr 




177 

 

tarixi  ardıcıllıqla  yatmış  və  arxeoloji  tapıntıların  biri  digərini  



tamamlayır.  Bu  da  qədim  insanların  həyat  tərzini,  alət  hazırlama 

mexanikasını,  onların  inkişaf  xüsusiyyətlərini    və  o  dövrün  təbii 

coğrafi şəraitini öyrənmək üçün zəngin materiallar verir. 

                    2001-ci  ilin  İNTAS-2000  proqramına  əsasən  2001-2005-ci 

illərdə  “Qafqazın  Mustye  mədəniyyətləri”  adlı  mövzu  üzərində 

Azərbaycan,  Fransa,  İtaliya,  Rusiya,  İspaniya  və  Gürcüstan 

alimləri  elmi tədqiqat  işləri aparmışlar.  Belə ki,  ilk  mərhələdə son 

50  ildə  Azərbaycan,  Fransa,  İtaliya,  Rusiya,  İspaniya  və 

Gürcüstan  ərazilərindən  aşkar  olunmuş  maddi  mədəniyyət 

qalıqları  laboratoriya  şəraitində  tədqiq  olunmuşdur  (Cəfərov, 

2006). 

                  Bütün  yuxarıda  qeyd  olunan  düşərgələrdən  tapılmış  zəngin 



arxeoloji  materiallar  bəşəriyyətin  maddi  və  mənəvi  sərvəti  olub, 

ilk  əmək  alətlərinin  hazırlanmasından,  ilk  ibtidai  tikililərin 

yaranmasından,  odun  kəşf  edilməsindən    və  ulu  sakinlərin  uzun 

təkamül  inkişaf  yolu  keçib  formalaşmasından  xəbər  verir.  Lakin 

təəssüf  ki,  bu  dövrün  tarixini,  maddi  mədəniyyət  qalıqlarını 

saxtalaşdırmağa cəhd edən bəzi üzdəniraq “müəlliflər” də vardır. 

   Azıx  düşərgəsinin  II  ən  böyük  salonunda  nəhəg  stalaqnat 

dirək əhəngli suyun qarışığından təbii  yolla  təxminən 2-3  milyon 

il bundan əvvəl əmələ  gəlmişdir (bax  şəkil 10).  Bütün  təbii  yolla 

əmələ  gəlmiş  karst  mağaralarında  belə  dirəklərə    və  ayrı-ayrı 




178 

 

stalaqnat  daşlara  rast  gəlmək  olur.  Azıx  düşərgəsinin  ayrı-ayrı 



salonlarında  belə  dirəklər  çoxdur.  Arxeologiya  və  geologiyaya 

dair   ədəbiyyatlarda  mağaraların əmələ  gəlmə  xüsusiyyətləri şərh 

olunur  və  orada  stalaqnat  dirəklərin  formalaşmasının  təbii  yolları 

ətraflı  izah  olunur.  Lakin  bəzi  “alimlər”,  Azıx  qədim  insan 

düşərgəsində  təbii  yolla  əmələ  gələn  stalaqnat  dirəyin  yanlış 

olaraq  qadın  heykəli  olduğunu  qeyd  edirlər.  Şaqen  Mıkrtıçyan  

özünün  “Dağlıq  Qarabağın  tarixi  və  memarlıq  abidələri”  adlı 

əsərində  qeyd  edir  ki,  guya  Azıx  mağarasında  Aşel  dövrünə  aid 

erməni  qadınının  heykəli  var  və  onun  hətta  paltarı  da  müasir 

erməni  qadınının  paltarına  bənzəyir  (Yerevan,  1988).  Bu  heç  bir 

elmi əsası olmayan cəfəngiyat fikir olmaqla bərabər tarixin əsassız 

olaraq  saxtalaşdırılmasıdır.  Şaqen  Mıkrtıçyan  belə  bir  fikir 

söyləməklə erməni xalqının tarixini  Aşel dövründə axtarmağa can 

atır (700-450  min  il bundan  əvvəl).  Lakin,  həqiqətdə Azıx qədim 

insan düşərgəsində qadına bənzər  heykəl  yoxdur  və bu dirək təbii 

yolla  əmələ  gəlmiş  stalaqnat  dirəkdən  ibarətdir.  İkincisi  isə  Aşel 

dövründə  heç  bir  yerdə  müasir  insanın  əcdadı  yaşamamışdır.  Bu 

dövrdə ancaq pitikantrop,  sinantrop  tipli  ibtidai adamlar  yaşamış, 

heç bir xalq və millət həmin dövrdə olmamışdır. 

Maraqlıdır 

ki, 

yazıçı 


Sero 

Xanzadyan 

tarixi 

saxtalaşdırmaqda  daha  da  irəli  getmişdir.  O,  Ş.Mıkrtıçyanın 



kitabına rəy yazmışdır (“Avanqard” jurnalı,Yerevan, 1988, №5). 


179 

 

Həmin  rəyi  S.Xanzadyan  ikinci  dəfə  1989-cu  ilin  aprelində 



Ermənistanda  çıxan  “Kommunist”  qəzetində  çap  etdirmişdir. 

Rəydə deyilir ki,  guya  Azərbaycan alimlərinin  Azıx  mağarasında 

apardıqları  tədqiqatlar  göstərmişdir  ki,  düşərgənin  II  salonunda 

olan  həqiqətən  Aşel  dövründə  yaşamış  erməni  qadınının 

heykəlidir  və  geyimi  də  müasir  erməni  qadınının  geyiminə 

yaxındır.  Lakin,  Azərbaycan  alimlərinin  düşərgədə  apardıqları 

arxeoloji  tədqiqat  işləri  nəticəsində  yazılmış  əsərlərdə  belə 

cəfəngiyat olmamışdır. Əgər onlar Azərbaycan alimlərinin əsərləri 

ilə  tanış  olsaydılar,  bəlkə  də  belə  yanlış  və  əsassız  fikir 

söyləməzdilər.  Çünki,  Azərbaycan  alimlərinin  əsərlərində  Azıx 

qədim  insan  düşərgəsinin  maddi  mədəniyyət  qalıqlarının  və  o 

cümlədən  mağaranın  ikinci  salonunda  təbii  yolla  əmələ  gələn 

stalaqnat  dirəklər  haqqında  da  məlumatlar  vardır.  Belə  təbii 

dirəklər  əhəngli  suyun  qarışığından  əmələ  gələrək,  bütün  karst 

mağaralarında  qeydə  alınır.  Bu  cür  elmi  əsası  olmayan  yanlış 

məlumatları  yazanlar  dağların,  qayaların,  stalaqtit,  stalaqmit  və 

stalaqnat  dirəklərin  əmələgəlmə  xüsusiyyətlərini  ya  bilmir  və  ya 

da  bilərəkdən  süni  yolla  tarixi  saxtalaşdırmağa  çalışırlar.  Bu  isə 

geniş  xalq  kütləsində  əsl  tarixi  və  təbii  proseslərin  qanunauyğun 

şəkildə  formalaşma  xüsusiyyətləri  haqqında  yanlış,  elmi  əsası 

olmayan  fikirlərin  əmələ  gəlməsinə  səbəb  olur.  Bu  yolla  tarixi 



Yüklə 2,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   106




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə