Davraniş psikolojiSİ

2-Yol Öfkesi

Psikologların yol öfkesi olarak adlandırdığı davranışlar artık düzeltilebilmektedir.

Trafik psikolojisinin öncelikli hedefi, topluma güvenli trafik davranışları kazandırmak amacıyla rehabilitasyon vermektir. İnsan yaşadığı gibi araba kullanır. Yaşam tarzı ile kazaya karışma arasında bir ilişki vardır.

Trafik Kazalarına Neden Olan Sürücü Davranışları:

Trafik kurallarının ihlal edilmesi, dikkatsiz davranışlar, bireyin kendisinden veya dış etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan olumsuz şartlar. Bu durumlar beraberinde kaza risklerini de artırmaktadır.

1.Trafik kurallarının önemsenmemesi, Hız lim­itlerini dikkate almama, Kırmızı ışıkta geçmek,

2.Emniyet kemeri takmamak,

3.Kural dışı şerit değiştirme,

4.Şehir içi ve şehir dışı trafik kurallarını önemse­meme, (yaya geçidi, bisiklet yoları, okul taşıtları... )

5.Hareket halinde iken telefon kullanmak,

6.Bireyin kendisini herşeyin üstünde ve öncelikli görmesi, Fazla güven duyması, karşı taraftakini önemsememesi,

7.Karşıdaki sürücünün yerine kendini koyamaması yani empati kuramaması, bununla beraber fizy­olojik olarak içinde bulunduğun koşulların bedenen sürücüyü yorması,

8.Yorgunluk ve uykusuzluk hali,

9.Uykusuzluk ve alkol alarak araç kullanma,

10.Gereğinden fazla panik hali, çabuk sinirlenmek ve tepki göstermek, Düzensiz işleyen çalışma saatleri,

11.Çevre koşullarına bağlı olarak iklim şartları ve araç içerisindeki ısı derecesi, fazla sıcak karşısında yaşanabilecek algılama güçlüğü, bunun beraberinde getirdiği gergin ruh hali,

12.Direksiyon başında saatlerce devam eden yol­culuk,

13.Dikkatini araç kullanmaya tam olarak vere­meme.

Trafik kazalarının en çok gerçekleştiği saatler istatistiklerde sabahın ilk saatleri, (03.00-05.00) gibi belirlenmekle beraber; bunda fizyolojik etkenler öne çıkmaktadır. En düşük vücut ısısına sahip olunması, maksimum uyku düzeyi, en düşük fizikisel ve zihinsel performans söz konusudur.

Hissedilen yorgunluk hali, direksiyon başındaki sürücülerin performansında çok etkilidir. Dikkat dağınıklığı, hareket yavaşlığı, trafik durumunu kontrol etmede zorluk yaşanması, trafiğe gerekli dikkati verememek, direksiyona hakim olamama, sürüş hızında düşüş, aracın hakimiyetinde kontrolü sağlayamama gibi olum­suzluklar görülebilmektedir. Bizim için burada önemli olan, mola vermek ve dinlenmektir.

O halde; En uygun yerde aracı park etmelisiniz, Kurumunuzla sürekli iletişim halinde olmalısınız, Sürücü koltuğu değil, en uygun bir başka yerde uyumalısınız, Uyku süreniz 45 dk' yı geçmesin,

Trafikte Sürücülerin Dikkat Etmesi Gerekenler

1.Kendimizi tanıyalım; gereksiz aşırı davranışlara meydan vermeyelim. Kurum Bilinci "Ben" değil "Biz Bilinci" ile hareket edelim.

2.Aracımızı temiz, bakımlı tutalım.

3.Trafik kurallarına uyalım.

4.Emniyet kemeri takmak can güvenliğimizin vazgeçilmez temel kuralı, bunu unutmayalım.

5.Gereksiz şerit değiştirme yapmayalım.

6.Şehir içi trafiğinde okul taşıtlarına ve yaya trafiğine dikkat edelim.

7.Diğer sürücüler ile polemiğe girmeyelim. Beden dilini gereksiz yere kullanmayalım, (el-kol hareketleri yapmayalım.)

8.Tüm şikayet ve hata bildirimlerini saygıyla karşılayıp, çözüme yönelik davranalım.

9.Olumlu ya da olumsuz eleştirilere açık olalım.

10.Empati kurabilelim ki, karşımızdakini önemse­diğimizi ve anladığımız ifade edebilelim.

11.Hız limitine dikkat edelim.

12.Stres yaratılacak unsurları ortadan kaldırmak için, zamanı iyi kullanalım.

13.Bütün dikkatimizi yolda trafiğe verelim

A. Yatkınlıklar

Sürüş Uygunluğu: Sürücünün araç sürmek için fiziksel ve psikolojik yatkınlığı olarak tanımlanmaktadır.

Bunlar bireyin kazada rol oynayan bazı becerilerden yoksun olmasıdır.

Örn; görsel algı (görsel olarak dış dünyayı yani çevreyi algılama becerisi), seçici dikkat (çevredeki farklılıkları yakalayabilme becerisi), tepki zamanı (tepki vermedeki süre/ne kadar hızlı tepki verdiği).

Sürücü Nitelikleri: Araç kullanmak için sonradan edinilen fiziksel ve psikoloji niteliklerdir.

Örn, araç kullanmayı öğrenme, deneyim, öğrenilen kazanılan algılar, beklentiler ve belleğin rolü v.b.

Sürücü Kapasitesi: Sürücünün o esnadaki araç kullanma becerisi, uygunluk ve kapasitesinden az olabilir. Örneğin; alkol, ilaç yorgunluk etkileri...

B. Hareket Belirleyici (Tutumlar, Bilgi Asimilasyonu, Motor Beceriler)

Davranışın Belirleyici Olan Tutumlar: Rahatsız edici uyaranlara verilecek tepkileri, kişinin alternatif tepkiler arasında sıralaması. Kişinin kendi değer sistemine göre hareket etmesi.

Bilgi Asimilasyonu/Bilgi Özümseme: Nesnelerin koşulların gözlenmesi ve değerlendirilmesi.

Motor Beceriler: Vücut ve vücudun parçalarının zaman ve mekâna uyumlu bir biçimde hareket etmesi. Bedenin koordinasyonu.

C. Durumsal Etkenler

Rutin Durumlar: Hareketlerin karar ve seçim gerektirmeyecek şekilde otomatik olarak işlemesi. Öğrenme sonucunda hareketlerin otomatikleşmesi. Acemiliğin atılması.

Karmaşık Durumlar: Alternatif tepkiler arasında seçim yapılmasını gerektiren durumlar. Genellikle acil durumlar.

Sürücü Hataları

1. Dalgınlıklar ve Unutkanlıklar: Eylemin istemeden niyetten sapmasıdır.

Örneğin; sinyal vermek isterken silecekleri çalıştırmak, trafik işaretlerini yanlış okuyup yanlış yola girmek, arabayı park ettiği yeri karıştırmak, hangi viteste olduğunu hatırlamayıp elle kontrole etmek, uzun farları açık unutup başka bir sürücünün uyarmasıyla farkına varmak gibi.

2. Yanlışlıklar: İstenen amaca ulaşmak için planlanan eylemin yolunun yanlış olması.

Örneğin; geçmeye çalıştığı aracın hızının yanlış tahmin edilmesi, bir kavşakta yanlış yere girme, park edeceği boşluğu yanlış tahmin edip park ederken bitişikteki aracı sıyırma gibi.

Sürüş yeteneğini etkileyen faktörler

1. 
   Yaş: Yaş değiştiremeyeceğimiz özelliklerimizdendir. Genç olduğumuz dönemlerde daha çok fiziksel yeteneğimiz ve daha az deneyimimiz vardır. Yaşlandıkça fiziksel yeteneklerimiz azalır. Ve sabrınız artar. Her yaş grubundaki kişiler bunları göz önünde bulundurarak araç kullanmalıdır.
   
2. 
   İşitme: Çoğu sürücü araç kullanırken görüş yeteneklerinin en önemli duyu olduğunu düşünürler. Ancak bulgular işitmenin de göremediklerimizi fark etmemiz açısından önemli olduğunu belirtmektedir.
   
3. 
   Görüş: Araç sürüşü esnasında en yoğun görevi yapar, bu nedenle görüşümüzü engelleyen bir durum varsa, bunu kontağı açmadan düzeltemeyiz. (farlar, aynalar, camlar, güneşlikler gibi).
   
4. 
   Hastalık ve İlaç kullanımı: Ne zaman hasta olacağımızı veya ilaç kullanmamız gerektiğini kontrol edemeyiz, ancak araç kullanırken hastalığımızı göz önünde tutarak sürüşümüzü ayarlayabiliriz.
   
5. 
   Yorgunluk: Yorgunluk ve dalgınlık otobanlardaki sessiz katildir. Araç kullanmayacak kadar yorgun olduğunuzu gösteren tipik durumlar aşağıdaki gibidir.
   

• 
  Düşünceleriniz karışır
  
• 
  Dikkatiniz kolayca dağılır.
  
• 
  Esnemeyi engelleyemezsiniz.
  
• 
  Gözleriniz kapanır ve dalar gidersiniz.
  
• 
  Geçtiğiniz son birkaç kilometreyi hatırlamazsınız.
  
• 
  Şeritten sapar, yakın takip yapar ve trafik işaretlerini kaçırırsınız.
  

Uyuklamaya başladığınızda mümkün olduğunca çabuk dinlenmek için sağa çekip durmalısınız.

6. 
   Hız ihlali
   
7. 
   Alkollü araç kullanma
   

Hız Körlüğü

Artan hız sonucunda sürücünün görüş açısının düşerek, çevresini tam olarak algılayamaması demektir.

Hız ne kadar artarsa, sürücünün bakış alanı o oranda daha uzağa odaklanır. Bunun sonucunda sürücü yol kenarında neler olduğunu, tehlike yaratabilecek gelişmeler olup olmadığını denetleyemez.

Örneğin; saatte 35 kilometre hızla giden bir otomobil sürücüsünün görüş açısı 104 derece iken, saate 130 km hızla giden bir sürücünün görüş açısı 30 dereceye düşer.

Sürücülükte Profesyonelliğin Doğurduğu Sonuçlar Ve Kazançlar

- Ülke imajı - Şirket imajı

• 
  Çevre sağlığı - Can ve mal güvenliği
  
• 
  Verimlilik - Kalite
  
• 
  Müşteri memnuniyeti - İşveren memnuniyeti
  
• 
  Ülke ekonomisine katkı - Kazasız trafik ortamı
  
• 
  Kendinin ve ailenin memnuniyeti
  

Sürüş Yeteneğini Etkileyen Zihinsel Süreçler

1. 
   Öfke: Çoğunlukla istediğimiz herhangi bir şeyin gerçekleştirmesine bağlı olarak yaşanan hayal kırıklıkları, engelleme, bireysel değerimize yönelik herhangi bir saldırı gibi durumlarda ortaya çıkan bir duygudur. Bu duygunun kontrol edilmesinde en önemli kriter oto-kontroldür.
   
2. 
   Stres: Sürüş güvenliğine ve çevredekilere tehlike yaratan bir başka süreç de strestir. Modern hayatta çeşitli zorluklar stres yaratır ancak zeki sürücüler bir çarpışmanın veya trafik kuralını ihlalin sadece streslerini daha da fazla arttıracağının farkındadırlar.
   

Güvenli Sürücülük ve Öfke Kontrolü

A. Öfkeli Sürücülük:

Nezaket Eksiliği: Sol şeritten yavaş sürme, Diğer araçlara yol vermeme vb...

Kuralları İhlal Etmek: Aşırı hız, Hatalı çıkış, Sinyal vermede şerit değiştirme vb…

Öfkeli Araç kullanma: Kızgın biçimde kornaya basma, Bağırma, Yakın takip, Yol kesme, Yarışma

B. Destekleyici Sürücülük:

- Sorumlu Sürücülüktür

- Usta Sürücülüktür

- Güvenli Sürücülüktür.

Öfkeli sürücü olmanın tehlikeleri;

- Kazaya neden olabilir.

- Stres yaratır.

- Fiziksel zarara neden olur (araca ve kendine)

- Maddi yük getirir

- İşten atılma ve kanuni sorumlulukla karşılaşabilir.

Psikolojide genel bir kategori olarak insanlar

‘A Tipi Kişilik’ ve ‘B Tipi Kişilik’ olmak üzere

2 gruba ayrılırlar.

A TİPİ KİŞİLİK

Rekabetçi, Telaşlı, Sabırsız, Aceleci, Sinirli, Hırslı, Baskıcı

Kısacası OLUMSUZ kişiliktir.

B TİPİ KİŞİLİK

Uysal, Sakin, Sabırlı, Ağırbaşlı, Uzlaşmacı, Sempatik, Soğukkanlı

Kısacası olumlu kişiliktir.