Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
| iv
QISALTMALAR ABŞ
Amerika Birləşmiş Ştatları AİHK
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası AİHM
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi AR Azərbaycan Respublikası BŞİH Bakı Şəhər İcra Hakimiyyə ti CM Cinayət Məcəlləsi Konst. Konstitusiya KM Konstitusiya Məhkəməsi Bax: Baxın
İA inzibati akt İH İcra hakimiyyəti İİ İnzibati icraat İİHQ «İnzibati icraat haqqında» Qanun İƏHQ «İnformasiya əldə edilməsi haqqında» Qanun İO inzibati orqan İPM İnzibati Prosessual Məcəllə İXM İnzibati Xətalar Məcəlləsi GATS General Agreement on Trade in Services Q. Qərar
m. maddə
s. səhifə
S. Sayı
MDB Müstəqil Dövlətlər Birliyi MM. Mülki Məcəllə MİH Mərkəzi icra hakimiyyəti NK Nazirlər Kabineti TM Torpaq Məcəlləsi SSRİ Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı ŞMV şərti maliyyə vahidi və b. və bənzəri və d. və davamı və s. və sair
yux. yuxarıda
YİH yerli icra hakimiyyəti ZÇŞ zərər çəkmiş şəxs v Hüquqi dövlətin gələcək təminatçıları - gənclərə ithaf olunur . ÖNSÖZ Əlinizdəki əsər, daha əvvəl çap olunmuş “İnzibati İda rəetmə Hüququ” kitabının redaktə və əlavələr edilmiş 2-ci basqısıdır. İlk çap edilmiş əsərin qalmaması, inzibati orqanlar strukturunda islahatların aparılması, habelə yeni qəbul olunmuş inzibati hüquq qanunvericiliyi yeni kitabın yazılmasını tələb edirdi. Bütöv əsərin yazılması 4 il kimi uzun müddət tələb etdi. İnzibati hüquq, hüquqi dövlətin hüququdur. Bu cəhətdən baxıldıqda, bu kitabın yazılması da zəruri idi, çünki ölkəmizdə hüquqi dövlətin bərqərar olunması, müstəqilliyimiz və dövlətçiliyimiz üçün ən əhəmiyyətli hədəflərdən birisidir. Əfsuslar olsun ki, sosyalist keçmişdən sıyrılıb gələn Azərbaycanımızın, kontinental Avropa hüququ mənasında, bir inzibati hüquq sistemi mövcud deyildi. Bu sahədə çox əhəmiyyətli islahatlar aparılmış, lakin bunlar hələ tamamlanmayıb; gediləsi yol da çox qısa deyildir. Bu kitabın yazılmasında da, birinci dərəcəli olaraq, Avropa inzibati idarəetmə hüququ sistematikasında olan institutları ölkəmiz baxımından tanıtmaq və tətbiq etmək məqsədi güdülüb. Beynəlxalq qurumların təsiri ilə dövlət idarəetməsində qəbul etdiyimiz institutlar bunu tələb edir. Artıq Fransanın ya da Almaniyanın inzib ati hüququ bizə çox da yad deyildir, bunun ən açıq dəlili də, İnzibati İcraat Haqqında Qanun ilə İnzibati Prosessual Məcəllənin qəbul edilməsidir . Qanunvericilik sistemimizin zəruri ehtiyacı olan Avropanın bəzi müvafiq institutları bu qanunlarla pozitiv hüququmuza artıq daxil edilib. Kitabda “hüquqi dövlətdə inzibati hüquq necə olmalıdır” sualına cavab axtardıq. Bunun üçün hansı hüquqi institutlar tələb olunur, onu tədqiq etdik. Kitabın yazılmasında, müqayisəli hüquqda olan mənbələrdən birbaşa istifadə elədik.
Bu kitab inzibati xətalar haqqında deyildir. MDB məkanında yazılan inzibati hüquq kitabların əhəmiyyətli hissəsi inzibati xətalar və onların icraatı haqqında olduğu halda, bu kitabda Avropa yanaşmasında olduğu kimi, inzibati xətalara yer verilmir. İnzibati xətalar, daha çox vətəndaşı məhdudlaşdıran qaydaları əhatə edir; halbuki
olaraq bilinən İnzibati idarəetmə hüququ, dövləti məhdudlaşdıran qaydaları incələməlidir. Bu əsərdə, cəmiyyətin hansı hüquqi mexanizmlərlə və necə idarə oluna cağından bəhs edilir. Kitab ali məktəb tələbələri üçün yazılmaqla bərabər, elmi tədqiqatçılar , idarəçilər, vəzifəli şəxslər və hakimlər üçün da maraq doğura bilər. Qeyd etməliyik ki, Azərbaycan dilində yeganə əsərdir ki, inzibati aktların məhkəmə nəzarətində necə yoxlanılacağını incələyir. Əsərdə xeyli xaşiyyə qoyulub, lakin orada əhəmiyyətli məlumatlar olduğundan oxuculardan onlara da diqqət vi yetirmələrini xahiş edirik. Ədəbiyyat saysına baxıldıqda, yazılma sırasında xarici dildən bir çox kitab və məqalədən istifadə olunduğu, müvafiq beynəlxalq qurumlarının qərarlarına birbaşa istinad edildiyi görülə bilər. Bu kitabda verilən fikir və tezislərin hamısı elmi istinadla verildiyi üçün onların mötəbərliyinə təminat veririk. Elm adamlarının məhsulu, əlbəttə ki birinci dərəcədə elmi fikirlər və tədqiqatlardır. O, şəraitdən asılı olmadan, elmi öyrənib yaymaqla yaşadığı cəmiyyətə tövhə verməlidir. Əslində verilən tövhə, sadəcə cəmiyyətə aid olmur, bundan ümumiyyətlə bütün bəşəriyyət istifadə edir. Bunun sayəsindədi r ki, insan ilk yaradıldığı gündən bu yana, ona məqsəd qoyulan mükəməlliyə doğru addım addım ilərləyir. Bu ilərləyişin ən mühüm faktorlarından birisi də, əlbəttə ki elmdir. Bu mülahizə ilə, kitabı sadəcə bir dərs vəsaiti deyil, eyni zamanda elmi əsər kimi yazmayı hədəflədik. Gənclərimiz, dəqiq elm sahələrində olduğu kimi, humanitar, o cümlədən hüquq elmi sahəsində də, bəşəriyyətin ən son nailiyyətlərini öyrənməli və tətbiq etməlidir. Hər nə qədər bu kitabda bir çox problemli məsələ ortaya qoyulubsa da, bu məcburiyyətdən irəli gəlir və bu promlemlərin həlli məqsədini güdür. Əsasən, qərb təhsil sistemi “problem həllinə əsaslanan tədris” üzərində qurulduğuna görə, bu əsərdə problemlərin müzakirə olunması da məqsədə uyğun görülməlidir. Ali təhsilə yiyələnən insa n, fərqli düşünməyi öyrənməlidir. Bu kitabda elə məqamlar görəcəksiniz ki, bizim ölkəmizdə bunların bəlkə də imkansız olduğunu düşünəcəksiniz. Məsələn ağlınıza gələ bilər ki, Azərbaycanda avtomobil yollarında açıq qalan kanalizasiya deşiyinə düşmüş bir sürücü, çətin ki müvafiq inzibati orqanı məhkəməyə verib ondan kompensasiya ala bilər. Ən azından indiyə kimi buna şahid olmamışıq. Şahid olmasaq da, bu demək deyil ki, bunun olması imkansızdır. Tam tərsinə, bu mümkündür. Lakin sistemimiz ümumilikdə bu mexanizmləri işlətmir. Bu kitabın məqsədi də, məhz bu mexanizmlərin varlığını və necə işlədiklərini göstərməkdir. Avropa ölkələrində inzibati hüququn bu mexanizmləri olmasaydı, əlbəttə ki orada bu cür yüksək səviyyəli sosial rifah dövləti də qurula bilməzdi. Bu bir həqiqətdir ki, qarşımızdakı illərdə ölkəmiz, xüsusən enerji ehtiyatları ve geo-siyasi mövgeyi səbəbilə, getdikçə ilərləyəcək və inkişaf edəcək. Bizim üçün bu, sosial hüquqi dövləti qurabilmək üçün qaçırılmaz bir fürsətdir. Uyğun idarəetmə siyasəti və vasitələri, bu məqsədə nail olmada əsas faktorlardır. İnzibati hüquq da bu prosessin əsas hüquq sahəsi olub, hüquqi dövlətin “künc daşını” təşkil edir. Mədəni millətlər arasın da yerimizin bərqərar olması üçün, lazimı inzibati hüquq institutlarını da öyrənib tətbiq etməliyik.
|