Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88
Yüklə 1,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BİRİNCİ FƏSİL VƏHY VƏ QURAN I. ÜMUMİ OLARAQ VƏHY ........................................................... 29
- II. QURANİ-KƏRİM
- III. QURANIN KİTAB ŞƏKLİNƏ SALINMASI ......................... 57
- IV. QURANIN OXUNUŞU .............................................................. 71
- V. QURANİ-KƏRİMİN TƏRCÜMƏSİ ........................................ 81
- İKİNCİ FƏSİL QURAN ELMLƏRİ I. ULUMUL-QURANIN
- II. QURAN ELMLƏRİ ...................................................................... 94
- ÜÇÜNCÜ FƏSİL TƏFSİR TARİXİ I. ÜMUMİ MƏLUMAT ................................................................... 161
- II. TƏFSİRİN MEYDANA ÇIXMASI VƏ TƏDVİNİ ............... 166
- III. TƏFSİRİN MƏNBƏLƏRİ VƏ NÖVLƏRİ ........................... 182
- IV. BAŞLANĞICDAN GÜNÜMÜZƏ QƏDƏR TƏFSİR CƏRƏ YAN LARI ....................................................... 196
- V. QURANIN ANLAŞILMASI VƏ TƏFSİR OLUNMASI ...... 216
- MÜNDƏRİCAT ................................................................................... 229
TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 230 2. Tərcümə ..................................................................................... 25 3. Məal ............................................................................................ 26 BİRİNCİ FƏSİL VƏHY VƏ QURAN I. ÜMUMİ OLARAQ VƏHY ........................................................... 29 A. Vəhyin Tərifi................................................................................ 29 1. Leksik mənası ............................................................................ 29 2. Terminoloji mənası ................................................................... 30 B. Vəhyin mahiyyəti ........................................................................ 30 C. Vəhyin gəliş şəkilləri .................................................................. 33 1. Vasitəli vəhy .............................................................................. 33 2. Vasitəsiz vəhy ............................................................................ 34 II. QURANİ-KƏRİM (QURAN VƏHYİ) ....................................... 35 A. Quranın tərifi ............................................................................... 35 1. Quran kəlməsinin leksik mənası ............................................ 35 2. Terminoloji mənası ................................................................... 36 B. Quranın digər adları ................................................................... 37 1. Kitab ........................................................................................... 37 2. Furqan ........................................................................................ 37 3. Zikr ............................................................................................. 38 4. Nur .............................................................................................. 38 5. Hüda ........................................................................................... 38 6. Bəyan .......................................................................................... 38 7. Şəfa .............................................................................................. 39 C. Quranın nüzulü .......................................................................... 39 1. Quranın vəhy məlyinə nəqli ................................................... 39 2. Quranın Hz. Peyğəmbərə endirilməsi ................................... 40 3. Quranın tədricən endirilməsinin hikməti ............................. 41 D. Quranın fəsilləri .......................................................................... 42 1. Ayə .............................................................................................. 42 MÜNDƏRİCAT 231 a. Məkki ayələr ........................................................................... 44 b. Mədəni ayələr ........................................................................ 45 2. Surə ............................................................................................. 46 E. Quran mətninin tərtibi ............................................................... 47 1. Ayələrin tərtibi .......................................................................... 47 2. Surələrin tərtibi ......................................................................... 48 a. Surələrin tərtibi ictihadidir. ................................................ 48 b. Surələrin tərtibi tövqifidr, yəni ilahidir. ........................... 49 c. Surələrin bir qismi tövqifi, bir qismi isə ictihadidir. ....... 49 F. Quranın əsas mövzuları ............................................................. 49 1. Quranda əsas qavramlar və etiqadlar ................................... 50 a. Allah etiqadı .......................................................................... 51 b. İnsanın məsul varlıq olması ................................................. 52 c. Axirət etiqadı .......................................................................... 53 2. Quranda əxlaq ........................................................................... 53 3. Quranda hüquq və öhdəliklər ................................................ 55 4. Quranda ibadətlər .................................................................... 56 III. QURANIN KİTAB ŞƏKLİNƏ SALINMASI ......................... 57 A. Quranın Hz. Peyğəmbər zamanında yazılması ..................... 57 B. Quranın Hz Peyğəmbər zamanında kitab şəklinə salınma- masının səbəbləri ................................................................................... 60 C. Quranın Hz. Əbu Bəkir zamanında kitab şəklinə salın ma sı 61 1. Quranın cəm etmə vəzifəsinin Zeyd ibn Sabitə verilməsi .. 63 2. Zeydin cəm etdiyi Qurani-kərimin xüsusiyyətləri .............. 64 D. Quranın Hz. Osman zamanında çoxaldılması ....................... 65 E. Quranın hərəkələnməsi və nöqtələnməsi ................................ 69 IV. QURANIN OXUNUŞU .............................................................. 71 A. Qiraət məsələsi ............................................................................ 72 1. Qiraətlərin növləri .................................................................... 73 a. Səhih qiraətlər ........................................................................ 73 TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 232 b. Qeyri-səhih (şaz) qiraətlər ................................................... 74 2. Qiraət imamları və raviləri ...................................................... 75 B. Yeddi hərf (əl-Əhruhufu-s səbə) məsələsi ............................... 77 V. QURANİ-KƏRİMİN TƏRCÜMƏSİ ........................................ 81 A. Qurani-kərimin türk dilinə tərcüməsi (məalı) və təfsiri ....... 82 B. Qurani-kərimin Azərbaycan dilinə tərcüməsi (məalı) və təfsiri ... 83 C. Avropada Quran tərcümələri .................................................... 87 İKİNCİ FƏSİL QURAN ELMLƏRİ I. ULUMUL-QURANIN (QURAN ELMLƏRİNİN) MEYDANA ÇIXMASI VƏ TƏDVİNİ .................................................................... 91 A. Ulumu-l Quranın (Quran elmlərinin) tərifi, mövzusu və sayı ..... 91 B. Meydana çıxması və tədvini ...................................................... 93 II. QURAN ELMLƏRİ ...................................................................... 94 A. Əsbabün-nüzul ........................................................................... 95 1. Əsbabun-nüzul ilə əlaqəli rəvayətlərin səhihliyi məsələsi və rəvayətlərin müxtəlifliyi ..................................... 98 2. Əsbabün-nüzulun Quranın anlaşılmasındakı rolu ........... 100 B. Nəsx ............................................................................................. 101 1. Nəsxin varlığını qəbul edənlər ............................................. 101 2. Nəsxin varlığını rədd edənlərin dəlilləri ............................ 102 3. Nəsxlə təxsisin fərqi ............................................................... 103 4. Nəsxin şərtləri ......................................................................... 103 5. Nəsxin növləri ........................................................................ 104 C. Möhkəm və mütəşabeh ayələr ................................................ 106 1. Mütəşabehin növləri .............................................................. 107 a. Mütləq mütəşabehlər .......................................................... 107 b. İzafi mütəşabehlər ............................................................... 109 2. Mütəşabeh ayələrin Quranda yer almasının hikmətləri ... 110 D. Hüruful-müqəttəə .................................................................... 111 MÜNDƏRİCAT 233 E. Surələrin başlanğıcları (Fəvatihus-suvər) .............................. 112 F. Quranın ecazkarlığı ................................................................... 113 G. Qəribul-Quran ........................................................................... 118 H. Quranın mübhəmləri ............................................................... 119 I. Quranın müşkilləri ..................................................................... 123 J. Mücməl və mübəyyən ............................................................... 127 K. Vücuh və nəzair ........................................................................ 130 L. Quran qissələri ........................................................................... 131 1. Qissələrin qayəsi ..................................................................... 132 2. Qissələrin xüsusiyyətləri ....................................................... 135 M. Qurandakı andlar (Əqsamul-Quran) .................................... 136 1. Andın mahiyyəti ..................................................................... 136 2. Andın Quranda işlədilməsinin səbəbləri ............................ 137 3. Qəsəm felinin əvvəlində nəfy ədatının işlənməsi .............. 138 N. Quranda məcazlar .................................................................... 139 1. Əqli məcaz (əl-Məcazul-əqli) ................................................ 139 2. Lüğəvi məcaz .......................................................................... 140 O. Quranda təkrarlar ..................................................................... 141 P. Quranda məsəllər (Əmsəlul-Quran) ...................................... 142 Q. Xəlqul-Quran məsələsi ............................................................ 144 R. Quranda xitablar ....................................................................... 145 S. Quranda sual və cavablar ......................................................... 150 T. Ayələr və surələr arasındakı münasibət (Münasəbətul-Quran) 153 U. Quranın fəzilətləri .................................................................... 156 1. Quranın fəzilətinə dair hədislər ........................................... 156 2. Surələrin fəzilətinə dair hədislər və onların incələnməsi . 156 ÜÇÜNCÜ FƏSİL TƏFSİR TARİXİ I. ÜMUMİ MƏLUMAT ................................................................... 161 A. Quranın təfsir edilməsinin zəruriliyi ..................................... 161 B. Təfsirdə fərqlilik səbəbləri ....................................................... 163 TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 234 1. Qiraət ixtilafları ....................................................................... 163 2. Çox mənalılıq .......................................................................... 163 3. İtlaq və təqyid ......................................................................... 164 4. Ümumulik və xüsusilik ixtilafı ............................................. 165 5. Mənsux və möhkəm olma ehtimalı ..................................... 165 6. Sələfdən gələn fərqli rəvayətlər ............................................ 166 II. TƏFSİRİN MEYDANA ÇIXMASI VƏ TƏDVİNİ ............... 166 A. Təfsirin Meydana Çıxması ...................................................... 168 1. Hz. Peyğəmbərin təfsiri ......................................................... 168 a. Sünnənin Quran təfsirindəki rolu ..................................... 168 b. Hz. Peyğəmbərin Quranı təfsir şəkilləri .......................... 169 c. Rəsulullahın etdiyi təfsirin miqdarı ................................. 172 2. Səhabi təfsiri ............................................................................ 174 a. Səhabilərin təfsir metodu ................................................... 174 b. Səhabi təfsirinin dəlil olması ............................................. 175 c. Səhabi təfsirinin xüsusiyyətləri ......................................... 176 d. Təfsirdə məşhur olan səhabilər ......................................... 176 3. Tabeun təfsiri ........................................................................... 177 a. Təfsir məktəbləri .................................................................. 178 1) Məkkə məktəbi ................................................................. 178 2) Mədinə məktəbi ............................................................... 178 3) İraq (Kufə) məktəbi.......................................................... 179 b. Tabeilərin metodu və tabeun təfsirinin dəlil olması məsələsi ............................................................ 179 B. Təfsirin tədvini (yazılması) ...................................................... 181 III. TƏFSİRİN MƏNBƏLƏRİ VƏ NÖVLƏRİ ........................... 182 A. Məvzii təfsir (Ayə-ayə təfsir) ................................................. 183 1. İcmali təfsir ............................................................................. 183 2. Təhlili təfsir ............................................................................. 183 a. Rəvayət təfsiri (Ənənəvi təfsir) ......................................... 183 MÜNDƏRİCAT 235 1) Rəvayət təfsirinin ümumi xüsusiyyətləri ..................... 185 2) Rəvayət təfsirinin zəif nöqtələri ..................................... 185 a) Uydurma rəvayətlər ..................................................... 186 b) Rəvayətlərin təhqiq olunmadan və sənədsiz nəqli . 186 c) İsrailiyyat ........................................................................ 186 b. Dirayət təfsiri ....................................................................... 189 1) Dirayət təfsirinin məqbulluğu məsələsi ....................... 190 2) Dirayət təfsirində yanılma səbəbləri ............................. 193 B. Mövzui (Mövzulara görə) təfsir ............................................. 194 1. Quranın bütünlüyünü əsas alan mözui təfsir .................... 195 2. Surə bütünlüyü ilə kifayətlənən mövzui təfsir .................. 195 IV. BAŞLANĞICDAN GÜNÜMÜZƏ QƏDƏR TƏFSİR CƏRƏ YAN LARI ....................................................... 196 A. Filoloji (Lüğəvi) təfsir ............................................................... 196 B. Məzhəbi təfsirlər........................................................................ 197 1. Mötəzili təfsirləri .................................................................... 198 2. Şiə təfsirləri .............................................................................. 200 3. Xaricilərin təfsiri ..................................................................... 203 C. Elmi təfsir ................................................................................... 203 D. İşari (Təsəvvüfi) təfsir .............................................................. 205 E. İctiami (Sosial) təfsir ................................................................. 208 1. Məqbul sayılan yönlər .......................................................... 210 2. Qeyri-məqbul sayılan yönlər ................................................ 210 F. Modernist təfsir ......................................................................... 211 1. Klassik modernist təfsir ......................................................... 212 2. Çağdaş modernist təfsir ......................................................... 213 G. Əhkam təfsirləri ........................................................................ 214 H. Fəlsəfi təfsir ............................................................................... 215 V. QURANIN ANLAŞILMASI VƏ TƏFSİR OLUNMASI ...... 216 A. Anlama ....................................................................................... 216 TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 236 1. Anlamanın şərtləri .................................................................. 217 a. Müştərək dil ......................................................................... 217 b. Sözün söyləndiyi mühit ..................................................... 217 c. Sözün söylənməsini zəruri edən səbəb və sözün məqsədi ................................................................. 217 2. Anlamanın mərhələləri .......................................................... 218 a. Mətni hərfi/ləfzi mənada anlamaq .................................... 218 b. Mətn sahibinin məqsədini anlamaq/ /mətni təfsir etmək ............................................................... 218 B. Quranın anlaşılması metodu .................................................. 219 1. Quranı anlama və təfsir etmədə üç əsas sahə .................... 219 a. Quran mətninin nazil olduğu tarixi sahə ........................ 219 b. Aktual sahə (Quran və müasir dövr) ............................... 222 c. Quran mətni üzərində lüğəvi və qrammatik tədiqiqatlar .................................................. 223 C. Quranı anlamada və təfsir etmədə subyektivlik və onun səbəbləri .............................................. 225 1. Quran mətninin subyektiv məna və izahlara səbəb olması ............................................................................ 225 2. Subyektivliyin oxuyucudan qaynaqlanması ...................... 226 a. Məzhəbi fərqliliklər ............................................................. 226 b. Elmi səviyyədəki fərqlilik .................................................. 227 c. Dünya görüşü fərqi ............................................................. 227 MÜNDƏRİCAT ................................................................................... 229 Yüklə 1,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|