11
cud olan bütün resurslarını səfərbər etmək və tələb olunan
məhsulların istehsalına və xidmət göstərilməsinə yönəldil-
məkdir. Bunun üçün istehsalın təşkili, idarə edilməsi,
müasir şəraitə uyğun olan iqtisadi və hüquqi islahatlardan
gələn vəzifələrlə əlaqədar olaraq, iqtisadiyyat sahəsində,
onun təsərrüfat subyektlərində idarəetmə sisteminin tək-
milləşdirilməsi, dövlətin müəssisə iqtisadiyyatına tənzim-
ləmə tədbirləri, təşkilati prosesləri, onun gələcək inkişafını
və s. kimi məsələləri öyrənməkdir.
“Müəssisənin iqtisadiyyatı” fənnin tədrisində məqsəd
tələbələri müasir zamana uyğun iqtisadiyyatın ümumi qa-
nunauyğunluqlarının müəssisələrdə formalaşan xüsusiy-
yətləri və onun fəaliyyətinə təsiri formaları təsərrüfat təd-
birlərinin həyata keçirilməsinin dəqiq yolları, istiqamət-
ləri, texniki, texnoloji və iqtisadi siyasətin planlaşdırılma-
sı, istehsalın iqtisadi səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi
metodologiyası, bundan əlavə idarəetmə qərarlarının əsas-
landırılması metodları tətbiqində təcrübədə öz yerini və
səmərəsini tapmış biliklərlə silahlandırmaqdadır.
Yuxarıda qeyd olunan kimi, “Müəssisənin iqtisadiy-
yatı” fənnin tələbələrə bakalavr səviyyəsinə tədrisin əsas
məqsədi müasir tələblərə uyğun olaraq müəssisələrin iqti-
sadiyyatının bütün qarşıda duran məsələləri haqqında zə-
ruri bilikləri verməkdir.
Bu fənnin dərs vəsaitində izah olunan məzmunu və
mövzular üzrə quruluşu müəssisənin iqtisadiyyatı ilə sıx
bağlı olan proseslərin qarşılıqlı əlaqə və asılılığı nəzərə
alınmaqla məntiqi ardıcıllıqla qurulmuşdur.
Müəssisəni tələblərə cavab verən fəaliyyətinin öyrə-
nilməsi və mənimsəməsi məqsədilə fənnin materialı möv-
zular əsasında qurulub və onların arasında ardıcıl
və əlaqə-
li problemlərin (məsələlərin) həlli izah olunur.
12
Dərs vəsaitinin sayca birinci mövzusunda fənnin ob-
yekti,
predmeti, əsas vəzifələri
və öyrənilməsi metodologi-
yasından, bazar iqtisadiyyatının mahiyyətindən və onun
xarakterik cəhətlərindən, bazar iqtisadiyyatı şəraitində
müəssisənin məqsəd və funksiyasından, istehsalın mahiy-
yətindən və resurslarından, istehsal prosesinin müxtəlifli-
yindən və təsnifatından, bazar iqtisadiyyatı şəraitində
müəssisələrin iqtisadi məzmunu, əlamətləri və vəzifələrin-
dən, onların təşkilinin hüquqi – təşkilati formalarından və
təsnifatından, yaradılması və ləğvi qaydalarından, mövcud
müəssisələri təkmilləşdirərək bazar iqtisadiyyatı müəssisə-
lərinə çevrilməsinin zəruriliyindən və xarakterik cəhətlə-
rindən bəhs edilir.
Müəssisənin əsasını onun quruluşu, tərkibində olan
struktur bölmələri, sex, istehsal sahələri, onların quruluşu
prinsipləri, bundan başqa briqadaları, onların növlər üzrə
təşkili, fəaliyyəti və nəhayət, icraçıların iş yerləri, onların
təsnifatı haqda əsas məsələlər açıqlanır və izah olunur.
Müasir zamanda bazar iqtisadiyyatının hərtərəfli in-
kişafında sahibkarlığın təşkili, inkişaf mərhələləri, sahib-
karlığın əhatə etdiyi sahələri, onun fəaliyyət növləri, for-
maları, sahibkarlığın və milli inkişafında özəlləşdirmənin
roluna geniş yer ayrılır və ətraflı göstərilir.
Hər bir fəaliyyətinin nəticəsi onun səmərəlilik göstə-
ricisi ilə ölçülür və qiymətləndirilir. Bu səbəbdən tədqiq
olunan materiallardan iqtisadi səmərəliliyinin mahiyyəti
və meyarı, onun ümumi (mütləq) və müqayisəli (nisbi)
göstəriciləri açıqlanır, onların hesablanması və yüksəldil-
məsi yolları izah olunub. Dərs vəsaitinin sonrakı mövzu-
sunda idarəetmə mexanizmi və onun ünsürlərindən, idarə-
etmə prosesi və sistemlərindən, idarəetmənin funksiya-
larından və onların təsnifatından, idarəetmə strukturundan