Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 497,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
9
tarixi» (Tarixi tədqiqat) jurnalının 5-ci nömrəsində «Kür və Araz çayları sahillərində qazıntılar» adlı məqalədə öz əksini tapmışdı. Məqalədə qeyd olunurdu ki, bu mühüm arxeoloji tapıntılar və Azərbaycan alimləri tərəfindən çıxarılan dəyərli nəticələr həm də İran tarixinin öyrənilməsinə imkan yaratdığı üçün diqqətəlayiqdir. Tarix elmləri doktoru, professor Püstəxanım Əzizbəyovanın da 1969-cu ildə İrana elmi yaradıcılıq səfəri hər iki ölkənin elmi əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi işində mühüm tədbirlərdən idi. İranın SSRİ ilə Mədəni Əlaqələr Cəmiyətinin 25 illik yubileyində iştirak etmək məqsədilə, həmçinin İranın elmi təşkilatları, mədəniyyət ocaqları, qadın təşkilatları ilə yaxından tanış olmaq üçün bir qrup sovet nümayəndəsi ilə İranda olmuş P.Əzizbəyova öz təəssüratlarını mətbuat səhifələrində azərbaycanlı oxucularla bölüşmüş, İran mədəniyyəti, xalqları haqqında kifayət qədər müfəssəl, ətraflı məlumat vermişdir. *
yeri olmuşdur. Çünki 1972-ci ilin oktyabrında SSRİ – İran mədəni əlaqələri üzrə beşillik plan hazırlandı. 1978- ci ilin iyununda bu plana uyğun olaraq iki ölkə arasında mədəni əməkdaşlıq haqqında protokol imzalandı. 1972- ci ildə Cənubi Azərbaycanda ilk televiziya verilişlərinə başlanıldı. 1975-ci ilin iyununda Bakıda SSRİ və İran gənclərinin dostluq həftəsi keçirildi. 1978-ci ilin mayında isə Bakıda Sovet – İran elmi-texniki əməkdaşlıq konfransı təşkil olundu. Göründüyü kimi, SSRİ – İran mədəni əlaqələrinin təşkili sistemində həm məsafə, həm də mənəvi dəyərlər baxımından bir-bri ilə yaxınlıq amili də Azərbaycan – İran mədəni əməkdaşlığını daha da gücləndirirdi. Bu əməkdaşlığın inkişafını təmin edən dəgər dəlil vaxtilə bu ölkədən Azərbaycana mühacirət etmişlərin, yaxud da əksinə, İrana köçmüş azərbaycanlıların tarixi əlaqələri davam etdirmək missiyası idi. Qulamrza Səbri Təbrizi, Cavad Heyət, Balaş Azəroğlu və başqaları nəinki, 70-ci illərdə, hətta indiyədək İranla Azərbaycan arasında mədəni əməkdaşlıq işində canlı körpü rolunu oynayan şəxsiyyətlərdir. Ümumiyyətlə, qeyd etmək lazımdır ki, 70-80-ci ilər İranın sosial-siyasi həyatında qeyri-stabil bir dövr olduğundan, bu vəziyyət mədəni əlaqələr sistemində də öz əks-sədasını təzahür etdirmişdi. Məsələn, 1978-1979- cu illərdə İranda baş verən milli hərəkat mütləq monarxiyanın devrilməsi və əvəzində dini hakimiyyət əsasları üzərində dövlətin yaraması ilə nəticələndi. İlk baxışda bu tarixi hadisə İran azərbaycanlılarının bir çox demokratik azadlıqlara nail olmasından xəbər versə də, bu sona qədər özünü doğrultmadı. İnqilabın ilk günlərində Cənubi Azərbaycanda ana dilində bir çox jurnallar nəşrə başlasa da, lakin sonrakı illərdə bunlardan yalnız bir neçəsi üçün fəaliyyətini davam etdirmək imkanı yaradıldı. Lakin bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan – İran mədəni əməkdaşlıq çərçivəsində İranda yaşayan müxtəlif xalq və millətlərlə yanaşı azərbaycanlıların mədəni inkişafı üçün də mövcud imkanlardan bacarıqla istifadə olunurdu. 1991-ci ilin noyabrında Azərbaycanda müstəqilliyin elan edilməsi Azərbaycanla – İran arasında mədəni əlaqələrin tarixində yeni bir səhifənin açılmasına səbəb oldu. 1992-ci ilin əvvəlindən başlayaraq müstəqil Azərbaycan Respublikasının Xarici işlər Nazirliyi və Mədəniyyət Nazirliyi İran ilə mədəni əlaqələrin müstəqil olaraq təşkil edilməsinə başladılar. 1993-cü ilin dekabrında İran prezidenti Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin Azərbaycana gəlişi zamanı mədəni əlaqələrin yeni demokratik prinsiplər əsasında yenidən qurulması ilə bağlı sənədlər imzalandı. Həmin sənədlərə İran İslam Respublikasının mədəniyyət mərkəzi ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyası arasında elmi sahədə əməkdaşlıq haqqında saziş, İran İslam Respudikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında elm, mədəniyyət sahəsində saziş (Naxçıvan Muxtar Respublikasına dair), Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası ararsında mədəniyyət, elm, təhsil sahəsndə əməkdaşlıq haqqında qarşılıqlı anlaşma protokolu, Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi ilə İran İslam Respublikasının Ali Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyi arasında elm, təhsil və tədqiqatlar sahəsində əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalandı. İmzalanan bu sənədlər, hər şeydən əvvəl, Azərbaycan – İran mədəni əlaqələrinin ümidverici perspektivlərini müəyyənləşdirən hüquqi-normativ baza rolunu oynadı. 1994-1996-cı və sonrakı illərdə İranda rəsmi səfərdə olmuş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev mədəni əlaqələrin inkişafı ilə bağlı sənədlərin imzalanmasına da mühüm önəm vermişdi. Prezident H.Əliyevin 1997-ci ilin dekabrında Tehranda keçirilən İslam Konfransı Təşkilatının (İKT) zirvə görüşündə iştirakı zamanı İranın Prezidenti S.M.Hatəmi, Ali dini rəhbər Ayətullah Xomeyni və digər yüksək səviyyli rəsmilərlə görüşləri ikitərəfli mədəni münasibətlərin inkişafına təkan oldu. 1998-ci ilin payızında Bakıda prezident H.Əliyevin himayəsi ilə «Qafqazda islam mədəniyyəti» adı altında təşkil olunan Beynəlxalq Konfransda İrandan gəlmiş qonaqlara dərin hörmət və ehtiram göstərilmişdir. 1999-cu ilin avqustunda Azərbaycan Respublikası prezidenti H.Əliyevin tanınmış İran müğənnisi Yaqub Zurufçu ilə görüşü də İranla mədəni əlaqəlrin inkişafında mühüm hadisədir. Azərbaycan – İran mədəni əlaqələri tarixində 2002-ci ilin mayın 20-də bu ölkəyə rəsmi səfərə getmiş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti H.Əliyevlə İran İslam Respublikasının Prezidenti Məhəmməd Hatəmi arasında imzalanan «Azərbaycan Respublikası ilə İran Respublikası arasında dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin prinsipləri haqqında» müqavilənin tarixi, mədəni əhəmiyyətli oldu. Bunun ardından həmin
* Бах Коммунист гязети 1969-ъу ил 5,6,8,10 феврал Yüklə 497,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|