Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Akif Bayramov, Ziyəddin Məhərrəmov, Mustafa Ġsgəndərzadə AZƏRBAYCAN DĠLĠ VƏ NĠTQ MƏDƏNĠYYƏTĠ
- Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik Akademiyası Tədris Metodik ġurasının 06 Mart
- BAKI – 2015 2 Az 2 A 46
- f.d. Tamilla Hüseynova A 46 Akif Bayramov, Ziyəddin Məhərrəmov, Mustafa Ġsgəndərzadə.
| Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin yanında Dövlət Ġdarəçilik Akademiyası Akif Bayramov, Ziyəddin Məhərrəmov, Mustafa Ġsgəndərzadə AZƏRBAYCAN DĠLĠ VƏ NĠTQ MƏDƏNĠYYƏTĠ (Dərs vəsaiti) Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik Akademiyası Tədris Metodik ġurasının 06 Mart 2015-ci il tarixli iclasının qərarı ilə ( 07 saylı protokol ) çap edilir BAKI – 2015 2 Az 2 A 46 Redaktor: f.d. Allahverdi Hacıyev Rəyçilər: f.e.d. Lalə Əhmədova f.d. Tamam Mehrabova f.d. Tamilla Hüseynova A 46 Akif Bayramov, Ziyəddin Məhərrəmov, Mustafa Ġsgəndərzadə. Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti (ali məktəb tələbələri üçün dərs vəsaiti). Bakı, "ULU", 2015, 236 səh. Bu dərs vəsaitində müasir nitq mədəniyyətinin ən aktual məsələlə- ri nəzərdən keçirilir, mövcud dərsliklərə və digər mənbələrə əsaslana- raq nitq normalarının, natiqlik sənətinin mahiyyəti, xüsusiyyətləri açıq- lanır, tədris prosesində ondan istifadə qaydaları, üsulları göstərilir. Vəsaitdən bu problemlərlə maraqlanan humanitar və qeyri-huma- nitar fakültələrin tələbələri, magistrləri, aspirantları və müəllimləri, eləcə də jurnalistlər və digər sahə mütəxəssisləri istifadə edə bilərlər. ―Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti‖ vəsaiti əsasən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının tələbələri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Vəsaitdə müasir Azərbaycan dilinin bütün struktur elementləri əsasən nitq mədəniyyəti problemləri ilə əlaqələndirilmişdir. A 46 4601000000–001 elansız 090–15 3 GĠRĠġ Dil xalqın böyük sərvətidir. Ədəbi dilin tərəqqisi olmadan mənəvi mədəniyyətin tərəqqisi mümkün deyildir. H.Əliyev Ötən əsrlərin min bir kataklizmlərindən üzüağ çıxan, xalqımızın və milli mədəniyyətimizin əbədiyaşarlığını təmin edən ana dilimiz müasir dövrdə də, çox təəssüf ki, müəyyən sıxıntılarla üzləşməkdə, çətinliklərlə qarşılaşmaqdadır. Bu, yaşadığımız qloballaşma döv- rünün təzadlı təsirləri ilə bağlıdır. Artıq heç kimə sirr deyildir ki, mövcud qloballaşma prosesi bütün dünya ölkələrinı mühüm dilem- malar, faktlar qarşısında qoymuşdur. Dünyanın informasiya üçün açıq olması, texnoloji inqilabın doğurduğu nəticələrdən düzgün istifadə olunmaması, sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrin kom- munikasiyalarının yaxınlaşması, telekommunikasiya, internet texno- logiyalarının sürətli inkişafı və digər amillər özü ilə müəyyən pozitiv yeniliklər gətirsə də, neqativ cəhətləri də az deyildir. Bu amil, ictimai həyatın əksər sahələrində olduğu kimi, milli dil və mədəniyyət sahə- sində də özünü göstərir. Açıq dünya məkanında milli dillərə yerli- yersiz mütəmadi yeni sözlər daxil olur, mədəniyyətə yad-yaman meyillər aşılanır. Bu da istər-istəməz haqlı narazılıq doğurur. Cəmiyyətin nitq mədəniyyəti milli dilə münasibət ilə müəy- yən olunur. Öz növbəsində, milli dilin vəziyyəti (səviyyəsi) bü- tövlükdə millətin inkişaf səviyyəsini əks etdirir. Dilə, nitq mədə- niyyətinə olan xarici təsirlərə bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə necə qısqanclıqla yanaşıldığına diqqət yetirək. İkinci Dünya Müharibəsindən məğlub çıxan alman xalqı və onun yeni rəhbərliyi Hitler rejimi dövründə ədəbi dil normala- rının xeyli aşağı düşdüyündən narahatçılıq keçirirdilər. Fransızların öz ölkərinə hər hansı bir kənar müdaxiləyə necə qısqanclıqla yanaşmaları da yaxşı məlumdur. Hətta onların bu münasibətlərini ―dil şovinizmi‖ adlandıranlar da az deyil. O da 4 məlumdur ki, fransızlar ingilis dilində olan hansısa reklam lövhə- sini belə istəmirlər. Onları ən çox narahat edən isə ölkəyə ameri- kanizmi təbliğ edən vasitələrin daxil olmasıdır. O da yaxşı mə- lumdur ki, hər bir ingilis məmurunun stolunun üstündə xüsusi hazırlanmış ingilis dili dərsliyi vardır. Heç şübhəsiz ki, öz müstəqilliyinə qovuşduqdan sonra, bizim ölkəmizdə də bütün bu amillərə xüsusi fikir verilməkdə, milli dili- mizin və mədəniyyətimizin qorunması və inkişaf etdirilməsi yo- lunda xüsusi səylər göstərilməkdədir. Belə ki, 1995-ci ildə ümum- xalq səsverməsi yolu ilə qəbul olunmuş Konstitusiyanın 21-ci mad- dəsində Azərbaycan Respublikasının dövlət dilinin Azərbaycan dili olması öz əksini tapdı və bunun ardınca dilimizin inkişafı ilə bağlı bir sıra fərmanlar imzalandı, qanunlar qəbul edildi. 2001-ci ilin iyunun 18-də ulu öndər Heydər Əliyev ―Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında‖ daha bir fərman imzaladı və bu tarixi sənəd dilimizin inkişafı sahəsində mühüm rol oynadı. Həmin sənəd- də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Dil Ko- missiyasının yaradılması da nəzərdə tutulurdu. Onun əsas məqsədi – ana dilimizin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsinə daha səmərəli şəkildə nəzarət etmək və bu prosesi daha da sürətləndirmək idi. Nitq mədəniyyəti təkcə nitq etiketi deyildir. Bizim nə di- limiz, nə də nitqimiz elə-belə öz-özünə yaranıb. Onun yaranması və inkişafı cəmiyyətdə baş verən proseslərlə bağlıdır. Bu, dialektik bir əlaqədir. Yəni dil cəmiyyətin bütün so- sial-siyasi proseslərini əks etdirir və eyni zamanda, insanların dünyagörüşünü formalaşdırır. Buna görə də nitq mədəniyyətini cəmiyyətin ümumi mədəniyyətindən ayrı təsəvvür etmək olmaz. Azərbaycanın təhsil sisteminin Boloniya prosesinə qoşulma- sı ilə əlaqədar olaraq məqsədyönlü kommunikativ kompitensiya formalaşdırmaq hazırda bakalavr, magistr hazırlığı işində ən va- cib şərtlərdəndir. İxtisasından asılı olmayaraq hər bir mütəxəssis Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|