Dərs vəSAİTİ Vəsait Boloniya prosesi, kredit sistemi üzrə ali pedaqoji

8. Təlimdə yaxın inkişaf zonasına oriyentasiya prinsipi.

Əgər  uşaq  çalışmanı  yerinə yetirə bilmirsə onda  təlimi

həmin  uşağın  inkişafına,  səviyyəsinə endirmək  lazımdır. Əgər

şagird  fəaliyyətindəki  qüsuru  düzəldə bilmirsə,  onda  ona  irad

tutmağa  ehtiyac  yoxdur.  Çünki  bu  irad  onun  inkişafına  heç  bir

təsir  göstərməyəcək. Əgər  göstərmiş  olarsa  bu  neqativ  tərəfdən

(uşaqda onu əhatə edən adamlardan intiqam almaq hissi formalaşa

bilər) özünü təzahür edəcəkdir.

9. Müəllim  və şagirdlərin  vahid  məqsədlər  üçün

birləşməsi prinsipi.

Bu  iş  prinsipi  məqsədləri,  texnologiyaları  şagirdlərə zorla

qəbul  etdirməməlidir.  Tədris  prosesini  təkmilləşdirmək  üçün

müzakirələr  keçirmək  olur.  Təlim  prosesinin  texnologiyası

müəllim  və şagirdlərin  fəaliyyətinin  birgə məhsulu  olmalıdır.

Amerika  məktəblərində komisiyalar  yaradılır.  Həmin  komissiya

müəllim  və şagirdin  bu  cəmiyyətdə birləşməsidir.  Bir  qrup

müəllim  bir  sinfin  şagirdləri  ilə birləşir,  onlar  arasında  müqavilə

bağlanır. Müqavilədə şagirdin və müəllimin ayrılıqda nəyə cavab

verəcəyi  göstərilir.  Amerika  məktəblərində aparılan  sorğunun

nəticələri  göstərir  ki,  bu  forma  şagirdlərin  xoşuna  gəlir.  Onlar

qayğı hiss edir. Müəllimin öz nailiyyətləri üçün böyük məsuliyyət

daşıdığı göstərilir.

Pedaqoji texnologiyaların təhlili məktəb rəhbəri və məktəb

psixoloquna  kömək  etməlidir.  Təlim  prosesində ən  səmərəli  yol

bu və ya digər situasiyada ən əlverişli olan pedaqoji texnologiyanı

tətbiq  etməkdir.  İndi  biz  bəzi  pedaqoji  texnologiyanın  təhlilinə

baxaq:

1.  “Fikirlərin  hücumu”  (Məqsədlər) – şagirdlərin  yaradıcı

fikirlərini birləşdirməklə elmi və ya təlim problemini həll etmək.

“Kollektiv beyin” yaratmaq

2. Əməkdaşlıq  etmək  bacarığını,  qanunatabelik  vərdiş-

lərini təhlil etmək

3. Şagirdlərin yaradıcılığını inkişaf etdirmək

Bu  texnologiya  məktəbdə sorğu  zamanı  yeni  materialları

öyrənməkdə,  keçmiş  materialları  təhlil  etməkdə və ümumiləş-

---

33

dirəndə,  problemi  həll  edəndə və başqa  hallarda  tətbiq  edilir.

Bundan  bütün  fənlərin  tədrisində istifadə etmək  olar.  Onun

ardıcıllığı gedişatı belədir.

1. Şagirdlərə mövzu, məqsəd bildirilir, onlarda motivasiya

yaradılır.

2. Əməkdaşlığın ümumi qaydaları bildirilir.

3. Qiymətləndirmə meyarı bildirilir.

4. Elmi aspektlər və məqsədlər təyin olunur.

5.  Müəllim  və ya  başqa  məsul  şəxs  ilkin  situasiyanı  şərh

edir.  O,  deyir:  Uşaqlar,  qarşıda  tədris  ili  durur.  Biz  onu  maraqlı

keçirə bilərik.  Amma  onu  necə keçirmək  bizim  özümüzdən

asılıdır.  İndi  bizim  hər  birimiz  tədris  ilində nə ilə məşğul  olmaq

istədiyimizi  açıq-aşkar  deyə bilərik.  İstədiyiniz  təsnifləri  təklif

edin. Bilin ki, başqalarının təklifini tənqid etmək olmaz.

6.  Başlanğıc  informasiya  ilə tanış  olunur,  onu  dinləyir,

əgər hansı məsələ aydın deyilsə sual verib dəqiqləşdirirlər.

7. Əlavə informasiya  verilir, əgər  lazım gələrsə müəllim

son nəticəni bir daha qeyd edir, “fikirlərin hücumu” başlayır. Hər

bir  təklif  qısa  formada  yazılır,  ekspertlər  fikirləri  qısa  ifadə

etməyə kömək  edirlər.  Katiblər  isə yazırlar.  Ekspertlər,  katiblər

“fikirlərin  hücumu”na  müntəzəm  olaraq  müdaxilə

edirlər,

dinləyicilərin təklifinə heç kim cavab vermir, heç kim təhlil etmir,

necə deyilirsə, yazı taxtasına elə də yazılır, hücumun müddəti 45

dəqiqədən çox olmur.

8.  Şagirdlərin  fəallığı  sönür,  təkliflər  gəlmir,  fikirlərin

hücumu başa çatır.

9.  Ekspertlər  “fikirlərin  hücumu”nu  təhlil  edir,  növbəti

məşğələdə nəticələr bildirilir.

10.  Müəllim  və ya  məsul  şəxslər yekunlaşdırırlar  və

ümumiləşdirmələr aparırlar.

Tədris  prosesində “fikirlərin  hücumu”  texnologiyası  az

tətbiq olunur, çünki bu çətin texnologiyadır.

34

ƏDƏBİYYAT

1.

Bədəlova  A.  Pedaqogikanın  müasir  problemləri.

(Magistrlər üçün proqram). Bakı, 2009.

2. Həsənov A., Ağayev Ə. Pedaqogika. Bakı, 2007.

3. Mehrabov A. və b. Pedaqoji texnologiyalar. Bakı, 2006.

4.  Mərdanov  M.  Azərbaycan  təhsili  yeni  inkişaf

mərhələsində. Bakı, 2009.

5.  Nəzərov  A.  “Müasir  təlim  texnologiyaları”  fənni  üzrə

proqram. Bakı, 2010.

6. Sadıqov F. Pedaqogika. Bakı, 2006.

7. Təlim-tərbiyə işinin  təkmilləşdirilməsində və huma-

nistləşdirilməsində yeni  forma,  metod,  üsul  və sitemlərin  tətbiqi

təcrübəsindən (Prof. Ə.Ə.Ağayevin redaktorluğu ilə), Bakı, 1997.

---

35