Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
Afaq Yusifli İshaqlı 26 lakin tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, bu, şairin dilinin dinc durmaması, şeirlərində Savoya hersoqunun özünü də tənqid etməsi ilə bağlıdır. Şairin dostları və pərəstişkarları bu dəfə də onu həbsdən qurtarırlar. Gözlənilmədən Marino Marqarita de Valuadan Parisə gəlmək haqqında dəvət alır. Şair sevinclə bu dəvəti qəbul edir və ləngimədən Parisə yollanır. İtalyan şairini Mariya Mediçinin sarayında hörmətlə qarşılayırlar. O, XIII Lüdovikin sarayında da böyük müvəffəqiyyət qazanır. Marino səkkiz il Parisdə yaşayır, fransız ədəbiyyatına güclü təsir göstərir. Teofil de Vio, Sent-Aman, Onore Dürfe, Madlena və Jorj de Snüderilor, Sirano de Berjerak kimi sənətkarlarla yanaşı Malerb özü də təsirdən yaxa qurtara bilmir. Bualo etiraf edir ki, "İtalyan muzasının məhsulu" olan barokko "hamının ağlını başından alaraq" fransızlar arasında təsəvvürə gəlməz bir sürətlə yayılmağa başladı. Marinonun yaratdığı yeni poetik üslub İtaliya və Fransadan sonra İngiltərə və İspaniyada geniş şöhrət qazandı. İspan dramaturqu Lope de Veqa Marinoya yüksək qiymət verərək ona ayrıca bir komediya həsr etmişdir. Lope de Veqa bütün müasir rəssamlardan Rubensi, bütün müasir şairlərdən Marinonu üstün tutmuş və yazmışdır: "Marino eşitmənin böyük rəssamı, Rubens görmənin böyük şairidir". Ölümündən bir il əvvəl İtaliyaya qayıdan şairi vətəninin şəhərlərində görünməmiş bir hörmətlə qarşılayırlar. Neapolda şair öləndə onu knyazlara məxsus bir təmtəraqla basdırırlar, bütün İtaliya şairə yas saxlayır. Marino məhsuldar bir ədib idi. Nəsrlə onun "Mü- qəddəs dini mövzularda sözlər" və ölümündən sonra çap olunan "Məktublar" əsərləri vardır. Şeir sahəsində o, mədhiyyələr, epitalamlar və s. əsərlər yazmış, istehzalı sonetləri isə "Murtoleidlər" adı ilə tanınmışdır. Lakin Marino bir barokko şairi kimi "Lira" adı ilə çap olunan lirik şeirlərin, XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 27 "Adonis", "Körpələrin qırğını" kimi poemalar, "Tütək" kitabında toplanan pastoral və mifoloji idilliyaların, "Qalereya" adlı kitabında toplanan və ayrı-ayrı rəsm əsərlərinə yazılmış qısa mənzumələrin müəllifi kimi tanınmışdır. Marinonun hər bir əsəri müasirlərinin diqqətini cəlb etmiş və böyük uğurla qarşılanmışdır. Marinonun ardıcıllarının – marinistlərin sayı artıq şairin öz sağlığında yetmiş beşə çatmışdır. Marino başda olmaqla marinistlər Petrarka və onun davamçılarının qadını idealizə etməsini və mücərrədləşdirməsini bəyənmirdilər. Marino xəyali yox, real qadınları sevir, vəsf edir, lakin ideallaşdırmırdı. B.Telezio və C.Ç.Vanini kimi mütəfəkkirlərin təsiri altında olan Marino əsərlərində panteist və naturfəlsəfi ideyalara meyl göstərmişdir. Bir çox cəhətlərdən Vanini ilə həmkar olan Marino əsl fikirlərini çox vaxt yalan pərdəsi altında gizləməyə məcbur olmuşdur. O, Vanini kimi dili çıxardılıb, diri-diri yandırılmaq istəməmişdir. C.Bruno, Qaliley kimi müəlliflərin əsərləri ilə də o, tanış idi. Dünyagörüşü onların əsərləri əsasında formalaşmışdır. Marino dini laqeydliyini, panteizmini, bütpərəstliyini Vaniniyə nisbətən daha çox pərdələməyə çalışmışdır. Marinonun lirik şeirləri arasında sonet və başqa intibah şeiri şəkilləri üstünlük edir. Marino öz fantaziyası, axtarış və tapıntıları ilə köhnə formaları yeniləşdirirdi. O, poeziyanın əsas məqsədini heyrətləndirmək, təəccüb- ləndirmək, məftun etməkdə görürdü. Onun fikrincə, təəccübləndirməyi bacarmayan şair gedib at qaşovlasın. "Şairin qavrayışının təzəliyi və gözlənilməzliyi heç vaxt yoxsulluq, qıtlıq hiss etməməlidir." Marino lirik şairdir. Onun ən yaxşı şeirləri sevginin və təbiətin tərənnümünə həsr olunmuşdur. Onun 1614-cü ildə tamamlanan "Lira" şeirlər kitabında aşiqanə motivlər Afaq Yusifli İshaqlı 28 həyatda hər şeyin keçici olduğunu təsdiq edən motivlərlə həmahəng verilmişdir. Şairin aşiqanə duyğuları onun təbiət duyğularından təcrid olunmur, insanla təbiət arasındakı sərhədlər bir-birinə keçir, hansının harada başlayıb, harada qurtardığı bilinmir. Barokko memarlıq abidələri ətraf təbiətlə bir-birinə keçdiyi kimi, Marinonun şeirlərində də təbiətlə insanın duyğuları arasındakı sərhədlər əriyib yox olur. Bir dön dənizə bax: hər dalğa onda Sanki mürgü vurur, səngiyir külək. Ulduzdan tac qoyur gecələr fələk, Mavi geyimini atır bir anda. Orda rəqs eyləyir aydın, nur saçan, Göylərdə bulud yox, sahil işıqlı, Cəzb edir o çılpaq, o yaraşıqlı. Gümüş çöllərində göyün Ay bu an, İşıqlar saçan Ay eyləyir artıq Dəniz sahilində təzə oyunla, Balıqları ulduz, ulduzu balıq. Dərinlik cəzb edir odur daima, Görünün qüdrətli bir sehrkarlıq, Olur dəniz səthi büllur bir səma. 1 Bu sonetdə insanın hisləri ilə yer və göy üzvi bir vəhdətdə və qarşılıqlı əlaqədə əks etdirilmişdir. İnsanın baxışları, bənzətmələri, təsəvvürləri yerlə göy, dənizlə səma, çılpaq bir qadınla ay arasında heç bir sərhəd, ayrılıq, uzaqlıq görmür. Yer, göy və insanı onun hissləri, meylləri ilə birlikdə bir bütöv halında tərənnüm edir. Marinonun şeirləri bəzi formal xüsusiyyətlərinə görə Petrarkanı və yeni şirin üslubu xatırlatsa da, onun Petrarka ilə əlaqəsi, yaxınlığı çox azdır. Marinonun şeirlərinə və qəhrəmanlarına xas olan sensualizm /hissilik/ yeni bir dövrün məhsulu idi. Onun şeirlərində 1 Kitabda getmiş şeir parçalarının t ərcümə si X ə lil Yusiflinindir. Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|