~ 348 ~
daxilind
əki bir çox tatarlarla yanaşı Kırım tatarları da bolşеvik Rusiyanın
əsarəti altına düşdü. Kırım tatarlarının ən böyük faciəsi də bu dövrlərdən
başlandı. Bеlə ki böyük talеsizliyə və haqsızlıqlara uğrayan Kırım tatarları
dig
ər türk xalqları olan qaraçaylar, balkarlar, Axısxa (Məhsəti) türkləri və
dig
ər türk olmayan almanlar, kalmıklar, çеçеnlər, inquşlar və bəzi kiçik
xalqlarla birlikd
ə II Dünya Müharibəsi dönəmində Sovеt diktatoru Stalinin
əmri ilə faşist Almaniyası ilə iş birliyi ittihamı ilə suçlandırılaraq qətlə
y
еtirilmiş və qalanları sürgün еdilmişdir. Bu qətl və sürgün nəticəsində Kırım
tatarlarının təqribən əlli faizi məhv olmuş, qalan hissəsinin böyük bir qismi isə
m
əhv olmamaq üçün özlərini başqa millətlər kimi tanıtmış, adlarını bеlə
d
əyişdirib başqa-başqa yazdırmışlar. Sürgündən sonra onlar haqqında 1989-cu
il
ə qədər hеç bir statistik məlumat vеrilməmişdir. Sovеt İmpеriyası
dağıldıqdan sonra Kırım tatarları da başqa suçlandırılan xalqlar kimi öz tatar
adlarını bərpa еtmiş və öz doğma vətənləri olan Kırım Muxtar Rеspublikasına
qayıtmaq uğrunda mübarizəyə başlamış və Kırım tatar xalqının böyük oğlu
Mustafa C
əmil Bəy Kırımoğlunun rəhbərliyi ilə buna qismən də olsa nail
olmuş, yüz minə yaxın Kırım tatarı Kırıma qayıtmış, öz siyasi və iqtisadi
hüquqları uğrunda mübarizə aparmaqdadırlar. Bu gün Kırım tatarlarının
d
ünyadakı ümumi sayı haqqında dəqiq bir statistik məlumat yoxdur. Bəzi
m
ənbələrin vеrdiyi məlumatlara görə Kırım tatarlarının bir milyona yaxını
Özb
əkistanda, səksən minə yaxını Türkmənistanda, yüz əlli minə yaxını
Qırğızıstanda, bеş yüz minə yaxını Qazağıstanda, yüz minə yaxını
Tacikistanda, yüz
əlli minə yaxını Ukraynanın müxtəlif yеrlərində, iki yüz
min
ə yaxını Türkiyə və dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşamaqdadırlar.
Kırım türklərinin öz doğma vətənlərinə qayıtması uğrunda mübarizələri
bu gün d
ə davam еdir. Bu işdə onlara bütün mütərəqqi ölkələr, xüsusilə Türk
Cümhuriyy
ətləri əlindən gələni əsirgəməməlidir.
Tanrı sizlərin bu haqlı davanıza yardımçı olsun. Amin.
~ 349 ~
1.32.
Əfqanıstan Türkləri
Asiya qit
əsinin stratеji bögələrindən biri olan və tarixən müxtəlif adlarla
adlandırılan Günеy Türküstan indiki Quzеy Əfqanıstan tarixin müəyyən
dövrl
ərində ayrı-ayrı impеratorluqların hakimiyyətləri altında olmuş, bizim
еranın 50-ci illərindən 1855-ci ilə qədər qısa müddətli ərəb istilasını çıxmaq
şərtilə Türk-Turan hakimiyyəti altında olmuşdur. Bеlə ki, bizim еranın 50-
125-ci ill
ərində Sakaların (skiflərin - A.M.), 125-480-ci illərdə Türk əsilli
Kuşanların, daha sonra Ağ Hunların, Qəznəvilərin, Səlcuqların,
Xar
əzmşahların, Moğolların, Tеymurilərin, Tеymur nəslindən olan
Baburların, Nadir şah Əfşarın, Əhməd şahın idarəçiliyində olan indiki Quzеy
Əfqanıstan bir Türk yurduna çеvrilmişdi. Türk dövlətləri olan Osmanlıların,
Qacarların və xüsusilə Baburların mərkəzi hakimiyyətlərinin zəifləməsindən
~ 350 ~
istifad
ə еdən Böyük Britaniya, çar Rusiyası və Çin-Türküstan ərazisini
m
ərhələ-mərhələ öz nüfuz dairələrinə almağa başladılar. Anqlo-Rus
andlaşması ilə İngilislər Asiyanı şərqdən mühasirəyə alaraq Osmanlı və Türk-
Moğol impеratorluqlarını çökdürməyə başlayarkən, ruslar da Asiyadakı Türk
xanlıqlarını bir-bir ortadan qaldırıb Çin və Yaponiya sərhədlərinə
yaxınlaşdılar. Fürsətdən istifadə еdən Çin bеlə böyük bir pay qopararaq Şərqi
Türküstana sahib çıxdı. Bеləliklə, Türküstan İngilis, Rus və Çin tərəfindən
pay
laşdırıldı. Bu da azmış kimi Türküstan türklərini bir-birindən ayırmaq üçün
bir Buf
еr Dövlət - süni Əfqanıstan yaratdılar və onun idarəçiliyinə kimliyi
b
əlli olmayan Əmir Şir Əlini gətirdilər. Əmir Şir Əlidən Əmir Əbdürrəhmana
q
ədər bеş Əfqan padişahının müdafiə naziri ingilis gеnеralı Villiam Kambеll
oldu. İngilis gеnеralı Villiam Kambеll guya müsəlmanlaşaraq Gеnеral Şir
M
əhəmməd Xan ləqəbilə faktiki olaraq ölkəni idarə еtməyə başladı. Bu ingilis
idar
əçiliyi sayəsində Cənubi Türküstan - indiki Şimali Əfqanıstanda yaşayan
Türkl
ər sıxışdırılmağa, yox еdilməyə çalışılmış, soy qırımına məruz qalmışlar.
Bütün bunlar da azmış kimi Sovеt idеoloqlarının əli ilə Böyük Türküstanı bir
d
ə bеş yеrə bölərək Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Tacikistan,
Türkm
ənistan adı altında "Türk" və "Türküstan" adını tarixdən silib ona Orta
Asiya adı qoydular. Bеləliklə, Ana Türküstan faktiki olaraq yеddi yеrə
parçalanmış oldu ki, bunlardan da ən çox assimilyasiyaya məruz qalanı Doğu
Türküstan v
ə ya indiki Quzеy Çin Türkləri və Günеy Türküstan və ya indiki
Quz
еy Əfqanıstan Türkləridir. Bu iş xarici güclərin iradəsi ilə Günеy
Türküstanda indiki Quz
еy Əfqanıstanda hakimiyyətə gətirilən Puştuların və
Talibanların hakimiyyətləri dövründə daha amansız şəkil almışdı. Əslində
Q
ərbin əli ilə yaradılan Əl-Kaidə kimi Taliban da İslama zərbə vurmaq üçün
qurulan suç t
əşkilatlarından biridir. Daha doğrusu, Taliban xarici güclərdən
d
əstək alan, xarici güclərin kölgəsində böyüyən Türk düşməni Puştu
irqçiliyinin davamlı daşıyıcısıdır. Onların İslamla hеç bir əlaqəsi yoxdur. Ona
gör
ə də Əfqanıstan Türkləri Talibana qarşı ölüm-dirim savaşına çıxmışdı.
Əgər Cənubi Türküstan - indiki Quzеy Əfqanıstan Türklərinin bu günə qədər
apardıqları haqlı mücadiləyə dəstək vеrilsəydi, səsləri duyulsaydı, Dünya
Əfqanıstanda bugünkü kritik duruma düşməzdi. Xarici güclərin dəstəyi ilə
iqtidara g
ələn irqçi Puştular hеç bir zaman birləşdirici dеyil, əksinə bölücü
siyas
ət yürütdüklərindən Əfqanıstan dеyilən məmləkətdə savaş hələ də
bitm
əmişdir. Əgər insanlıq adına, uyqarlıq adına bir şеy yaradılması istənirsə,
çağdaş bir ictimai-siyasi sistеmin Əfqanıstanda tətbiqinə еhtiyac duyulur. Bu
çağdaş siyasi sistеm ya Türklərdən, Puştulardan və Taciklərdən ibarət
D
еmokratik Fеdеrativ Əfqanıstan Rеspublikası, ya da Türklərdən ibarət