Daġ DÖVRÜ alti cġlddə
Yüklə 2,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
7
nəticəsində yeni- yeni abidələr qeydə alınaraq, tədqiq olunmağa başlanmışdır. 2001-2002-ci illərdə H.Əliyevin şəxsi təşəbbüsü və köməkliyi ilə kompleks şəkildə Naxçıvan-Gəmiqaya ekspedisiyası təşkil olunmuşdur. Ekspedisiya K içik Qafqazın ən yüksək zirvəsində yerləşən Gəmiqaya qayaüstü təsvirlərin elmi tədqiqi ilə məşğul olmuşdur. 2001-ci ildən
başlayaraq respublikamızda paleolit problemləri üzrə aparılan elmi tədqiqat işləri beynəlxalq xarakter almışdır. Çünki Azərbaycanın paleolit düşərgələrindən tapılmış maddi mədəniyyət qalıqlarının bəşər sivilizasiyasının inkişaf tarixini öyrənmək üçün mühüm elmi əhəmiyyəti vardır. Məhz bu faktı əsas tutan Azərbaycan, Fransa, İtaliya, İspaniya, Rusiya, Gürcüstan və Hollandiya alimləri beynəlxalq İNTAŞ-2000 adlı proqram hazırlamış və 2001-ci il iyulun 3-4-də Fransanın Totavel şəhərində keçirilən elmi konfransda Ə.Q.Cəfərov Azərbaycan üzrə əlaqələndirici seçilmişdir. Proqrama uyğun olaraq Avropa ölkələrinin alimləri 2002-ci il sentyabrın 7-dən oktyabrın 1-dək Bakıya gələrək çoxtəbəqəli Azıx, Tağlar, Qazma və digər paleolit düşərgələrindən tapılmış arxeoloji, paleontoloji və paleoantropoloji tapıntıların elmi tədqiqi ilə məşğul olmuşlar. Ə.Q.Cəfərovun 2001-2005-ci illərdə Avropa alimləri ilə birgə apardığı elmi tədqiqat işləri nəticəsində respublikamızda 8
ibtidai insanların məskunlaşma tarixinin daha qədim olması müəyyən edilmişdir. XX əsrin sonları XXI əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycanda beynəlxalq əhəmiyyətli layihələrin həyata keçirilməsi arxeoloqları bu layihələrin əhatə etdiyi ərazilərdə elmi tədqiqat işləri aparmalarına şərait yaratdı. Əsası ümummilli liderimiz H.Ə.Əliyev tərəfindən qoyulmuş Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin tikintisi ilə əlaqədar olaraq ərazidə aparılmış arxeoloji tədqiqatlar zamanı arxeologiyanın müxtəlif dövrlərinə aid maddi mədəniyyət qalıqları və yeni abidələr tapılaraq tədqiq edilmişdir. H.Ə.Əliyev siyasi kursunun layiqli davamçısı İlham Əliyev cənablarının Azərbaycan xalqının Millli mənafelərinə xidmət edən fəaliyyəti nəticəsində dövlət müstəqilliyimiz möhkəmlənmiş, iqtisadiyyatın inkişafı ilə əlaqədar quruculuq işləri ölkəmizin bütün sahələrinə öz təsirini göstərmişdir. Dövlətimizin yaratdığı əlverişli imkan nəticəsində ölkəmizin uzaq keçmişinə olan diqqət sayəsində arxeoloji abidələrin tədqiq olunmasına geniş imkanlar yaranmışdır. 2008-ci il fevralın 5-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İ.H.Əliyevin sərəncamı ilə əsaslı arxeoloji ekspedisiyaların fəaliyyətini genişləndirmək və səmərəliliyini artırmaq məqsədilə, prezidentin ehtiyat fondundan AMEA-nın 9
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstituna əlavə bir milyon manat məbləğində vəsaitin ayrılması prezidentin xalqın tarixinə əlavə diqqət və qayğı göstərməsinə əyani sübutdur. 2008-ci ilin tədqiqat mövsümündə prezident sərəncamının həyata keçirilməsi sahəsində aparılmış elmi tədqiqat işlərinin nəticəsi olaraq respublikanın bütün bölgələrində Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitunun arxeoloji ekspedisiyaları fəaliyyət göstərmişdir. Nəticədə xalqımızın qədim tarixini əks etdirən zəngin maddi- mədəniyyət qalıqları və abidələr aşkar edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin arxeologiya elminə və arxeoloji tədqiqatlara yüksək qayğısı nəticəsində altı cildlik Azərbaycan arxeologiyası yazılıb başa çatdırılmaq üzrədir. Birinci cilddə respublikamızın ərazisində daş dövrü üzrə aparılmış kompleks elmi tədqiqatlar zamanı arxeoloji, paleontoloji və paleoantropoloji tapıntılar arxeologiya elminin son nəaliyyətləri əsasında şərh edilmişdir. Əsərdə Qarabağın dünya şöhrətli çoxtəbəqəli paleolit düşərgələri Azıx, Tağlar, Naxçıvanın Qazma, Lerikin Buzeyir, Qobustanın çoxtəbəqəli mezolit, neolit və qayaüstü təsvirləri tədqiq olunmuş və ayrı-ayrı arxeoloji abidələrdən qeydə alınmış maddi- mədəniyyət qalıqlarının texniki və tipoloji xüsusiyyətləri müəyyən edilmişdir.
10
Eyni zamanda Azərbaycan ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatlar əsasında Respublikamızın ərazisində yaşamış ibtidai insanların meydana gəlməsi, formalaşması, inkişaf mərhələləri, əmək alətləri hazırlamaları, ovçuluq, yığıcılıq təsərrüfatının xüsusiyyətləri, ibtidai yaşayış tikililərinin yaranması, odun kəşf olunması, öz istək və arzularını qayalar üzərinə həkk etməsi və Qarabağın arxeoloji mədəniyyətlərinin xarakterik xüsusiyyətləri araşdırılmışdır. Çoxcildlik Azərbaycan arxeologiyasının ikinci cildi respublikamızın ərazisində qeydə alınmış Eneolit dövrü abidələrinin elmi tədqiqinə həsr olunmuşdur. Respublikamızın ərazisində eneolit dövrü istehsal təsərrüfatının meydana çıxıb inkişaf etməsi, dulusçuluğun, toxuculuq, əkinçilik, maldarlığın təşəkkülü və inkişafı, oturaq həyat tərzinin yaranması, insanların mənəvi həyatında yeniliklərin baş verməsi arxeoloji tapıntılarla xarakterizə olunur. Aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı müəyyən edilimişdir ki, Eneolit dövründə insanlar bəşər tarixində ilk dəfə olaraq metal işləmə ilə tanış olaraq ondan əmək alətləri hazırlamağa başlamış, ibtidai icma cəmiyyətində ana xaqanlığı hökmran olmuş, ətraf aləmlə təmasda olmaq prosesi təşəkkül tapmış, inkişaf etmiş, sənətkarlıq formalaşmış və insanlarda əmək vərdişləri təkmilləşməyə başlamışdır.
Yüklə 2,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|