Bu zaman müxtəlif variantlar ola bilər.
Məsələnin şərtləri (A)
1.
Debitor borcları - 300 min manat;
2.
Kreditor bordan - 170 min manat;
3.
Lazım olan əlavə maliyyələşdirmə mənbəyi - 200
min manat
Belə bir vəziyyətdə müəssisə öz problemini həll etmək
üçün ya 200 min manat kredit götürməlidir, ya da debitor
borclannı satmalıdır ki, dövriyyədə göstərilən məbləğ qədər
vəsait əldə edilsin. Məlum olduğu kimi, müəssisənin
dövriyyəsində çatışmayan vəsait bütün il ərzində ola bilər.
Ona görə də həm kredit müqaviləsi, həm də faktorinq
müqaviləsi il üçün bağlanılır.
Fərz edək ki, kreditə görə faiz - 50%, diskont stavkası -
12%. Belə bir şəraitdə bank kreditinin məbləğini hesablayaq:
200
1-0,5-0,12
= 526,3 min manat
Kreditin qiyməti isə 526,3x0,5 = 263,2 min manat
təşkil edir.
Faktorinqin şərtlərini isə aşağıdakı kimi qəbul edirik:
komission haqqı - 4%; debitor borclannın satın
alınmasına görə faiz - 40%; satılmış debitor borclarının 70%
müəssisəyə ödənilir (yerdə qalan hissəsi isə borclar daxil
olduqca ödənilir).
59
Müəssisə tərəfindən bütün debitor borcları satıldıqda
falctorinqin qiyməti:
a)
ehtiyatlann dəyəri (satılan debitor borclannm
30%-i);
300x0,3 = 90 min manat
b)
komission haqqı:
300x0,04 = 12 min manat
c)
faiz hesablanılacaq qalıq məbləği:
300 - 90 - 12 == 198 min manat
d)
faizin məbləği:
198x0,4 = 79,2 min manat
e)
müəssisənin aldığı məbləğ:
198 - 79,2 = 118,8 min manat
/) faktorinqin cəmi qiyməti:
12 + 79,2 = 91,2 min manat
Beləliklə, kreditin real dərəcəsi:
60
263,2-
100
200
= 131,6%
Faktorinqin real stavkası isə
91,2
118,8
100 = 76,8%
təşkil edir.
Hesablamalardan göründüyü kimi, faktorinqin tətbiqi
kreditə nisbətən ucuz başa gəlir. Lakin müəssisə faktorinq
əməliyyatım tətbiq edə bilməz. Çünki müəssisəyə 200 min
manat pul vəsaiti lazım olduğu halda 0, özünün bütün debitor
borclanm satdığı təqdirdə 2 dəfə az vəsait əldə etmiş olar.
Faktorinqin belə bir şəraitində müəssisə 200 min manat
vəsait əldə etmək üçün o, 508,5 min manat (300x200:118,8 =
508,5) debitor borcunu satmalıdır. Lakin müəssisə bu qədər
debitor borcuna malik olmadığı üçün çatışmayan
maliyyələşdirmə mənbəyini kreditdən istifadə etməklə təmin
etməlidir.
İlkin verilənlər:
Məsələnin şərtləri {B)
Müəssisə dövriyyədə 250 min manat vəsait əldə etmək
üçün 500 min manat debitor borclanm satmalıdır. Satın
alınmış debitor borclannm 85%-ə qədər ssuda verilir,
Komission haqqı isə 2% təşkil edir. Dövriyyədə
61
lazım olan pul vəsaitlərini əldə etmək üsün müəssisənin
hansı maksimal illik faiz dərəcəsinə razılaşacağını müəyyən
edək. Bunun üçün aşağıdakı hesablamaları aparaq.
Məsələnin həlli:
Komission haqqı:
500 X 0,02 = 10 min manat
Veriləcək debitor bordan:
500 X 0,85 = 425 min manat
Faiz ödənilənə qədərki məbləğ:
425 - 10 = 415 min manat
415 - 250 = 165 min manat
İndi isə faiz dərəcəsini hesablayaq:
165
415
100 = 39,8%
Məsələnin şərtləri (Q İlkin
verilənlər:
Müəssisə 300 min manat məbləğində debitor borclarını
satmaq üçün faktorinq müqavilələri bağlamağı
62
nəzərdə tutur. Kompaniya-faktor satın alınan debitor
borclannı debitorların ödəyə bilmək qabiliyyəti olmamaq
riskini nəzərə alaraq 17% məbləğində ehtiyat fondu
yaratmağı planlaşdırır. Komission haqqı 2% təşkil edir.
Debitor borclarının ümumi məbləğindən komission haqqı və
ehtiyat məbləği azaldılmaqla faiz dərəcəsi - 16%.
Bu məlumatlar əsasında faktorinqin real stavkasmı
hesablayaq.
Ehtiyat:
300 X 0,17 = 51 min
manat Komission haqqı;
300 X 0,02 = 6 min manat
İndi isə faiz hesablanacaq məbləği təyin edək:
300 -51 -6 = 243 min manat Faizin
məbləği:
243 X 0,16 = 38,88 min manat
Müəssisənin aldığı debitor borclarının məbləği:
243 - 38,88 = 204,12 min manat
63
Faktorinqin cəmi xərcləri:
6 + 38,88 = 44,88 min manat
Faktorinqin real stavkası:
(44,88 : 204,12) • 100 = 22,0%
Məsələnin şərtləri {D)
İlkin verilənlər:
Müəssisənin debitor bordan ildə 9 dəfə dövr edir.
Onun orta qalığı 300 min manat təşkil edir. Faktorinqin
şərtləri isə əvvəlki (C şərti) məsələnin şərtləri ilə tam eynidir.
Faktorinqin real stavkasının hesablanması tələb
olunur.
Debitor borclannm alınmasına çəkilən xərclər:
6x9 + 38,88 = 92,88 min manat
Hər ay alınan məbləğ:
2 4 3 . f i -M
^
l 9 )
- 238,7 min manat
Bu zaman alman məbləğə düşən illik xərclərin
64
səviyyəsini hesablayaq:
(92,88 : 238,7) • 100 = 38,9%
Məsələnin şərtləri (E)
Çatışmayan maliyyələşdirmə mənbəyini təmin etmək
üçün müəssisəyə 150 min manat vəsait tələb olunur. Bu
vəsait kredit götürmək və ya yaxud faktorinq müqaviləsi
bağlamaqla təmin edilə bilər. Müəssisənin sata biləcəyi
debitor borclanmn məbləği 600 min manat təşkil edir.
Çatışmayan maliyyə vəsaiti il ərzində borc vəsaiti hesabına
təmin edilə bilər. Faktorinq şərtləri: komission haqqı - 4%,
ehtiyat fondu - satın alınan debitor borclanmn 20%, verilən
ssudaya görə - 30%.
Belə bir şəraitdə müəssisənin borc malij^ə
vəsaitlərinin cəlb edilməsində hansı variantı seçməsini
müəyyən edək. Bunun üçün aşağıdakı göstəriciləri
hesablayaq.
Kreditin qiyməti:
150
1-0,6
= 375 min manat
Kreditə görə faiz məbləği:
375 - 150 = 225 min manat
65
Dostları ilə paylaş: |