Dars mashg’uloti ta’lim texnologiyasi

Mavzu: O K E A N I Y A

Dars mashg’uloti ta’lim texnologiyasi
O’quv soati: 45 minut		O’quvchilar soni: 25
Dars rejasi:		1. Asosiy xususiyatlari,geografik urni. 2.O’rganilish tarixi,geologic tuzilishi varelefi. 3. Iqlim mintaqalari,o’simlik vahayvonot dunyosi, Aholisi.
O’quv mashg’ulotining maqsadi:		-Ta’limiy maqsad: O’quvchilarda Okeaniya tabiiy-geografik o’rni,asosiy xususiyatlari haqida tasavvur qilish. -Tarbiyaviy maqsad: Shaxsning qanday sifatlari shakillantirishi ko’rsatiladi (axloqiy,ekalogik tarbiya berish ,Vatnga sadoqat,mexnatini ulug’lash. -Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilar aqliy faolyatining qanday shakillarini(matinlarga ishlov berish,jihozlardan foydalanish0va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natja berish ifodalanadi (nutqini,fikrini ustirish harakatlarni rivojlantirish)
Pedagogik vazifalar: 1.Okeaniya haqida nimalarni bilasiz? 2.Okeaniya qanday kinglikda joylashgan?.		O’quv faoliyati natijalari: 1.Okeaniya sochlib yotgan orollar xisoblanadi. 2.Okyaniya janubiy kenglikda joylashgan.
Ta’lim metodlari:		Tushunchalar tahlili.
Ta’lim shakli:		Jamoaviy, guruhlarda ishlash.
Ta’lim vositalari:		Kompyuter,Okeaniya tabiiy xaritasi, proyektr, mavzuga oid slaydlar, darslik, tarqatmalar.
Nazorat:		Kuzatish, tarqatma material topshiriqlari.
Baholash:		Rag’batlantirish, 5- ballik tizim asosida
Darsning texnologik xaritasi
Ish bosqichlari va vaqti		Faoliyat
		O’qituvchi:		O’quvchi:
Bosqich O’quv mashg’ulotiga kirish (15-min.)		1.1 Tashkiliy qism. Tashkiliy qismda o’quvchilar guruhlarga bo’linadi va guruh sardorlari saylanadi, guruhlar nomlanadi.(1-ilova) I guruh II guruh III guruh 1.2 O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarni baholash mezonlari bilan tanishtiradi. 1.3 O’tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida “Uchunchisi ortiqcha“,”Raqamli diktant” metodlaridan foydalanib, o’quvchilarga topshiriq beradi. (2- ilova)		- Aniqlashtiradilar savollar beradilar, tinglaydilar. -Berilgan topshiriqni bajaradilar,gurhlar haqida ma’lumot,va o’tilgan mavzuni mustahkamlaydilar.
2-Bosqich Asosiy (10-min.)	2.1Yangi mavzu reja asosida Kompyuter,proyektr, mavzuga oid tayyorlangan slaydlar orqali namoyish etiladi va tushuntiriladi. (3-ilova)		-Ko’radilar,tinglaydilar, kerakli joylarini yozib oladilar.
3-Bosqich Yakuniy (20-min.)		3.1 Yangi mavzuni mustahkamlash maqsadida “Uchunchisi ortiqcha” metodidan foydalanib topshiriq beradi.(4- ilova) 3.2 Guruhlar ishini baholaydi, o’quv mashg’ulotining maqsadga erishish darajasini tahlil qiladi. 3.3 Uyga vazifa “Tushunchalar tahlili” metodidan foydalanib topshiriq beriladi. (5- ilova)		-Guruhlarda ishlaydilar, topshiriqni bajaradilar. -Uyga berilgan topshiriqni yozib oladilar.

1. 
   Ilova
   

1.O’quvchilar bilan salomlashish.

2.Davomatni aniqlash.

3.Sinf tozaligiga e’tibor berish.

4.Bugungi kun yangiliklarini o’quvchilardan so’rash.

5.O’quvchilarni 3- guruhga bo’lish.

6.Guruhlar nomini aniqlashtirish uchun o’quvchilarga savol beriladi:

1-Guruhga savol.Eng issiq materik?

JAVOB:

1-guruh nomi.

2-SAVOL: Xaltali xayvonlar vatani?

JAVOB:

2-Guruh nomi.

3-SAVOL:Eng sovuq materik?

JAVOB:

3-Guruh nomi;

2-Ilova

O’tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida “Uchinchisi ortiqcha“,”Raqamli diktant” metodlaridan foydalanib, o’quvchilarga topshiriq beradi.

“Uchinchisi ortiqcha”

Ushbu metodda o’quvchilar bir-biriga mos keladigan 2 ta to’g’ri va 1 ta noto’g’ri savol topshiriq jadvali ichidan qaysi biri ortiqchaligini tez topsalar o’sha guruh g’olib bo’ladi.

(O’quvchi varianti)

№	Afrika	Avstiraliya	Antarktida
1	Nil	Murriy	Kongo
2	Madakaskar	-89,2^0C	Imperator pingveni
3	Kengiru	Janubiy	Vostok stnsiyasi

(O’qituvchi varianti)

№	Afrika	Avstiraliya	Antarktida
1	Nil	Murriy	Kongo
2	Madakaskar	-89,2^0C	Imperator pingveni
3	Kengiru	Janubiy	Vostok stnsiyasi

Tabiiy abektlarni raqamlarini ularning idora qilish shakliga yozing. (O’qituvchi varianti)

№	Tabiiy abektlar	Qaysi materikka tegishli
1	Kongo,	Afrika 1,2,4,6,8,9,
2	Vektoriya,
3	Murriey
4	Nil
5	Jaya chuqqisi	Avstiraliya 3,5,7,10,
6	Madakaskar,o
7	Eng past materik
8	Kilimanjaro
9	Dirakon
10	Sidney,Melburun.

Tabiiy abektlarni raqamlarini ularning idora qilish shakliga yozing . (O’quvchi varianti)

№	Tabiiy abektlar	Qaysi materikka tegishli
1	Kongo,	Afrika
2	Vektoriya,
3	Murriey
4	Nil
5	Jaya chuqqisi	Avstiraliya
6	Madakaskar,o
7	Eng past materik
8	Kilimanjaro
9	Dirakon
10	Sidney,Melburun.

4-Ilova

Yangi mavzuni mustahkamlash maqsadida “Venn diagrammasi” metodidan foydalanib topshiriq beradi.

“Venn diagrammasi”

(O’qituvchi varianti)

Uxshash tomonlari hamda farqli jihatlari

Afrika Avstiraliya

YANGI MAVZU BAYONI

Asosiy xususiyatlari: Okyaniya – bipayon suvli maydonlarda sochlib yotgan orollar dunyosi,suv tagidan hisoblansa ,harakatdagi eng balad vulqoni bor,zaharli ilonlari,yirtqichlari vayirik sutemizuvchi hayvonlari yo’q,yagona uchko’zli kaltarkesak shu yirda yashaydi,endemic organizimlari ko’p quruqlikka nisbatan suvli muhit eng ko’pmaydonini (98%) egallaydi.Quruqlikning 90% maydoni ikki orolga to’g’ri keladi.

Geografik o’rni:Geografik olimlar Okyaniya tabiatining rang barang ligiga asoslanib uni alohida qit”a deb atashadi.Tinch okeanining markaziy va g’arbiy qismlarida sochlib yotgan katta-kichik orollar Okeaniy diyiladi.2%quruqlik tashkil etadi,Okeaniya 7mengdan ortiq orollarni birlashtiradi Orollarning umumiy maydoni 1.3 mln km²

O’rganilish tarixi:. F.Magellan 1521-y,sayohatidan kiyin yevropaliklarga malum bulgan.J Kuk 1771-1773 y kuplab orollarni xaritaga tushurgan. XIX-asrda ruslar 40 marotaba ekspeditsiya uyishtirgan.shu asrning oxrida “CHellenjer”ekspeditsiyasi 1873-1876-y Okeaniya orollari aholisi haqida ma’lumot tuplagan.M.N.Mikiluxo—Maklay 1871-1882-y Yangi givinieya popuslari bilan birga yashab ,ularni yashash tarz haqida bebaho malumotlar yozib qoldirgan

Geologik tuzilishivarelyefi:

Orollar geologic tarixi vaqanday jinslardan tuzulganligiga qarab bir necha guruhlarga bulish mumkin,

Materik orollari(Yangi Gvineya,Yangi Zilandiya,). Vulqonli orollar(Gavayi,Pasxa,Tuamotu),geosinklinal orollar(Maryana,Yangi Kalidoniya,) biyogin(marjon,atoll,rif,)orollari kup uchraydi.

Eng baland chuqqi Yangi Givineya orolidagi Jaya chuqqisi(5030)m hisoblanadi.

Iqlim mintaqalari:Barcha orollarida ekvatoryal,subekvatoryal va tiropik iqlim mintaqalarida joylashgan.Faqat Yangi Zelandiya va unga yaqin orollar subtiropik va mutadil iqlim mintaqalariga to’g’ri keladi.Umuman okeaniya iliq yumshoq bo’lib kunduz tush paytida +30⁰C ,kechasi +23⁰Cni tashkil etadi.Yog’inlar ko’p o’rtacha 3000-4000mm Gavayi oroliga 12500-14000mm yog’in yog’shi kuzatilgan.

O”simlik va hayvonot dunyosi:Orollarning asosiy qismi doimiy yashil nam o’rmonlar va savannalar bilan qoplangan.Daraxtlardan qimmatlisi kokos va sago palmalari,kauchikli daraxt,banan ,non va qovun daraxtlari,mango,shakarqamish.

Hayvonot olami o’ziga xos.Yangi Givinieya va unga yaqin orollarda kazuar tovug’i.Yangi Zellandiyada 3 turdagi kivi tovuqlari pingvin va boshqa dengiz qushlari juda ko’p (albatiros,bo’ron,qushi,baliqchi qush).

Aholisi:Okeaniyada 15 mln aholi yashaydi(2012-y) Yangi Zellandiyada tub joy aholisi maorilar 9%.Asosiy aholisi ingiliz Yangi Zellandiyaliklardan iborat.

Yangi Zelandiya Yang Kaledonya,Yangi Gvineya,Gavayi kelgindilar ko’p .Bu yirda aholini mko’pchiligi shaharlarda yashaydi.Boshqa orollarda qishloq aholisi ko’chlikni tashkil etadi,Mahalliy aholi kokos,palmsa,banan,shakarqamish,ananas,kofie,kakao,yetishtiradi.Baliqchilik,o’rmonchilik,turislarga xizmat ko’rsatish,dengizdan dur olish,rangli metal rudalari,ko’mir,nef qazib chiqarishda ishlaydi.

5- ilova
Uyga vazifa “Tushunchalar tahlili” metodidan foydalanib topshiriq beriladi. O’quvchilar tushunchalar mazmunini yozib keladilar.

№	Tushunchalar	Izoh
1	F.Magellan 1521-y
2	15 mln aholi
3	12500-14000mm
4	Quruqlikning 90% maydoni
5	Vulqonli orollar
6	M.N.Mikiluxo—Maklay 1871-1882-y
7	Maorilar
8	1.3 mln km^2
9	40 marotaba ekspeditsiya uyishtirgan.
10	“CHellenjer”ekspeditsiyasi

Xulosa:

Hozirgi kunda har bir dars soatini DTS talablari asosida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanib o’tish dars samaradorligini oshirishning asosiy omilidir. Men “Materiklar va Okeanlar tabiiy geografiyasi” OKEANIYA mavzusida bir soatlik dars ishlanma tayyorladim. Dars ishlanmani tayyorlashda” Aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash, , uchinchisi ortiqcha, Vinn diyagrammasi,, “Tushunchalar tahlili” metodlaridan foydalandim. Ushbu texnologiyalar o’quvchilarni o’tilgan mavzularni esga olishga, mantiqan fikrlab, berilgan savollarga mustaqil ravishda to’g’ri javob berishga va o’z-o’zini baholashga o’rgatishga hamda qisqa vaqt ichida o’qituvchi tomonidan barcha o’quvchilarning egallagan bilimlarini baholashga qaratilgan.

Bu texnologiyalar o’quvchilarni dars jarayonida mantiqiy fikrlash, o’z fikrlarini mustaqil ravishda erkin bayon eta olish, o’zlarini baholash, yakka va guruhlarda ishlashga, boshqalar fikriga hurmat bilan qarashga, ko’p fikrlardan keraklisini tanlab olishga, qo’shimcha adabiyotlardan foydalanish, guruhlarda ishlash, mustaqil fikrlash, o’z fikrini erkin bayon qilish, solishtirish , taqqoslash, umumlashtirish, mantiqiy o’ylash, tushunchalar mazmunini ayta olish ko’nikmalari rivojlantiradi.

Adabiyotlar ro’yxati.

1. 
   O’quv dasturi.Toshkent 2010yil.
   
2. 
   6-sinf darsligi.Toshkent”O’zbekiston”2010yil.
   
3. 
   Jahon mamlakatlari.”Sharq” Toshkent2009yil.
   
4. 
   Dunyoning kichik ATLASI. “Yergeodezkadastr” Davlat qo’mimitasi.2008,2011YIL.
   
5. 
   Maktabda geografiya ‘Avto-Nashr”sho’ba korxonasi 2012 yil 2,3 son.
   
6. 
   Siz bilgan, bilmagan dunyo”Sharq”Toshkent 2007 yil.
   
7. 
   Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi metodik qo’llanma.Toshkent “ O’zbekiston”2007 yil.
   
8. 
   Tolipov U.Q, Usmonboboyeva M.X. Pedagogik texnologiya asoslari. T.., Respublika tashxis markazi 2003 y.
   
9. 
   7. Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. –Q., “Nasaf” 2000 y.
   
10. 
    w.w.w.Ziyonet.UZ.