118
— Çirkləndirici tullantıların və istehsal olunan məhsulların ətraf mühitə
və əhalinin sağlamlığına təsirinin qiymətləndirilməsi;
— Çirkləndirici tullantıların buraxıla bilən normalarının müəyyən
edilməsi;
— Müəssisə tərəfındən təbiəti mühafızə tədbirlərinin planlaşdınlması
və onun effektliyinin qiymətləndirilməsi;
— Müəssisənin yenidənqurma layihələrinin ekspertizası;
— Müəssisə tərəfındən təbiətin mühafızəsi üzrə qanunvericiliyə necə
riayət olunmasma nəzarət.
Ekoloji pasport müəssisə layihə edilərkən layihəçi-təşkilat tərəfındən
işlənib hazırlanır.
Ekoloji pasport istehsalat müəssisəsi tərəfindən layihələndirilən
«Tullantıların buraxılabilən həddi» (TBH), qaz-su təmizləyici avadanlığın və
qurğuların xüsusiyyətləri, tullantılardan istifadə normativ-texniki sənədlər və
s. əsasında hazırlanır.
Tərtib olunmuş ekoloji pasport təbiətin mühafızəsi üzrə yerli təşkilatlar
ilə razılaşdırıhr. O, iki nüsxədə tərtib olunur. Bunun bir nüsxəsi müəssisədə,
digər nüsxəsi «Qulluq üçün istifadə olunur» qrifi ilə yerli təbiətin mühafızəsi
komitəsində saxlanılır.
Ekoloji pasportun birinci bölməsində müəssisənin yerləşdiyi yer və
onun əhatəsində olan obyektlərin xarakteri qeyd edilir, həmçinin
müəssisənin xəritə-sxemi verilir. Onun üzərində atmosferə atılan
çirkləndiricilərin mənbəyi, yerüstü sular, tullantılar toplanan anbar, sanitar
mühafizə zonasının sərhəddi, yaşayış massivi, kənd təsərrufat sahələri,
nəqliyyat magistral, istirahət zonası göstərilir.
İkinci bölmə «Müəssisənin yerləşdiyi rayonun təbii iqlim xarakteri»
adlandırılır. Bu bölmədə meteoroloji vəziyyətin xarakteri, çirkləndici
119
maddələrin yayılma istiqaməti və çirkləndirmə əmsalı, su təchizatı və
tullantı sularının mənbəyi haqqında məlumatlar qeyd olunur. Bu
məlumatlarıın hamısını Dövlət Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən
götürmək olar.
Üçüncü bölmə «Müəssisənin qısa xarakteristikası və məhsul haqqında
məlumat» adlandırılır. Burada xammal, ilkin istehsal, istehsalat proqramı,
buraxılan məhsulun növu və həcmi haqqında məlumat verilir. Hər bir
istehsal növü üzrə material axıının balans sxemi verilir.
Sxemdə atmosferi çirkləndirən mənbəyin nömrəsi dəyişməz qalmalıdır.
Yeni çirkləndirici mənbə aşkar edildikdə ona əvvəl istifadə olunmayan yeni
nömrə verilir. Mənbə ləğv olunduqda onun nömrəsi yenidən istifadə
olunmur. Mütəşəkkil tullantı mənbəyləri 0001-5999, qeyri mütəşəkkil
tullantı mənbələri 6001-9999 həddində nömrələnir.
Dördüncü bölmə «Məhsul növü üzrə enerji sərfi» adlandırılır. Burada
məhsulun növü və hər bir vahid məhsul üçün sərf olunan daş kömür və digər
yanacaqların növü göstərilir.
Beşinci böimə «Atmosferə atılan tullantıların xarakteristikası»
adlandırılır. Burada tullantılar haqqında və «TBH» layihə normasına uyğun
təmizləyici qurğular haqqında məlumat verilir.
Altıncı bölmə «Su təchızatı, tullantı sulann təmizlənməsi» adlandırılır.
Burada sudan istifadə üzrə balans sxemi ilə əlaqədar informasiya verilir.
Yeddinci bölmə «Müəssisədə yaranan tullantıların xarakteristikası»
adlanrr. Burada tullantının dəqiq adı, təhlükəlilik sinfı, miqdarı, birləşmədə
əsas kimyəvi element, onların yanğın-partlayış təhlükəsi, aqreqat halı
(tozşəkilli. iri dənəli və ya parçalı, maye, özlülüyü), həlloluna qabiliyyəti,
nəmlilik dərəcəsi göstərilir. Burada həmçinin müəssisədə xüsusi anbarlarda
saxlanılan tullantıların miqdarı, hesabat dövründə onlardan istifadə olunma
120
vəziyyəti, başqa müəssisələrə verilən miqdar, məhv edilən miqdar da
göstərilir.
Səkkizinci bölmə «Tullantıların saxlanılması, basdrrılma sahələrinin
xarakteristikası» adlanır. Burada müəssisənin balansında olan saxlanma və
basdırılma sahələrinin sayı, onların sahəsi, saxlanma həcmi, sanitar-
mühafızə zonasının ölçüləri, fəaliyyətə başlanma və nəzərdə tutulan
bağlanma vaxtı qeyd olunur. Bu bölmədə həmçinin anbar, torpağının
fıltrasiyası əleyhinə tətbiq olunan konstruksiya, həmin əhatənin mühitinə
nəzarət və saxlanılmaya sərf olunan vəsaitin miqdarı göstərilir.
Doqquzuncu bölmə «Çirklənməyə məruz qalmış torpaq sahəsinin
rekultivasiyası»
adlandınlır.
Burada
müəssisənin
tullantılarından
keyfıyyətini
itirmiş
torpaq
sahəsinin
ümumi
sahəsi
və
onun
rekultivasiyasının vəziyyəti göstərilir.
Onuncu bölmə «Müəssisənin nəqliyyatı» adlandırılır. Burada
tullantıların nəqliyyat vasitəsilə daşınması və bu zaman ətraf mühitə olan
təsir göstərilir.
Onbirinci bölmə «Ətraf mühiti çirkləndirən maddələrin ətrafa atılması
və yerləşdirmə xərcləri» adlandırılır. Burada mövcud qaydalar əsasında ətraf
mühitə zərərli təsir üçün ödəmələr göstərilir.
9.2. Yaşayış sahələrinin ekoloji pasportlaşdınlmasının
xüsusiyyətləri.
Çirkləndirici
mənbələrin
şəhər
əhatəsində
qeyri
müntəzəm
yerləşdirilməsinə görə ətraf mühitə olan texnogen təsir eyni dərəcədə olmur.
Təbii mühitin normal halında optimal ekoloji şəraitin yaradılmasına
ehtiyac duyulmur. Ətraf mühitin vəziyyəti qeyri-qənaətbəxş olduqda hər bir
konkret sahə üçün texnogen təsirə qarşı xüsusi tədbir işlənib hazırlanır.
Dostları ilə paylaş: |