Dərs vəsaiti. Bakı, 2012, 325 səh. Rəyçilər: iqtisad elmləri doktoru, prof
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
ehtiyatlannın səmərəli hərəkətinin təmin olunması üzrə qərar qəbul edilməsidir. Bütövlükdə menecment anlayışına üç tərəfdən baxmaq olar: - iqtisadi idarəetmə sistemi kimi; - idarəetmə aparatı kimi; - sahibkarlıq fəaliyyəti forması kimi. Menecment ümumi halda idarəetmənin metod, prinsip, formalan daxil olmaqla istehsalın iqtisadi idarə edilməsi sistemi kimi müəyyən edilir. Daha doğrusu, menecmentə idarəetmə nəzəriyyəsi və səmərəli rəhbərliyin praktiki nümunələri aid edilir. İdarəetmə idarəedici təsirlərin işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi prosesidir. İdarəetmə təsirləri isə idarəetmənin məqsədinə nail olmaq üçün nəzərdə tutulan idarəetmə obyektinə təsir göstərməkdir. İdarəedici təsirin işlənməsi özünə zəruri informasiyalann toplanması, işlənməsi, ötürülməsi, habelə qərarlann qəbul edilməsini daxil edir. Menecment özünün bütün qərarlarında iqtisadi fikirləri rəhbər tutur. Ona görə də menecmentin göstərdiyi bütün təsirlər iqtisadi xarakterli tədbirlər kimi çıxış edir. Maliyyə menecmenti ilk növbədə pul axını və dövriyyə vəsaitlərinin idarə edilməsinə yönəldilir. Ona görə də maliyyə menecmenti özündə investisiya qərarlannm qəbul edilməsi haqqında məsələləri əks etdirir. Maliyyə menecmenti maliyyə resurslannm hərəkəti 10 və uyğun maliyyə münasibətlərinin təşkili, maliyyə məsələlərinin həlli və pul axınının idarə edilməsinin səciyyəvi bir sistemidir. Maliyyə menecmenti özünə idarəetmənin strategiya və taktikasını daxil edir. Bu zaman strategiya dedikdə qarşıya qoyulan məqsədə nail olmaq üçün maliyyə vəsaitlərindən istifadə üsulları və ümumi istiqamətlər başa düşülür. Qərarlann qəbulu üçün müəyyən məhdudiyyətlər və qaydalar toplusu mövcud olur. Strategiya bütün digər variantlan rədd edib, qəbul olunan strategiyaya zidd olmayan qərar variantlanm gücləndirir. Qoyulan məqsədə nail olduqdan sonra strategiya istiqaməti kimi və ona nail olma üsulu kimi öz fəaliyyətini dayandınr. Konkret şəraitdə qoyulmuş məqsədə nail olmaq üçün konkret üsullara və qaydalara taktika deyilir. İdarəetmə taktikasının məqsədi daha optimal qərarların və həmin təsərrüfat vəziyyətində idarəetmənin səmərəli üsul və qaydalarının seçilməsindən ibarətdir. Maliyyə menecmenti idarəetmə sistemi kimi iki yarımsistemdən ibarət olur: 1) idarə edilən yanmsistem və yaxud idarəetmə obyekti; 2) idarəedici yanmsistem və yaxud idarəetmə subyekti. Maliyyə menecmentinin ümumi sxemini aşağıdakı kimi göstərmək olar (Sxem 1). 11 Ç I X I Ş Sxem 1. Maliyyə menecmentinin ümumi sxemi Maliyyə menecmentində idarə olunan obyektə maliyyə resurslarının hərəkəti, təsərrüfat subyektləri və onların bölmələri arasında mövcud olan maliyyə münasibətləri, pul axınının həyata keçirilməsi şərtləri, kapitalın dövretməsi və s. daxildir. İdarəetmə subyekti kimi isə idarə edilən obyektin məqsədəuyğun fəaliyyət göstərməsini təmin ktmək üçün müxtəlif idarəetmə forması kimi təsir göstərən xüsusi insan qrupu çıxış edir. Hər hansı bir idarəetmə obyekti bir-birinə qarşılıqifı təsir göstərən elementlərdən ibarət sistemdir. Maliyyə menecmenti Öz gedişində özünəməxsus funksiyaları yerinə yetirir. 12 Maliyyə menecmentinin funksiyalan idarəedici sistemin strukturunun formalaşmasım müəyyən edir. Maliyyə menecmentinin iki əsas funksiya tipi fərqləndirilir: 1) idarəetmə obyektinin funksiyaları; 2) idarəetmə subyektinin funksiyalan. İdarəetmə obyektinin funksiyalarına pul dövriyyəsinin təşkili, maliyyə vəsaitləri ilə təmin olunma, investisiya alətləri, maliyyə işlərinin təşkili və s. daxildir. İdarəetmə subyektinin funksiyalan isə özündə təsərrüfat prosesində və maliyyə işlərində insanların münasibətlərinə müəyyən təsiri əks etdirir. Bu funksiyalar, daha doğrusu, idarəetmə fəaliyyətinin konkret növ zəruri informasiyaların toplanması, sistemləşdirilməsi, ötürülməsi və saxlanması, habelə qərarlann işlənməsi və qəbulundan ibarətdir. İdarəetmə subyektinin aşağıdakı funksiyaları fərqləndirilir: planlaşdırma; proqnozlaşdırma; təşkil etmə; tənzimləmə; koordinasiya; stimullaşdırma, nəzarət. Maliyyə menecmentində planlaşdırma xüsusi rol oynayır. Belə ki, maliyyə sahəsində komanda vermək üçün maliyyə tapşırığı və fəaliyyət proqramı tərtib etmək lazımdır ki, buna görə də maliyyə resurslanndan səmərəli istifadə edilməsi məqsədi ilə maliyyə tədbirləri planı işlənib hazırlanmalıdır. Maliyyə planlaşdıniması özündə plan tapşırığının işlənib hazırlanması üzrə bütün kompleks tədbirləri əks etdirir. Bunun üçün maliyyə planının hazırlanması məqsədi ilə onun metodikası və 13 metodologiyası işlənməlidir ki, bu sahədə daha səmərəli nailiyyətlər eldə edilsin. Maliyyə menecmentində proqnozlaşdırma bütövlükdə obyektin və onun ayrı-ayrı hissələrinin maliyyə vəziyyətinin uzunmüddətli perspektivə dəyişilməsini xarakterizə edir. Planlaşdırmadan fərqli olaraq proqnozlaşdırma verilmiş proqnozlann praktikada tam həyata keçirilməsini bir məqsəd kimi qarşıya qoymur. Proqnozlaşdırma dəyişilmə tendensiyasının ekspert qiymətləndirilməsi uçota alınmaqla keçmiş və gələcək məlumatların ekstrapolyasiyası əsasında həyata keçirilir. Bəzi hallarda verilmiş proqnozlar ola bilsin ki, gözlənilən nəticələri verməsin. Maliyyə menecmentində teşkiletmə funksiyası hər hansı normativ və qaydalar bazasında müxtəlif maliyyə proqramlarının həyata keçirilməsinin təşkil olunmasını əks etdirir. Bu zaman idarəetmə orqanının yaradılması, idarəetmə orqanlan arasında qarşılıqlı əlaqənin qurulması, idarəetmə aparatının strukturunun yaradılması, norma və normativlərin işlənib hazırlanması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Maliyyə menecmentində tənzimləmə funksiyası mühüm rol oynayıb maliyyə məsələlərinin həlli üçün tərtib olunmuş qrafik, plan tapşınqlan, norma və normativlərdən kənarlaşmalann aradan qaldıniması üzrə cari tədbirlərin işlənib hazırlanmasını əks etdirir. Koordinasiya funksiyası maliyyə məsələlərinin 14 Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|